قاریان مصری معروف را بهتر بشناسیم/ ویژگی تلاوت قاریان مصری چه بوده است؟

در زمینه قرائت قرآن کریم هرگاه نامی از قراء و علوم و فنون قرائت به میان بیاید نام قاریان مصری معروف نیز همراه و قرین آن خواهد بود مکتب قرآنی مصر شهرت و جایگاه خاصی را در جهان به خود اختصاص داده است. این مطلب از اطلس پلاس به معرفی قاریان مصری معروف می پردازد.

ویژگی تلاوت قاریان مصری

دقت در احکام تجوید و همچنین رعایت کامل قواعدی که برای یک تلاوت خوب و زیبا و اصولی نیاز هست و همچنین رعایت میزان مدّ و غُنه در تلاوت، رعایت احکام مخارج حروف، و نیز بیان دقیق صفات حروف مانند جَهر و هَمس، شدت و رخوت، اوج و فرود، انفتاح و انطباق و قلقله و صفیر(سوت) و…. می تواند یک قرائت از دیگر قرائت ها متمایز سازد که همه این موارد در تلاوت قاری های کشور مصری به چشم می خورد و در واقع قرّاء مصر بواسطه همین دقت توانستند سبک مصری را به همه جهان بشناسانند و در جایگاهی برتر از دیگر قاریان قرار دهند.

این دقت در تلاوت توسط مصری ها به قدری در میان قاریان قرآن اعتماد و اطمینان بوجود آورد که سبب شد مرجع اصلی کتابت قرآن و تصحیح و تطبیق رسم‌الخط مصحف‌هایی باشند که در دیگر کشورهای اسلامی نگارش می‌شدند.

ویژگی مهم و اصلی دیگری که سبب می شود قرائت قاریان کشور مصر برجسته ومتمایز از سایرین باشد تلاوت آهنگین قرآن براساس مقام‌های نغمات عربی می باشد و همین امر سبب می شود که قرائت‌ به زیباترین صوت و سبک ارائه شود و شور و شعفی فوق العاده در شنونده ایجاد نماید.

مقام‌های شرقی ای که قاریان مصری در تلاوت هایشان از آن بهره می برند «بیاتی»، «صبا»، «حجاز»، «نهاوند»، «رست»(راست)، «سیکاه(سه‌گاه)» و «عجم» و تا حدی مقام «کرد» است، همچنین در بعض موارد دیده شده است که تلاوت‌ خود را با برخی مقام‌های فرعی چون: «شوری»، «هزام»، «بستنکار»، «جهارکاه(چهارگاه)» و «عشّاق مصری» در هم می‌آمیزند. و جالب است بدانید که اکثرا با مقام بیاتی تلاوت آغاز و با همان مقام هم به پایان می رسد. از میان قاریانی که نقش موثری در تثبیت این قاعده موسیقایی و نیز نهادینه کردن اصل «اوج گرفتن» در تلاوت داشت شیخ مصطفی اسماعیل است که از معتبرترین قاریان مصری می باشد.

ویژگی بعدی دیگری که سبک تلاوت مصریان را فاخر و برجسته می سازد این است که آنان از قرائت های مختلف هفتگانه یا دهگانه در هنگام تلاوت های مجلسی و سالن های اجرای برنامه استفاده می کنند این کار سبب می شود که قاری تنها به تلاوت قرآن به روایت حفظ از عاصم بسنده نکند و قرائتش محدود نشود به صورتی که بعضا یک آیه را بنا بر روایت های متعددش تلاوت می کنند و همین امر موجب تمرکز و توجه مستمع شده و از سوی دیگر نیز سبب می‌شود تا قرائات به روایات مختلف از طریق اجرا و احیا در جمع عموم شنوندگان، حفظ نگاه داشته شود و فقط به مؤسسه‌های علمی و متخصصان و کارشناسان محدود نشود.

نکته هم دیگری که در مورد قاریان مصری و شناساندن مکتب قرآنی در جهان حائز اهمیت است این است که جمعیت شیوخ و اساتید قرآن که مجوز های لازم برای قاریان و حافظان مصری را صادر می کند تنها به قاریانی که استعداد واقعی و نیز توانایی علمی به همراه توانمندی صوتی داشتند، مجوز اجرا می‌دادند به همین دلیل تنها قاریان نابغه و با استعداد از طریق کمیته‌هایی سخت‌گیر جهت ارزیابی انتخاب می‌شدند.

از شروع قرن بیستم میلادی تا کنون دووره برای قاریان مصری در نظر گرفت:

دوره قاریان مصری پیش از رادیو

از انتهای قرن نوزده و شروع قرن بیستم میلادی تا پایان دهه ۱۹۱۰ شیخ یوسف خفاجی المنیلاوی (۱۸۵۰-۱۹۱۱) شیخ احمد ندا عبدالسلام (۱۸۵۲-۱۹۳۳) – موسس فن تلاوت و شیخ محمد القهاوی از قاریانی هستند که به شهرت رسیدند.

البته این دسته از قاریان با ثبت تلاوت هایشان موافق نبودند و به همین جهت آثاری از ایشان در دسترس نیست. و گفتنی است که همه آنان قبل از افتتاح رادیو مصر از دنیا رفته اند.

