اهمیت کار و کسب روزی حلال از دیدگاه پیامبر (ص)

عبادت هفتاد جزء دارد، اما جالب است که برخلاف تصور بیشتر مردم، هیچ‌کدام از ادعیه و نمازها، از لحاظ فضیلت و ارزش به رتبه کار کردن، تلاش برای کسب روزی حلال و تامین معیشت خانواده نمی‌رسد.

خداوند در آیه 56 سوره ذاریات، دلیل خلقت انسان را تعبد و عبادت کردن معرفی می‌کند: «من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند(و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند)!»

عبادت کردن، انسان را به کمال می‌رساند و مقدمات پیشرفت مادی و معنوی او را فراهم می‌سازد، اما منظور از عبادت چیست؟ وقتی واژه عبادت را می‌شنویم، یاد حرکات خاصی مثل رکوع و سجده می‌افتیم و بی‌درنگ نماز، مناجات و دعا در ذهنمان نقش می‌بندد، ولی عبادت کردن محدود به همین افعال و حرکات خاصِ مرسوم نیست و دایره‌ای وسیع‌تر برای آن در اسلام تعریف شده است.

پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءا، أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَال؛ عبادت هفتاد جزء دارد که برترین جزء آن، کسب روزی حلال است.»[1]

با توجه به این حدیث نبوی، عبادت هفتاد جزء دارد، اما جالب است که برخلاف تصور بیشتر مردم، هیچ‌کدام از ادعیه و نمازها، از لحاظ فضیلت و ارزش به رتبه کار کردن، تلاش برای کسب روزی حلال و تامین معیشت خانواده نمی‌رسد.

علت برتری کار و تلاش این است که اگر کار و همت نباشد، تنبلی و کم‌حوصلگی جایگزین می‌شود و در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که این دو خصلت، مانع بهره‌گیری از دنیا و آخرت می‌شوند.[2] به همین دلیل پیامبر(ص) فرموده است: گروهی از امت من دعایشان پذیرفته نمی‌شود، از جمله مردی که در خانه بنشیند و بگوید پروردگارا! روزیم ده و در پی کسب روزی نرود.[3] 

پیشرفت جوامع، فقط در سایه کار و تلاش محقق می‌شود

مسئله ارزش فرهنگ کار و تلاش، فقط یک مسئله فردی نیست، بلکه اگر میزان کار و همت افراد یک جامعه پایین باشد، تمام کشور آسیب دیده و کشوری ایستا و عقب افتاده به وجود می‌آید. بنابراین اگر مردم جامعه‌ای به هیچ دین و مذهبی هم گرایش نداشته باشند، اما شبانه‌ روزی برای پیشرفت کشور تلاش کنند،‌ قاعده و قانون دنیا این است که از جوامع تنبل و تن پرور مترقی‌تر و توسعه یافته‌تر می‌شوند؛ زیرا «ان لیس للانسان الا ما سعی؛ برای انسان بهره‌ای جز سعی و کوشش او نیست.»[4] 

یکی از خطراتی که جامعه امروز ما را تهدید می‌کند،‌ ثروت بادآورده را انتظار کشیدن و کسب پول و سرمایه، آن هم بدون کار و تلاش است. بسیاری از سود سپرده‌های بانکی ارتزاق می‌کنند، برخی هم دائما شانس خود را برای برنده شدن در قرعه‌کشی‌ها محک می زنند، عده‌ای هم با خرید دالر و اسعار خارجی در وقت ارزانی و فروش آن در شرایط گرانی می‌خواهند یک شبه، ره صد ساله را بروند؛ امام صادق(ع) به شدت این کار را تقبیح کرده و می‌فرماید: «انسان از خود چیزی دردناک‌تر از مال صامت (پول نقد، طلا یا نقره) بر جای نگذاشت. راوی پرسید: پس چه کند؟ فرمود: آن را در تولید باغ و مزرعه یا خانه به کار گیرد.»[5] 

پی‌نوشت‌ها:
[1] اصول کافی،‌ ج5، ص 78
[2]همان، ص 85
[3]همان، ص 67
[4]نجم/ 39 
[5] اصول کافی، ج 5، ص 91