روانشناسی نابینایان و اصول زندگی با آنها

افرادی که دچار نابینایی و یا کم بینایی می‌باشند زندگی آنها با مشکلاتی در زمینه های مختلف رو به رو است. این چالش ها از دیدگاه روانشناسی نابینایان برای اطرافیان فرد نابینا و جامعه قابل تأمل است.

مشکلات تحصیلی، شغلی و یا چالش هایی در روابط اجتماعی که افراد نابینا با آن مواجه هستند می‌تواند برای پیشرفت شغلی و یا تحصیلی آنها ایجاد مانع کند.

نابینایی چیست:

این اختلال به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد مبتلا توانایی درک اطلاعات دیداری را ندارد. مشکلات ژنتیکی و یا عصبی و فیزیولوژی می‌تواند از جمله دلایل بروز این اختلال باشد.

زمانی که مشکل بینایی در فرد به حدی برسد که او امکان زندگی بدون اتکای به دیگران را نداشته باشد و یا نتواند بدون استفاده از وسایل کمکی به حیات فردی و اجتماعی خود ادامه دهد، نابینایی شکل گرفته است.

این عارضه اگر مادرزادی و ژنتیکی نباشد، ممکن است پس از تولد نیز اتفاق بیفتند.

ویژگی های عمومی نابینایان اعم از عمر کوتاهتر، محدودیت‌های تحصیلی و شغلی و تأثیر آنها بر وضعیت اقتصادی و بروز فقر، عدم حمایت جامعه و… از جمله مشکلاتی هستند که این قشر با آن مواجه می‌شوند.

روانشناسی نابینایان و مشکلات هویتی:

از دلایلی که یک شخص می‌تواند نسبت به خود و محیط اطرافش آگاهی پیدا کند و هویت خود را بیابد بینایی است. انسان با مشاهده پیرامونش و استفاده از قوۀ دیداری به یک آگاهی از خود و اطرافیانش می‌رسد.

اما در مورد فرد نابینا این امکان وجود ندارد، او نمی‌تواند از طریق چشم و مشاهده به این ادراک برسد، لذا در هویت خود به عنوان یک فرد از جامعه دچار مشکل می‌شود.

از جمله مشکلاتی که در شخصیت یک فرد نابینا ممکن است به وجود بیاید اعم است از:

• کاهش اعتماد به نفس
• انزوا
• احساس ضعف

روانشناسی نابیانایان و تحصیل:

آموزش یکی از ضروریات زندگی هر فرد است که باعث می‌شود او برای ورود به جامعه آمادگی های لازم را کسب کند. اختلالات نابینایی می‌تواند مانعی برای ایجاد این فضا باشد.

شخص نابینا از نظر سطح هوش و یادگیری تفاوتی با دیگر افراد ندارد. اما نقصی که در کانال های ورودی اطلاعات در این اشخاص وجود دارد ممکن است موانعی برای پیشرفت های تحصیلی در آنها به وجود بیاورد و آنها را با مشکلات و سختی‌هایی روبرو کند.

استفاده از شیوه‌های تحصیلی انطباقی، از جمله کتاب های صوتی و یا خطوط بریل می‌تواند به فرد مبتلا به این اختلال در مسیر پیشرفت کمک کند.

کمبود امکانات تحصیلی و کمک آموزشی و فقدان معلم برای این قشر خاص از جامعه، از مشکلاتی است که می‌تواند سدّ راه تحصیل این عزیزان روشن‌دل شود.

روانشناسی نابینایان در روابط بین فردی آنها:

ارتباطات و ایجاد روابط اجتماعی در این گروه تحت تأثیر اختلال آنها دچار مشکلاتی می‌باشد. این افراد در ارتباط با دیگران دچار ترحم می‌شوند و در اکثر مواقع ارتباط افراد بینا با آنها متفاوت از دیگر روابط دوستانه است.

روانشناسی نابینایان ویژگی های خاص شخصیتی این افراد از جمله گوشه گیری به دلیل اعتماد به نفس پایین را یکی از مشکلات آنها برای شروع یک دوستی عادی می‌داند.

