لعنت بر تاریکی راهگشا نیست

ساختار سیاست و قدرت در پاکستان دولایه دارد:
۱. لایه‌ بیرونی: این لایه دموکراتیک؛ اما بی‌ثبات و نسبتا ضعیف است.
۲. لایه مرکزی و درونی: این لایه، غیر دموکراتیک؛ اما باثبات، قدرت‌مند و متعلق به ارتش است.
پاکستان، مقام پنجم قدرت موشکی و جایگاه دهم قدرت نظامی دنیا را در اختیار دارد. علاوه براین، پاکستان در جهان، دارای دیپلماسی و لابی قدرت‌مند است و تحولات بین‌الملل را به خوبی رصد می‌کند. از این نظر، پاکستان کشور مقتدر می‌باشد؛ اما پاکستان به لحاظ اقتصادی در رتبه چهل‌وششم دنیا قرار دارد، در این کشور سیاست‌مداران، آغوشته با فساد هستند، فقر نسبتا گسترده‌است، گروه‌های پیکارجو به شکل وسیعی، در پاکستان، فعالیت دارند، دولت در برخی مناطق، کنترل لازم را ندارد و در نهایت این‌که برخی از کشورهای بزرک و ثروت‌مند، در پاکستان دارای نفوذ بالا هستند و هواخواهان خود را دارند. از این نظر، پاکستان، کشور ضعیف است.
سیاست‌های راهبردی پاکستان در لایه درونی سیاست، طراحی و تعقیب می‌شود. با گردش قدرت و جا‌بجای افراد در لایه بیرونی، سیاست‌های راهبردی منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای پاکستان چندان تغییر نمی‌کند.
پرونده افغانستان نیز مربوط به لایه درونی سیاست می‌باشد که تقریبا ثابت است. بنابراین بی‌ثبانی در لایه بیرونی قدرت، چندان جای خوشحالی برای افغانستان نیست. از زمان ضیاءالحق تا کنون بارها قدرت در دست احزاب مختلف و ارتش جا‌بجا شده است، اما طی این مدت پاکستان سه‌بار توانسته‌است، با همکاران افغان خود و پیش‌قراولی آن‌ها، نظام را در افغانستان در زمان مجاهدین، امارت اول و امارت دوم، از بنیان متلاشی کند و سیاست‌های خود را پیش ببرد.
چیزی را که نباید ناگفته گذاشت این است که پاکستان، به معنای واقعی در بدبختی و بی‌ثباتی افغانستان‌، در پنجاه سال گذشته، سهم بزرگ داشته است؛ اما سرچشمه همه‌ی ویرانگری‌ها و فلاکت‌ها در افغانستان، برمی‌گردد به تفکر موجود در داخل این کشور. این تفکر مربوط به ماقبل حجر است که درک درستی از سیاست، قدرت و منافع ملی ندارد و بر مبنای حذف در داخل و برده‌صفتی در برابر قدرت‌های بیرون، استوار است.
بنابراین، به‌جای این‌که همیشه به دیگران لعنت بفرستیم، از تحولات اندک در کشورهای پیرامون، مثل کودکان خوشحال شویم، بهتر است، جریان‌های قدرت در کشور ما، کمی بیاموزند و تفکر خود را عوض کنند. نخستین قدم در این راه، کنار گذاشتن روحیه حذف، تبعیض‌، بی‌عدالتی، دیگرستیزی و قوم‌گرایی است. گفته‌اند بجای این‌که بر تاریکی لعنت بفرستی، شمعی روشن کن.

دکتر سید جواد سجادی