پشت پرده عملیات تروریستی تهران

سرانجام آنچه که نمی بایست بیفتد، اتفاق افتاد و روز چهارشنبه ۱۷ خرداد روزی تلخی برای تهران و مردم ایران که بزرگ ترین قربانی تروریسم در جهان هستند رقم زده شد؛ اتفاقی که نباید آن را آنقدر بزرگ کنیم که احساس جایگزین عقلانیت در تصمیم گیری شود. لذا برای نخستین بار تهران و ایران قربانی اقدامات تروریستی داعش شد. اما در خصوص این عملیات تروریستی توجه به نکاتی چند قابل تأمل می باشد:

نکته اول: عملیات تروریستی تهران تاکنون با واکنش ها و محکومیت های گسترده در سطح منطقه و جهان و سازمان های بین المللی مواجه شده و اکثر کشورهای جهان ضمن همدردی با خانواده های قربانیان، آن را محکوم نموده اند. این در حالی است که تاکنون و تا به این لحظه مسئولان سعودی و آمریکایی نه تنها این عملیات را محکوم ننموده اند بلکه در مواضعی غیرمتعارف، هم دونالد ترامپ و هم مقامات سعودی با صدر بیانیه ای نفرت برانگیز و سخنان غیرمعقول سعی نموده اند تا ایران را مسئول این عملیات معرفی کنند! که این مسأله که نشانگر کاربرد استاندارد دوگانه در رفتارهای سیاسی و در برخورد با کشورها به ویژه از جانب کاخ سفید است.

نکته دوم؛ عملیات تروریستی تهران در حالی اتفاق افتاد که درست به فاصله چند ساعت قبل از آن عادل الجبیر وزیر امور خارجه آمریکا با انتشار توئیتی گفته بود «ایران به خاطر مداخله در منطقه باید تنبیه شود». به بیان ساده تر وزیر خارجه سعودی ایران را به حامی نخست تروریسم در جهان متهم کرده و مجازات آن در ارتباط با دخالت در مسائل کشورهای منطقه و نیز حمایت ازگروه های افراطی و تروریستی را خواستار شده بود. نکته قابل تأمل اینکه همین شخص در همان روز و ساعاتی پس از حمله تروریست های به مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر حضرت امام خمینی (ره) در نشست خبری خود در واکنش به سؤال خبرنگاری که در مورد عملیات تروریستی تهران پرسید، هیچ پاسخی نداد و تنها به این عبارت بسنده کرد که «سؤال بعدی!». در این راستا «محمد السلمی» رئیس مرکز مطالعات ایرانی خلیج فارس نیز صبح چهارشنبه (روزی که عملیات تروریستی تهران اتفاق افتاد) در اظهاراتی عجیب در توییتر مدعی می شود: «دوست دارم بخوابم و می ترسیم از اول مسائل را دنبال کنم، ما دوست داریم بخوابیم». وی در یک توییت دیگر از اینکه داعش مسئولیت حمله امروز به تهران را بر عهده گرفت، ابراز تعجب کرده و می نویسد: «اینکه داعش با این سرعت مسئولیت عملیات در ایران را برعهده می گیرد، نکته قابل توجهی است، این گروه معمولاً پس از پایان عملیات و نه در جریان آن مسئولیت را برعهده می گیرد!» وی پیش از این سه سناریو را در ایران پیش بینی کرده بود، اول کشمکش داخلی که ورود مقادیر زیادی سلاح باعث گسترده تر شدن آن می شود، وقوع یک حادثه ساختگی و حمله داعش به ایران! همه این موارد در حالی است که پیشتر از این و در اوایل اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ محمد بن سلمان مرد همه کاره سعودی در اظهاراتی معنادار مدعی شده بود: «ما منتظر نمی مانیم تا عربستان به میدان جنگ تبدیل شود بلکه نبرد را به داخل مرزهای ایران خواهیم کشاند!»