حلقۀ دوستان این افراد بسیار محدود است و در بیشتر مواقع، اکثریت این گروه تنهایی را بر دوستی هایی که حاصل از ترحم و کنجکاوی باشد ترجیح می‌دهند.

روابط با جنس مخالف در نابینایان:

اکثریت قریب به اتفاق افراد حاضر به شروع رابطه با فردی که دچار اختلال بینایی باشد نیستند. اکثر نابینایان نیز خود، پیگیر این گونه روابط نیستند زیرا با توجه به محدودیتی که دارند خود را در این امر توانا نمی‌دانند.

در بیشتر مواقع خودپنداره های این اشخاص بسیار ضعیف و متفاوت از دیگران است. همین باعث می شود در روابط جنسی خود دچار محدودیتهایی باشند که در نهایت به ناکامی آنها منجر می‌شود.

کمتر کسی حاضر است با یک فرد نابینا وارد رابطه شود، بنا بر دلایلی هم اگر شروع به رابطه کند، پس از مدتی محدودیت های شخص نابینا در روابط آنها تأثیر خواهد گذاشت.

البته این مسائل در روانشناسی نابینایان قابل آموزش هستند و یک فرد نابینا هم می‌تواند مانند سایرین و چه بسا بسیار بهتر از دیگران روابط عاطفی موفقی داشته باشد.

اشتغال در نابینایان:

این افراد در انتخاب شغل مورد علاقه شان با انتخاب های محدودی مواجه هستند، همین امر سبب می‌شود در مسائل اقتصادی نیز دچار نقص ها و کمبود هایی باشند.

وجود همین محدودیت ها و عدم حمایت کافی مبنی بر اشتغال از معلولین، می‌تواند موانعی بر سر راه پیشرفت شغلی این عزیزان به وجود بیاورد. وجود موانع اقتصادی راه را برای سرمایه گذاری‌های آنها در زمینه های مختلف سد می‌کند.

مشکلات و موانع تحصیلی که باعث می‌شوند فرد نابینا به آن درجه از قابلیت در تحصیل نرسد نیز می‌تواند یکی از دلایل عدم موفقیت فرد نابینا در اشتغال شود.

محدودیت در روابط به دلیل ویژگی های شخصیتی نیز در این افراد می‌تواند اثرات سوء بر پیشرفت های شغلی آنها بگذارد.

چند نکته:

روانشناسی نابینایان می‌گوید موانع زیادی در مسیر شغلی و تحصیلی افراد نابینا وجود دارد. این مشکلات می‌تواند باعث بروز سرخوردگی و افسردگی های حاد در این افراد شود.

برای هموار کردن مسیر زندگی این عزیزان باید تدابیری اندیشید، از جملۀ آنها مراجعه به یک روانشناس متخصص در این زمینه، برای تعدیل روابط بین فردی واجتماعی این افراد است.

روانشناسی نابینایان می‌تواند کمک شایانی به توانمند سازی این افراد کند. این افراد می‌توانند با مراجعه به متخصصین، خود را در ابعاد مختلف برای یک زندگی بهتر یاری کنند.

خوب است بدانیم، اشخاص نابینا از نظر ویژگی های شناختی و هوشی تفاوتی با دیگران ندارند. اگر پیشرفت آنها در زمینه های مختلف کمرنگ است به دلیل عدم حمایت کافی از آنها در اشتغال و تحصیل است.

آنچه که در ایشان مانع پیشرفت می‌شود بیشتر از اختلالی که دارند تأثیر پذیری آنها از رفتار اطرافیان است. اگر محیط و جامعه
رفتارمناسب در جهت شکل گیری هویت آنها را از خود به نمایش بگذارد شاهد بروز خلاقیت ها و پیشرفت هایی متعددی از این افراد خواهیم بود.

روانشناسی نابینایان می‌تواند کمک شایانی به این افراد در زمینه های تحصیلی، شغلی، ازدواج و تربیت فرزند ارائه دهد.

ناگفته نماند که علاوه بر تمام محدودیت ها و مشکلاتی که این گروه با آن مواجهند، نابینایانی نیز هستند که در زندگی بسیار موفق‌تر از دیگران عمل کرده اند. اینها به عمل گفته اند که نابینایی ناتوانی نیست.