دوره قاریان مصری پس از افتتاح رادیو

این دوره شامل ۵ نسل طلایی از قاریان می شود که در فن تلاوت در اوج بودند و صاحب شهرت جهانی هستند.

نسل اول؛دهه های ۱۹۲۰-۱۹۳۰-۱۹۴۰ میلادی

این دوره ی قاریان مصری نیز شامل قراء معروفی می شود که از جمله می توان به این افراد اشاره کرد:

1. شیخ علی محمود (۱۸۷۸-۱۹۴۳)
2. شیخ منصور بدار (۱۸۸۴-۱۹۶۷)
3. شیخ حسن مناخلی (اطلاعاتی از ایشان در دست نیست)
4. شیخ محمد رفعت (۱۸۸۲-۱۹۵۰)
5. شیخ محمد عکاشه (۱۸۸۲-۱۹۸۲)
6. شیخ محمد الصیفی (۱۸۸۵-۱۹۵۵)
7. شیخ عبدالفتاح شعشاعی (۱۸۹۰-۱۹۶۲)
8. شیخ صدیق سید منشاوی (۱۸۹۸-۱۹۸۴)
9. شیخ محمد سلامه (۱۸۹۹-۱۹۸۲)
10. شیخ محمد سعودی

نسل دوم؛ نسل طلایی قرّاء مصر

این نسل نسلی است که جهان هنر تلاوت مصر را بوسیله آنها شناخت که دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی را شامل می شود. قاریان مصری معروف این دوره عبارتند از:

1. شیخ مصطفی اسماعیل (۱۹۰۵-۱۹۷۸)
2. شیخ ابوالعینین شعیشع (۱۹۲۲-۲۰۱۱)
3. شیخ محمود خلیل الحصری (۱۹۱۷-۱۹۸۰)
4. شیخ محمد صدیق منشاوی (۱۹۲۰-۱۹۶۹)
5. شیخ کامل یوسف البهتیمی (۱۹۲۲-۱۹۶۹)
6. شیخ عبدالباسط محمد عبدالصمد (۱۹۲۷-۱۹۸۸)
7. شیخ محمود علی البناء (۱۹۲۶-۱۹۸۵)
8. شیخ محمود عبدالحکم (۱۹۱۵-۱۹۸۲)
9. شیخ هاشم هیبه (۱۹۱۷-۱۹۸۵)
10. شیخ سید النقشبندی (۱۹۲۰-۱۹۷۶)
11. شیخ عبده عبدالراضی (۱۹۲۲-۱۹۷۸)

نسل سوم؛ دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی

قاریان مصری معروفی که در این دوره در اوج شهرت و حرفه ی خود بودند عبارتند از:

1. شیخ محمود محمد رمضان (۱۹۲۷-۱۹۸۱)
2. شیخ عبدالعزیز علی فرج (۱۹۲۷-۱۹۸۱)
3. شیخ احمد محمد عامر (۱۹۲۷- ۲۰۱۶)
4. شیخ محمد عبدالعزیز حصان (۱۹۲۸-۲۰۰۳)
5. شیخ حمدی محمود الزامل (۱۹۲۹-۱۹۸۲)
6. شیخ ابراهیم شعشاعی (۱۹۳۰-۱۹۹۲)
7. شیخ محمود بجرمی (۱۹۳۳-۱۹۹۲)
8. شیخ سعید عبدالصمد الزناتی (۱۹۳۴-۱۹۹۰)
9. شیخ محمد احمد شبیب (۱۹۳۴-۲۰۱۲)
10. شیخ محمود حسین منصور (۱۹۳۴-۲۰۰۲)
11. شیخ عنتر سعید مسلم (۱۹۳۶-۲۰۰۲)
12. شیخ محمد بدر حسین (۱۹۳۷-۲۰۰۳)
13. شیخ احمد الرزیقی (۱۹۳۸-۲۰۰۵)
14. شیخ راغب مصطفی غلوش (۱۹۳۸-۲۰۱۶)
15. شیخ عبدالمنعم طوخی
16. شیخ شعبان عبدالعزیز صیاد (۱۹۴۰-۱۹۹۴)
17. شیخ محمد احمد عمران (۱۹۴۴-۱۹۹۴)

نسل چهارم؛ دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ و اوائل قرن بیست و یکم

در میان قاریان مصری معروف در این دهه ها می توان از قراء زیر نام برد:

1. شیخ شحات محمد انور (۱۹۵۰-۲۰۰۷)
2. شیخ محمد محمد اللیثی (۱۹۵۲-۲۰۰۶)
3. شیخ احمد احمد نعینع (۱۹۵۴-در قید حیات)
4. شیخ سید متولی عبدالعال (۱۹۴۷-۲۰۱۵)
5. شیخ عبدالوهاب طنطاوی (۱۹۴۷-۲۰۱۷)
6. شیخ محمد احمد بسیونی (۱۹۵۱-در قید حیات)

نسل پنجم؛ زمان حال

در حال حاضر نیز قاریان مصری معروفی به تلاوت مشغول اند که از این افراد میتوانیم نام ببریم:

1. شیخ عبدالفتاح علی الطاروطی
2. شیخ انور شحات انور
3. شیخ محمود شحات انور
4. شیخ یاسر شرقاوی
5. شیخ حجاج هنداوی