نکته سوم: اینکه عملیات تروریستی تهران به فاصله چند روز از پایان سفر ترامپ به عربستان اتفاق می افتد، نشان می دهد که این عملیات که کاملاً برنامه ریزی شده بود بی ارتباط با حضور ترامپ در عربستان نمی باشد. به بیان دیگر نشست ترامپ و متحدان عربی وی در عربستان تاکنون دو ترکش داشته است: نخست بایکوت کشور ثرتمند قطر و دوم انجام عملیات تروریستی در قلب تهران و مرقد امام خمینی (ره). در این راستا می توان تأکید کرد که عملیات تروریستی تهرانی یکی از آثار فوری و روشن آمریکایی – عربی در ریاض می باشد، این در حالی است که باید توجه داشت مقابله با ایران یکی از دستور کارهای مهمی بود که در نشست ریاض مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود.

نکته چهارم: یکی از نکات بسیار مهم در خصوص عملیات تروریستی تهران که باید مورد توجه قرار داد، بر عهده گرفتن مسئولیت آن توسط داعش است. گرچه داعش مسئولیت این عملیات را بر عهده گرفته اما عمل تروریستی تهران، حاصل مهندسی عمیق تر، با اهداف چند وجهی بالاتر از ظرفیت ها و قابلیت های داعش می باشد. داعش مسئولیت این عملیات را بر عهده گرفته است، اما کدام داعش، داعش سعودی، داعش اسرائیلی، داعش ترک، داعش امریکایی و….؟ بنابراین باید دقت کرد که مدت هاست داعش نام و آدرس مناسبی برای سرویس های امنیتی شده است که با استفاده از پوشش آن، مظنونان دیگر عملیات های ترویستی می تواند از اتهام ردیف اول خارج شوند. در نگاه کلان شاید بتوان به هویت عاملان عملیات های تروریستی دست یافت، اما رسیدن به کانون و یا کانون هایی که این عملیات ها را هدایت می نمایند بسیار سخت می باشد. دقت در عملیات های تروریستی در شرق، غرب کشور و در تهران و مدنظر قرار دادن گشودن راه خروج داعش از رقه توسط کردها نشان می دهد در ارتباط با داعش و نوع تعارضات و تعاملات با آن، معادلات تازه و پیچیده ای در منطقه در جریان است. به هر حال نباید پدیده داعش را با الگو و نگاه ثابت و یک وجهی تحلیل کرد. داعش پدیده ای تروریستی است که ریشه سیاسی و اجتماعی داشته و یک ابزار راهبردی سرویس های منطقه ای بوده و خواهد بود. داعش فارغ از اینکه از قدرت جابجایی وسیع برخوردار است از موضع سیال نیز برخودار بوده و می تواند در خدمت سرویس های امنیتی و اهداف آنان در برخورد با ایران به هدفی فراتر از یک عملیات تروریستی باشد.

 به هر حال عملیات تروریستی تهران از جنبه های مختلف قابل تحلیل است. آنچه روشن است این است که این عملیات به نظر اولین خروجی اتاق عملیات ائتلاف آمریکایی- عربی ضد ایرانی است که ظاهراً یک شروع زود هنگام برای آن ها است. جریانی که قصد داشت ضربات سهمگینی به محور مقاومت و قلب این محور یعنی ایران وارد کند با یک حفره‌ای مواجه شد که اقدامات آن ها را سرعت بخشید. آن ها مجبور شدند هم با این حفره به شدت مقابله کنند و اقدامی کنند تا سایه جنگ بر سر قطر قرار بگیرد و هم عملیات تروریستی در ایران را صورت بدهند. آن ها به دنبال ناامن‌سازی ایران و جلب توجه ایران به مسائل امنیتی داخلی هستند تا بتوانند با شدت بیشتری به پیشبرد منافع منطقه ای خود بپردازند. آمریکا با ابزار قرار دادن کشورهای عربی و داعش نقش اول و پشت پرده را در این معادله پیچیده ای که خود به به هم زده است بازی می کند. این در حالی است که عربستان نیز خود قطعه‌ای از یک پازل بزرگ تر است.