مقایسه عروسک ملی دارا و سارا و باربی

عروسک های دارا و سارا به عنوان عروسک ملی کشورایران در سال ۱۳۸۰ ساخته و به بازار عرضه شدند. البته طرح ساخت آنها از سال ۷۵ از طرف کانون پرورش فکری مطرح شد.

عروسک هایی با لباس های ملی و بومی اقوام کشور ایران که با هدف آشنا سازی کودکان با فرهنگ سرزمین شان ساخته و عرضه شد. در کنار این عروسک های ملی وسایل جانبی از قبیل لوازم تحریر، جوراب، پوستر و… نیز تولید و وارد بازار شد.

البته ساخت این عروسک ها به دلیل اینکه با کیفیت خوبی عرضه نمی‌شد به کشور چین سپرده شد. البته این کشور هیچ نظارتی بر کیفیت و طرح آن نداشت و صرفا تولید آن را بر عهده گرفت.

در سال ۹۴ نیز نسل بعدی عروسک ملی رونمایی شد. در ساخت عروسک های جدید تغییراتی محسوس به چشم می‌خورد. اینکه دست و پای آنها از مفصل ها قابل حرکت بودند مهم ترین تفاوت آن با عروسک های نسل قبل بود.

همچنین از بهترین مواد برای ساخت آنها استفاده شد و تغییراتی عمده در شکل و جنس آنها ایجاد شد. این عروسک ها به عنوان عروسک ملی وارد بازار شدند و ظاهرا برای مقابله با عروسک های باربی عرضه شدند.

چرا که با وجود عروسک هایی همچون باربی، کودکان جامعه از فرهنگ خود بیگانه و به سمت فرهنگ غرب گرایش پیدا می‌کردند.

اما امروزه متأسفانه یکی از نقاط ضعف کشور در تولید ملی از بین رفتن ظرفیت تولید اسباب بازی ها و عروسک های بومی برای کودکان کشور است.

عروسک های قدیم و امروز:

اسباب بازی ها و عروسک ها یکی از مهم ترین ابزاری هستند که در رشد کودک و شکل گرفتن شخصیت او تأثیر مستقیم دارند.
هر چند نمی‌شود برای اسباب بازی ها تاریخچۀ خاصی قائل شد اما در روزگار مادربزرگ های ما نیز عروسک های پارچه ای زیبایی حضور داشتند که هنوز هم شیرینی آن خاطر مادربزرگ ها را می‌نوازد.

اما دیگر این روزها عروسک ها آن زیبایی و سادگی را ندارند. و چندان مناسب خلاقیت یک کودک نیستند. عروسک هایی که از خارج مرزهای این سرزمین وارد فرهنگ ما شده اند و همدم روز و شب دخترکان این مرز و بوم گشته اند.

عروسک ملی به عنوان یک الگو:

عروسک ها در شکل دادن به شخصیت کودکان نقش مهمی دارند، به طوری که حتی دختر بچه ها در بازی ها، خود را به جای عروسک می‌گذارند و از ظاهر و پوشش عروسک خود الگو می‌گیرند.

اسباب بازی ها تا حدود زیادی می‌توانند تعیین گر نقشی کودک در آینده باشند. اینکه کودکان ما با عروسک های
فرهنگی غیر از فرهنگ خودمان خو بگیرند و از آنها الگوگیری کنند می‌تواند به عنوان یک تقویت کننده برای کودک عمل کند و موجب شود که این کودکان در سنین بالاتر بیگانگی از فرهنگ خود را به نمایش بگذارند.

با این وجود اسباب بازی هایی که در داخل کشور تولید می‌شوند سهم اندکی از بازار امروز را به دوش می‌کشند. این اسباب بازی ها و عروسک ها توان اینکه با انبوه واردات هدفمند خارجی رقابت کنند را ندارند.

کار به آنجا رسیده که پلیس امنیت اخلاقی با فروشگاه هایی که به فروش عروسک های خارجی مبادرت داشتند برخورد قاطع انجام داد.

