طالبان و پاکستان؛ «چگونه دوستی دیرینه به تنش تبدیل شده است؟»

گروه طالبان از زمانی که بر افغانستان مسلط شده‌اند، روابط تنش آلود با پاکستان داشته است؛ روابطی که این روزها بار دیگر تیره شده است.

به تازگی حنا ربانی کهر، معاون وزیر خارجه پاکستان گفته است که او این پیام را به طالبان منتقل کرده که مسئله امنیت، خط سرخ پاکستان است.

خانم ربانی که در  کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا در ارتباط با ناامنی‌های اخیر در مرز بین افغانستان و پاکستان صحبت می‌کرد، گفته است که این کشور نباید قربانی اقدامات تروریستی تحریک طالبان پاکستان شود.

او با اشاره به سفری که چندی پیش به کابل داشت، به نمایندگان مجلس سنای پاکستان گفت که مقامات طالبان به او اطمینان دادند که از خاک افغانستان علیه طالبان استفاده نخواهد شد.

علاوه بر این، به تازگی رانا ثناءالله، وزیر امور داخله پاکستان گفته است که تحریک طالبان پاکستان(TTP) از خاک افغانستان علیه پاکستان فعالیت می‌کند.

او گفته است که «پاکستان تصمیم گرفته تا شواهد را با دولت طالبان در میان بگذارد که تروریست‌های مستقر در افغانستان در فعالیت‌های تروریستی در این‌جا (پاکستان) دست دارند.»

وزیر داخله پاکستان چندی قبل نیز اظهارات جنجال برانگیز داشت و گفته بود که اگر طالبان مخفی‌گاه‌های طالبان پاکستانی را از بین نبرند، پاکستان اقدام خواهد کرد؛ سخنانی که با واکنش تند طالبان مواجه شد و روابط دو کشور را تیره کرد.

اتهامات تاریخی

اولین مسئله تنش‌زا در روابط دو کشور، همواره این اتهام بوده است که از خاک این یا آن کشور، علیه کشور دیگر استفاده می‌شود.

اولین ادعای استفاده از خاک افغانستان علیه پاکستان، بر می‌گردد به سال ۱۹۴۹ و چند سال بعد از تأسیس و استقلال کشوری بنام پاکستان.

در آن زمان پاکستان ادعا می‌کرد که جنبش چریکی میرزا علی خان وزیر، مشهور به فقیر ایپی، از خاک افغانستان علیه پاکستان استفاده می‌کند. فقیر ایپی خواستار استقلال مناطقی بنام “پشتونستان” بود و می‌خواست این مناطق حکومت اسلامی داشته باشد.

نیروی هوایی پاکستان در واکنش به حملات جنبش چریکی فقیر ایپی علیه این کشور، در ۱۲ جون سال ۱۹۴۹، دهکده‌ای را در ولایت پکتیا در شرق افغانستان بمب باران کرد.

شاه محمود خان، نخست وزیر آن زمان افغانستان در واکنش به این حمله هوایی پاکستان، لویه جرگه را فراخواند و این جرگه معاهده دیورند را که در سال ۱۸۹۳ امضا شده بود و سایر اسنادی را که شاهان کابل با هند بریتانیای امضا کرده بودند، باطل اعلام کرد.

باطل اعلام کردن معاهده دیورند و اسنادی که بین حاکمان سابق افغانستان و هند بریتانیایی امضا شده بود، در یک لویه جرگه که همواره یکی از راه‌های مشروعیت‌دهی به تصامیم حاکمان افغانستان بوده، گام عملی افغانستان در راستای به رسمیت نشناختن خط دیورند و آغاز رسمی تنش با پاکستان بر سر این مسئله بود.

در حال حاضر نیز پاکستان ادعا می‌کند که شورشیان تحریک طالبان پاکستان از خاک افغانستان علیه این کشور استفاده می‌کند؛ ادعایی که مقامات طالبان آن را رد می‌کنند.

این اتهام البته یک طرفه نبوده است و افغانستان نیز بارها چنین ادعایی را مطرح کرده است؛ به طور نمونه قبل از سقوط نظام جمهوریت، مقامات دولت پیشین افغانستان بارها ادعا کردند که طالبان از خاک پاکستان علیه افغانستان استفاده می‌کند و در آنجا پناهگاه امن دارند.

این اتهام یکی از دلایل تنش‌آلود شدن روابط طالبان با پاکستان و برهم خوردن رابطه دوستی طولانی این گروه با آن کشور است.

درگیری های مرزی

یکی از عوامل تیره شدن روابط بین پاکستان و گروه طالبان، درگیری‌های مرزی بین نیروهای دو طرف است.

پاکستان انتظار داشت که با حاکم شدن گروه طالبان در افغانستان، امنیت مناطق مرزی بیشتر تأمین می‌شود و از تنش‌های مرزی بین دو کشور کاسته خواهد شد.

اما بر خلاف توقع پاکستان، با تسلط گروه طالبان بر افغانستان، تنش‌های مرزی بین دو کشور بیشتر افزایش پیدا کرد و درگیری‌های خونین مرزی بین نیروهای دو کشور صورت گرفت.

پاکستان هرچند که یکی از حامیان کلیدی گروه طالبان به شمار می‌رود، اما این گروه در مورد تنش‌های مرزی که می‌توانست پایگاه اجتماعی آن‌ها را آسیب بزند، در مقابل آن کشور ایستاد شد و سربازانش را کشت.

افزایش تنش‌های مرزی و تلفات نیروهای پاکستانی در این تنش‌ها، باعث شد که دوستی دیرینه این گروه با پاکستان، کم کم رو به سردی بگذارد.

بدون تردید اکنون مسئله طالبان پاکستانی و تنش‌های مرزی، سایه عمیق بر رابطه طولانی مدت پاکستان با طالبان انداخته است و تداوم نزاع‌های لفظی مقامات دو کشور و خط نشان کشیدن‌ها، می‌تواند حتی به دوستی طالبان و پاکستان پایان ببخشد.

اما آنچه که این روزها برای همه، حتی پاکستان، روشن شده است، این است که گروه طالبان، ماهیت تروریستی خود را حفظ کرده است و در کنار آن، برای سایر گروه‌های تروریستی سرپناه امن فراهم کرده و این برای امنیت کشورهای همسایه و حتی منطقه یک خطر جدی است.

منبع: شفقنا