وضعیت نگران کننده کودکستان‌ها در حاکمیت طالبان

با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، نهادهای نگهداری و پرورش کودکان حال و روز خوبی ندارند.

در جریان ۱۱ ماه گذشته، فعالیت شمار زیادی از کودکستان‌های دولتی در کابل و ولایت‌های کشور متوقف شده‌ و صدها آموزگار و کارمند این کودکستان‌ها که بیشتر آنان را زنان تشکیل می‌دهد، از وظایف‌شان اخراج شده‌اند.

به گزارش خبرگزاری شفقنا افغانستان به نقل از ۸ صبح؛ آمارهای موجود نشان می‌دهد که با روی کار آمدن رژیم طالبان در افغانستان، در کنار توقف فعالیت کودکستان‌های دولتی، درب شمار زیادی از کودکستان‌های خصوصی در این کشور نیز بسته شده است.

تا پیش از روی کار آمدن رژیم طالبان، ده‌ها کودکستان دولتی در افغانستان زیر نظر وزارت کار و امور اجتماعی فعالیت داشتند. این کودکستان‌ها در «محل زیست» و «محل کار» برای کودکان کارمندان دولت خدمات پرورش و نگهداری ارایه می‌کردند. طالبان اما فعالیت شمار زیادی از این کودکستان‌ها را متوقف کرده‌اند.

یک منبع در وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید که از میان ۱۷۸ باب کودکستان محل کار که در ادارات دولتی در کابل فعالیت داشتند، اکنون تنها ۱۱۰ کودکستان فعال است. به گفته این منبع، در نزدیک به یک سال گذشته طالبان فعالیت ۶۸ باب کودکستان را متوقف کرده‌اند. منبعی دیگر تأیید می‌کند که در حال حاضر فعالیت همه کودکستان‌های محل زیست در افغانستان متوقف شده است.

هرچند آمار مشخصی از تعداد کودکان در این کودکستان‌ها مشخص نیست، اما از این پیش در هر کودکستان بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کودک نهگداری می‌شدند. اکنون اما نظر به ساحه، دو یا سه کودکستان باهم مدغم شده و تعداد کودکان در هر کودکستان بیشتر از ۴۰ تن نیست.

ساویز (نام مستعار) کارمند وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید که حدود ۹۵ درصد کارمندان کودکستان‌های دولتی را زنان تشکیل می‌دادند. به گفته او، با تسلط طالبان بر افغانستان حدود یک هزار و ۵۰۰ کارمند زن از این کودکستان‌ها برکنار شده‌اند.

براساس آمارهای ارایه شده توسط حکومت پیشین، کودکستان‌های دولتی سالانه دست‌کم ۲۷۰ میلیون افغانی بودجه نیاز دارند. در تشکیل این کودکستان‌ها در سراسر افغانستان حدود چهار هزار کارمند، عمدتاً زنان، مصروف کار بوده‌اند. بر بنیاد اطلاعات به دست آمده، در حال حاضر تنها شمار محدودی از این کارمندان که بیشتر آنان را مردان تشکیل می‌دهند، معاش دریافت می‌کنند.

این در حالی است که طالبان از یک‌سو با کمبود پول مواجه هستند و از سوی دیگر مخالفت آنان با کار زنان سبب شده است، شمار کارمندان زن در اداره‌های دولتی به تدریج کاهش یابد. هرچند مخالفت طالبان با کار زنان با واکنش‌های پی‌هم داخلی و بین‌المللی مواجه شده است، اما طالبان تاکنون به این واکنش‌ها اعتنایی نکرده‌اند.

یکی از کارمندان پیشین ریاست کودکستان‌های وزارت کار و امور اجتماعی به روزنامه ۸صبح می‌گوید که اخیراً طالبان به کارمندان زن در ریاست کودکستان‌ها دستور داده‌ که به جای خود مردان خانواده را برای اجرای وظیفه بفرستند.

وضعیت کودکستان‌های خصوصی چگونه است؟

براساس اطلاعات منابع در وزارت کار و امور اجتماعی، ده‌ها کودکستان خصوصی در جریان یک سال گذشته، بنابر دلایل مختلف از فعالیت بازمانده‌اند. وضع محدودیت‌ها از سوی طالبان بر کار زنان، مشکلات اقتصادی و مهاجرت خانواده‌ها از دلایل عمده سقوط کار و فعالیت‌ کودکستان‌های خصوصی عنوان می‌شود.

بصیره حسنی، رییس کودکستان «رسا» که در گذشته به‌عنوان بهترین کودکستان سال نیز معرفی شده بود، می‌گوید که انگیزه‌ای برای کار برایش باقی نمانده است. کودکستان رسا همانند ده‌ها کودکستان خصوصی دیگر از فعالیت بازمانده است. بصیره حسنی می‌افزاید که از زمان روی کار آمدن رژیم طالبان در کشور در ماه اسد سال گذشته تا کنون، درب کودکستان رسا را باز نکرده است.

خانم حسنی زمانی کارفرمای ده آموزگار زن، دو خدمه و یک محافظ بود، ولی اکنون از کار بازمانده است. او توضیح می‌دهد که با بسته شدن درب کودکستان رسا، منبع عایداتی چندین خانواده نیز قطع شده است. به همین شکل با بسته شدن هر کودکستان، ده‌ها شهروند کشور شغل و منبع عایداتی‌شان را از دست داده‌اند.

