حضور امریکا صلح نیاورد، خروجش نیز چیزی را خراب نمی کند!

اینکه رئیس جمهور جو بایدن به تازگی به پنتاگون دستور داده حضور نظامی امریکا در سراسر جهان و موعد مقرر یکم ماه می برای خروج کامل از افغانستان را بازبینی کند، خیلی محل اطمینان نیست.

برای جو بایدن بسیار مهم و ضروری ست که به وعده خود مبنی بر ختم جنگ های همیشگی و بی پایان عمل کند و علی رغم توصیه «گروه مطالعات افغانستان» در مورد تمدید ضرب الاجل یکم ماه می، نیروهای امریکایی را طبق برنامه به خانه بازگرداند. این اقدام در صد روز اول ریاست جمهوری بایدن می تواند یک دستاورد کلان را رقم بزند.

بعد از حمله یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی، کنگره امریکا در چهاردهم سپتامبر همان سال استفاده از نیروی نظامی علیه تمام کشورها، سازمان ها یا اشخاصی که در برنامه ریزی، انجام یا مشورت دهی حمله تروریستی یازده سپتامبر دخالت داشتند یا به گروه های تروریستی پناه داده بودند را تصویب نمود. به عبارت دیگر، اسامه بن لادن رهبر گروه تروریستی القاعده و حکومت طالبان در افغانستان که به بن لادن پناه داده بود در لیست حمله نظامی امریکا قرار گرفت.

این ماموریت در مدت زمانی کوتاهی انجام شد: طی چند هفته رژیم طالبان نابود شد و در عرض چند ماه بعد رهبران ارشد القاعده کشته یا پراکنده شدند و اگر شکی هم در مورد پایان ماموریت نظامی امریکا پس از یازده سپتامبر بود با رد یابی و کشته شدن اسامه بن لادن در عملیات نیروهای ویژه در پاکستان در می سال ۲۰۱۱ میلادی برطرف شد.

با این حال مامورت نظامی ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۰۱ که به دنبال حمله یازده سپتامبر در افغانستان انجام شد، یک ماموریت ضد تروریزم بود که در پاسخ به حمله تروریستی یازده سپتامبر انجام شد. انتظارات این بود که پس از ختم این ماموریت امریکا خاک افغانستان را ترک کند.

ایالات متحده امریکا بلافاصله در یک تغییر سیاست به پروسه ملت سازی و مبارزه با شورش گری روی آورد تا از حکومت دست نشانده خود در کابل محافظت نماید. اما این جنگ نه از همان ابتدا و نه هم اکنون جنگی برای بقای ملی نیست.

طالبان و دیگر ملیشه ها در افغانستان یک تهدید داخلی برای دولت افغان می باشند که بر سر اینکه چه کسی کشور را کنترل کند می جنگند. طالبان یک تهدید مستقیم برای ایالات متحده امریکا به شمار نمی رود.

هر اندازه که حکومت افغانستان مطلوب، مطیع، چند قومیتی و دموکراتیک باشد، برای امنیت ملی امریکا یک ضروت مطلق به شمار نمی رود. تمام آنچه امریکا نیاز دارد این است که هر حکومتی در افغانستان به قدرت برسد باید درک کند ایالات متحده امریکا تاب تحمل پناه دادن به گروه های تروریستی با دامنه دسترسی جهانی که به طور مستقیم بتواند امریکا را تهدید کند، را ندارد. این نکته جوهره مسیر رسیدن به توافق صلح امریکا با طالبان در فبروری سال گذشته میلادی را تشکیل می داد و هنوز هم به قوت خود پابرجاست.

«گروه مطالعات افغانستان» اما همچنان معتقد است تداوم حضور نظامی ایالات متحده امریکا در افغانستان می تواند شرایط لازم برای یک توافق صلح قابل قبول و همه شمول را فراهم سازد. این در حالی ست که طالبان تهدید کرده اند در صورت عدم پایبندی امریکا به ضرب الاجل تعیین شده در توافق نامه صلح این گروه با ایالات متحده امریکا(یک ماه می سال جاری میلادی)، جنگجویان این گروه جهاد خود علیه نیروهای خارجی در افغانستان را از سر خواهند گرفت و از توافق نامه صلح با امریکا که در زمان ریاست جمهوری ترامپ و به صورت کاملا شتابزده امضاء شد، خارج خواهند شد.

در حال حاضر توافق نامه صلح ایالات متحده امریکا با طالبان به یکی از چالش های عمده سیاست خارجی دولت بایدن تبدیل شده و اوضاع به گونه ای ست که طالبان دست برتر یافته اند. از سویی هم دولت افغانستان و طالبان یکدیگر را به کارشکنی در زمینه صلح متهم می کنند.

در چنین شرایطی واقعیت تلخ این است که ایالات متحده امریکا که پس از بیش از بیست سال حضور نظامی و جنگ در افغانستان نتوانسته صلح را در این کشور برقرار کند، چگونه می تواند با تداوم حضور خود در افغانستان نتیجه متفاوتی رقم بزند، آن هم در شرایطی که طالبان در مقایسه با سال های گذشته مناطق بیشتری از افغانستان را تحت کنترل خود دارند و در سطح منطقه و بین الملل شهرت و شاید هم بتوان گفت مشروعیت بیشتری به دست آورده اند.

نگاهی واقع بینانه به شرایط حال حاضر و نحوه پیشرفت اوضاع در افغانستان نشان می دهد خروج نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا از افغانستان به شکست توافقات صلح منجر نمی شود و از سویی تداوم حضور نظامی امریکا نیز نمی تواند صلح پایدار و همیشگی را تضمین کند.

بسیار ساده و شفاف باید گفت یکی از دلایل اصلی افزایش خشونت ها و تداوم آن حضور نیروهای نظامی امریکا در افغانستان می باشد. واقعیت امر این است که امریکا یک نیروی خارجی ست که سبب ایجاد کینه و نفرت نه تنها در بین شهروندان افغانستان که با کل دنیای اسلام شده است. اگر از سوی دیگر به قضیه نگاه کنیم باز هم حرف ما تایید خواهد شد: تصور کنید یک نیروی نظامی خارجی به ایالات متحده امریکا وارد شود، این کشور را محاصره کند و سال ها آنجا بماند، شهروندان امریکا چه واکنشی نشان خواهند داد.

از سویی دیگر باید گفت خشونت و جنگ در افغانستان همچون بسیاری از کشورهای مسلمان دیگر ریشه ای طولانی دارد: هم اکنون نزدیک به چهل سال است که در افغانستان جنگ جریان دارد و تقریبا بیست سال آن به امریکا مربوط می شود و بقیه سال هایش به تجاوز شوروی بر می گردد. بنابراین به صراحت باید گفت جنگ افغانستان، جنگ امریکا نیست که بخواهد در آن پیروز شود یا شکست بخورد. در این میان تنها و تنها خود افغانستانی ها هستند که می توانند نتیجه را به درستی و آن طور که مطلوب خودشان هست رقم بزنند. در چنین اوضاع قابل پیش بینی ست که دولت بایدن هم نخواهد توانست در افغانستان معجزه کند و به یک باره صلح سراسری را در این کشور رقم بزند. دولت بایدن چه بخواهد حضور نظامی امریکا در افغانستان را تمدید کند و چه نیروهای امریکایی را از افغانستان خارج کند، نخواهد توانست صلح کامل را در افغانستان برقرار نماید.

منبع