آرمان‌شهرگرایی

پیک پنجم پاندومی کووید ۱۹ با سرعت و شدتی مضاعف از آدمیان قربانی می‌گیرد؛ در مطب‌ها و آزمایشگاه‌ها صف‌های طولانیِ امید به زندگی تشکیل شده است و نوعاً مبتلایان به ویروس کرونا و کسانی که تاکنون از چنگال این ویروس بی‌رحم در امان مانده‌اند، بازگشت به وضعیت گذشته را آرزو می‌کنند.

تا پیش از فراگیری این ویروس بی‌رحم و ویرانگر، آرمانشهرگرایی و اندیشه‌های اتوپیایی شاید یکی از احمقانه‌ترین دیدگاه‌های تاریخی‌ شناخته می‌شد. شرایط کنونی اما اتوپیاگرایی را به یک خواستِ جهانی بدل نموده، به شکلی که همه‌ی جهان از این وضعیت شکننده ناراضی است و دوست دارد از آن رهایی یابد. این گونه‌ی جدید از اتوپیاگرایی اما بیش از آنکه معطوف به آینده باشد، متمرکز بر گذشته است و اکثریت انسانها آرزوی بازگشت به دوران پیشاکرونا دارند و آرمانشهر خود را در بازیافتِ الگوهای زندگی گذشته می‌دانند.

به نظر می‌رسد که اگر اتوپیاباوری کنونی معطوف به آینده‌ و جهانی نو نباشد، به ضدِّ خود یعنی «دیستوپیا/ ویرانشهر» تبدیل خواهد شد و زمین و انسان به دستِ خود انسان تباه خواهد شد. اتوپیاگرایی باید چشم‌انداز خود را به شکلی از زیست‌جهان معطوف کند که در آن کره‌ی زمین و همه‌ی گونه‌های گیاهی و حیوانی به شمولِ انسان، از ماجراجویی‌ها و اشتهای سیری‌ناپذیر انسان برای تولید مضاعف با هدف سودِ هرچه بیشتر در امان باشند.

دکتر سید یحیی موسوی