اندیشکده «واشنگتن » مقاله ای را تحت عنوان بد ترین احتمالات برای بحران قطربه قلم «جیمس جفری و سامون هندرسون » منتشر کرده است.
ریشه اختلافات قطر با کشورهای عربی
بحران کنونی میان ائتلاف عربی به رهبری عربستان و امارات متحده عربی از سویی و قطر از سوی دیگر علامتی بر پایان یافتن از خود نشان نداده است. بعد از آنکه قطر جواب ۱۳ درخواست کشورهای مصر، عربستان، امارات و بحرین را اعلام کرد، کشورهای مذکور آن را واکنشی منفی خوانده و اعلام کردند، که محدودیت های کنونی علیه قطر را ادامه خواهد داد.
اصل چالش های ایجاد شده میان قطر و این کشورها به دهه های گذشته بازمی گردد؛ اما هنوز دلیل شعله ور شدن ناگهانی آن که با قطع روابط دیپلماتیک و پایان دادن به ارتباطات هوایی، دریایی و زمینی همراه بود، معلوم نیست. گفته می شود دلیل مدعایی چنین رفتارهایی تصریحات امیر قطر بوده، که در سخنانی جانبدارانه از ایران حمایت کرده است؛ اما به نظر می رسد طرفین از چند ماه گذشته خود را برای چنین انشقاق و چالش هایی آماده می کردند.
اگر چنین اختلافاتی میان کشورهای دیگر رُخ می داد، شاید پیامد هایش میان آن ها اندک بود؛ اما وقوع چنین اختلافاتی در حوزه کشورهای خلیج عربی از آنجایی که برخی کشورهای عضو آن دارای امتیازات منطقه ای و بین المللی از جمله نفت و گاز می باشند، متفاوت بوده و دارای پیامد های دیگری نیز می باشد.
بد ترین سناریوها برای آینده بحران قطر
در این رابطه می توان به عربستان، که بزرگترین صادر کننده نفت و همچنین قطر که بزرگترین صادر کننده گاز مایع در جهان می باشد، اشاره کرد. از طرف دیگر این کشورها خود را همپیمان آمریکا دانسته و از سوی دیگر کشورهای کمتر دوست آن ها یعنی روسیه و ایران در حاشیه این اختلافات از بحران به وجود آمده استفاده خود را می برند. بنابراین می توان سناریوهای زیر را برای آینده بحران در نظر گرفت:
۱- گسترده شدن اختلافات نتیجه جانبداری آمریکا در بحران قطر
اگر سعودی ها و همچنین امارتی ها و قطری ها از مواضع خود عقب نشینی نکنند و رویکرد ایالات متحده آمریکا نیز میان تمایل ترامپ به عربستان و نگرانی مقامات ارشد این کشور از اقدام عربستان در نوسان باشد درنتیجه، واشنگتن ابزاری را برای میانجیگری در این بحران و رسیدن به راهکاری میانه را نخواهد یافت و احتمال دارد دایره این مصیبت گسترده و به سرعت انتشار یابد.
۲- شروع دور دوم تحریم ها علیه کشورها و باز شدن پای روسیه در بحران
با استناد به برخی از گزارش ها احتمال دارد، که عربستان و امارات دور دوم تحریم ها را علیه کشورهایی که با قطر تجارت می کنند، آغاز نمایند یا از طریق تهدید به محاصره دریایی یا لشکرکشی به مرزها فشارهای نظامی خود را افزایش دهند. اگر فشارها و اقدامات اضافی از سوی عربستان و امارات افزایش پیدا کند و قطر احساس نماید که تمامی راه های حل و فصل اختلافات بسته می باشد، در این زمان این کشور بی شک به شورای امنیت پناه خواهد آورد. موضوعی که راه را برای دخالت مستقیم روسیه در قطر بعد ازموفقیت هایش در سوریه باز می کند همچنین احتمال دارد، که قطر برگه های دیپلماسی خود برای استفاده از ایران را نیز استفاده نماید.
۳- افزایش و یا کاهش نقش نظامی آمریکا در قطر به ویژه پایگاه العدید
حتی این احتمال وجود دارد، که قطر با بازی با برگه های نظامیش اقدام بسیار خطرناک خود را انجام دهد. در این زمینه در ابتدا قطر با قرارداد های امنیتی خود شروع خواهد کرد، که آن ها را در سال های ۱۹۹۲ و ۲۰۱۳ میلادی با آمریکا به امضاء رسانده است. به موجب این توافقات ایالات متحده از پایگاه هوایی العُدید به عنوان مرکزی محوری و همچنین مرکز فرماندهی کنترل خود در منطقه استفاده می کند. با نظر به این قرارداد کشور میزبان می تواند در صورت تهدید امنیتی از ظرفیت آمریکا به نفع خودش استفاده کند. درحال حاضر سیاست آمریکا پیرامون این بحران با ابهام همراه بوده و تقریباً این اطمینان هست که آمریکا در این بحران از قطر جانبداری نکند. این امر ممکن است قطر را مجبور کند، که محدودیت هایی را در استفاده از این پایگاه برای آمریکا ایجاد نماید.
۴- همکاری نظامی قطر با ایران و روسیه نتیجه غیر فعال بودن سیاست آمریکا
اما اقدامی دیگر که احتمال دارد، قطر آن را در صورت ادامه محاصره و در شرایطی که آمریکا و شورای امنیت را کارساز نبیند انجام دهد، این است که این کشور برای حمایت نظامی به روسیه و ایران متوسل شود، که البته این کار با حق حاکمیتی قطر برای طلب حمایت از دیگر کشورها منافات ندارد. این که می گویند ممکن است در صورت اتخاذ این کار توسط قطر، آمریکا مقابله نظامی کند، با منطق صحیح سازگار نیست.
ممکن است «محمد بن سلمان» ولیعهد جدید عربستان و «محمد بن زاید» ولیعهد امارات به این گمان باشند، که قطر به زودی از مواضع خود برمی گردد و چه بسا از قبل بر این اعتقاد بوده اند، که دولت ترامپ هرگونه پوشش دیپلماتیک و نظامی علیه مداخله خارجی در قطر را فراهم آورد. اگر امر بر همین منوال باشد پس ممکن اشتباهی رُخ دهد. در همین رابطه باید گفت، بدور از نگرانی های آمریکا از نحوه اقدامات عربستان و امارات و انگیزه های این دو کشور پیرامون قطر و همچنین حقوق نظامی آمریکا در پایگاه العدید، واشنگتن همانگونه که در سوریه با محدودیت ایجاد شده، در قطر هم به دلیل طولانی مدت شدن دخالت مستقیم با محدویت هایی روبه رو شود. به هرحال اگر عملاً این سناریو وحشتناک [یعنی تمام نشدن بحران و بی اثر بودن دخالت های آمریکا] رُخ ندهد، بی شک احتمال حدوث آن از مرحله خطرناکی خبر می دهد، که منطقه با این بحران به این نقطه رسیده است.
نظرات(۰ دیدگاه)