رییس کودکستان «رسا» علاوه می‌کند: «همه رفتند. کارمندان و دانش‌آموزان روحیه‌شان را از دست دادند و خانواده‌ها به دلیل آشفته‌گی و نگرانی کودکان‌شان را به کودکستان نفرستادند. این‌گونه بود که کودکستان ما سقوط کرد.» بصیره حسنی کودکان را بخشی از قربانیان تحولات سیاسی در کشور می‌داند و می‌گوید: «تنها زنان از متن جامعه حذف نشده‌اند، بلکه لبخند، آرامش، محل آموزش و بازی‌ کودکان نیز از آنان گرفته شده است.»

این در حالی است که براساس آمارهای موجود، پیش از سقوط کابل به دست طالبان دست‌کم ۶۴ کودکستان خصوصی در کابل فعالیت داشتند. این کودکستان‌ها در وزارت کار و امور اجتماعی ثبت بودند. اکنون اما تنها کودکستان‌هایی فعالیت دارند که در چارچوب مکتب‌های خصوصی خدمات ارایه می‌کنند. وزارت کار و امور اجتماعی طالبان در این باره آمار تازه‌ای نشر نکرده است.

شماری از خانواده‌هایی که کودکان‌شان را به کودکستان‌های خصوصی می‌فرستند می‌گویند که فیس کودکستان‌ها بالای شانه‌های‌شان سنگینی می‌کند. عذیر پرویز که دختر کوچکش در کودکستان خصوصی در ولایت پروان مصروف آموزش است، می‌گوید، با آن‌که فیس ماهانه کودکستان‌ها کاهش یافته، اما بعضی اوقات از پرداخت آن عاجز می‌ماند. عذیر پرویز می‌افزاید، اگر وضعیت به همین‌گونه ادامه یابد، ممکن به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور شود دخترش را دیگر به کودکستان نفرستد.

این در حالی است که با تسلط طالبان بر افغانستان، میزان بیکاری افزایش و توان خرید مردم نیز به شدت کاهش یافته است. آمارهای سازمان جهانی غذا (WFP) نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود ۲۰ میلیون نفر در افغانستان مصونیت غذایی ندارند.

نبود کودکستان‌ها و تاثیرات آن روی کودکان

از آن جایی که کودکان پایین‌تر از پنج سال در مسایل آموزشی نیازمند برخی از ظرافت‌های ویژه هستند، همواره به سیستم معیاری پرورش و آموزش ضرورت دارند. فعالان حقوق کودک می‌گویند، نبود کودکستان‌ها و سیستم منظم برای پرورش کودکان ممکن آنان را با آسیب‌های جدی روبه‌رو سازد.

گیتی مهستی، فعال حقوق کودک، با انتقاد از بسته شدن شمار زیادی از کودکستان‌های دولتی می‌گوید: «برای تربیت بهتر کودکان، نیاز به کودکستان‌های معیاری و فعال است که بتوانند دوران کودکی خوبی برای کودکان رقم بزند.» این فعال حقوق کودک فعالیت کودکستان‌های خصوصی را در تربیت و آموزش کودکان موثر می‌داند و بر حمایت از کودکستان‌های خصوصی با پشتوانه‌های دولتی تأکید دارد.

این در حالی است که از دید روان‌شناسان، کودکستان شرایط مطلوبی را برای آموزش‌های متناسب با سن کودک فراهم می‌کند. کودکان با رفتن به کودکستان، برقراری رابطه‌های اجتماعی را بلد می‌شوند و یاد می‎گیرند با کودکان هم‌سن‌و‌سال خود چگونه همکاری کند. فرستادن کودک به کودکستان به آن‌ها کمک می‌کند، مهارت‌های جسمانی و قوای ذهنی خود را پرورش دهند. کودکستان هم‌چنان کودکان را آماده می‌سازد در زنده‌گی خود به کسب آموزش اهمیت بدهند.

با این حال، فعالان حقوق کودک از حاکمان رژیم کنونی می‌خواهند، به جای بستن درب کودکستان‌ها باید ده‌ها کودکستان دیگر برای کودکان کشور تأسیس کنند. هرچند خواستیم نظر وزارت کار و امور اجتماعی طالبان درباره برنامه‌‌های این وزارت برای بازگشایی کودکستان‌های دولتی، حمایت از کودکستان‌های خصوصی و علت برکناری کارمندان کودکستان‌های دولتی را داشته باشیم، اما موفق نشدیم. یک منبع در ریاست کودکستان‌های این وزارت می‌گوید که طالبان هیچ برنامه‌ای برای فعال‌سازی دوباره کودکستان‌ها روی دست ندارند.

منابع در حالی از توقف ده‌ها کودکستان دولتی و خصوصی در سراسر کشور خبر می‌دهند که با تسلط طالبان بر افغانستان، محدودیت‌های بی‌شماری بر فعالیت زنان وضع شده است. بیشتر کارمندان کودکستان‌ها را زنان تشکل می‌دادند و این گروه با کار زنان در بیرون از خانه مخالف‌اند. از همین‌رو، طالبان با بستن درب کودکستان‌های دولتی، صدها زن شاغل را از اجرای وظیفه سبک‌دوش کرده‌اند.