بعد از مدتی البته، در اظهار نظری متفاوت، عدم موضوعیت پلیس را در این رابطه مطرح کردند. و هم اکنون اسباب بازی فروشی های سراسر کشور پر است از عروسک هایی که با فرهنگ جامعه و فرهنگ اسلامی همخوانی ندارند.

انزوای عروسک ملی:

عروسک ملی در میان سیل تنوع باربی موفق نبوده و تنها مانده است. دارا و سارا این روزها ۱۸ سالگی خود را نیز پشت سر می‌گذارند، اما نتوانسته اند مانند عروسک های باربی جایی در دل بچه ها و حتی بزرگترها باز کند.

نقدهای وارده بر عروسک ملی:

برخی از افراد صاحب نظر عروسک خوب را عروسکی می‌دانند که کودک به راحتی بتواند با آن بازی کند و مانند عروسک های باربی امکان تغییر در لباس و موی آن وجود داشته باشد.

در لباس های باربی تنوع به قدری است که می توان از یک عروسک شخصیت های متفاوتی از یک کارگر معمولی تا یک هنرپیشه و یا ملکه ساخت. این تنوع فقط به دلیل وجود تعدد لباس های باربی با توجه به حالات آن عروسک ها می‌باشد.

اما در عروسک ملی ما این تنوع را نداریم. لباس هایی که به هیچ وجه قابل انعطاف نیستند بر تن این دو عروسک ملی، خلاقیت و تنوع را از بچه ها می‌‌گیرد.

از دیگر نقدهایی که بر عروسک ملی وارد است، قیمت آنهاست. چیزی که باعث شده حتی خود پدر و مادرها عروسک های باربی را جایگزین دارا و سارا کنند. این عروسک ها در شکل فعلی خود بیشتر یک مدل عروسک زینتی هستند و کارایی لازم را برای بچه ها ندارند.

ساختمان بدنی عروسک باربی ساده اما قابل حرکت است. اما دارا و سارا حرکت های عروسک باربی را که جز انگشتان دست در همۀ مفاصل شبیه انسان عمل می‌کنند را ندارند.

یکی دیگر از مشکلات عروسک ملی توپر بودن و وزن سنگین آنهاست. این امر ممکن است برای کودکان خطر ساز باشد.

از دیگر دلایل موفق نبودن عروسک ملی عدم وجود جذابیت بصری در آن است. این که هیچ گونه تبلیغاتی دربارۀ آنها نیست و هیچ جریان رسانه ای آنها را همراهی نمی‌کند.

این در حالی است که مرد عنکبوتی و عروسک های باربی با انواع بازی ها و کارتون های جذاب به بچه ها و خانواده ها ارائه می‌شوند.

والدین در این میان نقش قابل توجهی دارند، چرا که اسباب بازی ها و عروسک های فرزندانشان می‌تواند کاملا جنبۀ تربیتی داشته باشد.

چهره هایی که امروز ما در دختران سرزمین مان می‌بینیم مثل لنز آبی، رنگ موهای روشن و بور، کفش های پاشنه بلند و….، الگویی است که آنها از عروسک های دیروز خود برداشته اند.

متأسفانه هنوز که هنوز است متولیان فرهنگی در جامعه به اهمیت این ابزار قدرتمند در دست بچه و نقش آن بر تربیت کودکان پی نبرده اند.

الگویی که می‌تواند فرصتی به ما بدهد تا بتوانیم فرهنگ بومی و اصیل خود را در کودکان سرزمین مان نهادینه کنیم.

باربی:

عروسک باربی برگرفته از نام باربارا دختر رئیس شرکت متل در سال ۱۹۵۹ در نیویورک توسط شرکت متل ساخته و به بازار عرضه شد.

روث هندلر رئیس شرکت با دیدن بازی دخترش با عروسک های کاغذی بر آن شد تا عروسک باربی را با الگوگیری از عروسک آلمانی بیلد لیلی بسازد.

باربی ابتدا با لباس شنا سیاه و سفید و به عنوان الگو و مدل دختران نوجوان وارد بازار شد.