آیا روسیه از توافق دوحه رضایت دارد؟

روسیه به عنوان یک قدرت تاثیرگذار در تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان، زمانی که مشاهده کرد آمریکا روند گفت و گو و مذاکره با طالبان را در پیش گرفته است، روابطش را با طالبان با هدف همکاری طالبان با مسکو برای امن ساختن و دور کردن داعش از حوزه شمال افغانستان که هم مرز با جمهوری های آسیای میانه است، برقرار کرد. در واقع روس ها خواستند به آمریکایی ها نشان دهند که هنوز در تحولات منطقه نقش دارند و نباید دیدگاه این کشور نادیده گرفته شود.

نقش آفرینی روسیه در پروسه صلح از طریق برگزاری گفت و گوهای صلح بین الافغانی در ماه دلو ۱۳۹۷ و جوزای ۱۳۹۸ بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. برگزاری این کنفرانس ها نشان داد که مسکو نمی خواهد ایالات متحده در فرایند صلح، همه کاره باشد.

بهترین سناریو برای روسیه، روی کار امدن دولتی در افغانستان است که بتواند بر سراسر قلمرو این کشور اعمال حاکمیت کند و از رشد گروه های تروریستی ممانعت به عمل آورد. خلاصه روسیه نمی خواهد اجازه دهد آمریکا فرصت پیدا کند به آسانی به آسیای میانه نزدیک شود و به بحران اوکراین دامن بزند یا نا امنی را در منطقه آسیای مرکزی، آن گونه که روس ها مدعی اند با استفاده از ابزار داعش ایجاد کند. در همین راستا بارها کابلوف نماینده روسیه در امور افغانستان و آسیای میانه، واشنگتن را به حمایت از داعش متهم کرد. البته واشنگتن همواره این اتهام را رد کرده است.

به هر تقدیر، از نظر روسیه، آسیای میانه، حیات خلوت امنیتی مسکو است؛ به همین دلیل، روس ها به حضور طالبان در قدرت به خاطر مبارزه با داعش و استفاده احتمالی از آن جهت اعمال فشار به آمریکا در مواقع مورد نیاز، نظر مساعدی دارند. پس از امضای توافق نامه صلح بین طالبان و ایالات متحده، مسکو رسما اعلام کرد که از خروج نیروهای نظامی خارجی از افغانستان استقبال می کند. به نظر می رسد با توجه به نوع روابط روسیه و طالبان و نیز فضای حاکم بر امضای توافق نامه صلح، مقامات مسکو مخالفت چندانی با نقش آفرینی عمده طالبان در عرصه قدرت سیاسی افغانستان و تامین اهداف و خواسته های طالبان نداشته باشد. حتی بعید نیست که در این راستا، روسیه راضی باشد که گزاره حفظ قانون اساسی افغانستان را جهت تامین صلح مدنظر شان فدای ایجاد زمینه های تحقق صلح کند. البته روسیه، نیم نگاهی به جبهه شمال پیشین نیز دارد به همین دلیل در اعلامیه مشترک با آمریکا تصریح کرد که با بازگشت امارت اسلامی، مخالف است.

در واقع روسیه می خواهد قدرت در افغانستان توزیع شود تا از یک سو زمینه ثبات سیاسی در افغانستان فراهم شود و از سوی دیگر، دوستان دیروز روسیه یعنی جبهه متحد شمال، از قدرت بی نصیب نمانند. حمایت روسیه از طالبان از این جهت است که فعلا آنها بازیگر قوی و طرف اصلی با آمریکاست. جبهه شمال، دیگر آن انسجام پیشین خود را ندارد و به این ترتیب، در تحولات اتیه، نقش کلیدی نخواهد داشت؛ آن گونه که در پروسه بن، نقش اساسی داشت. به هر صورت، در صورت اجرای توافق نامه، به نظر می رسد شرایط، برای روسیه‌ متفاوت خواهد بود. زیرا روسیه، ضمن تمایل به برقراری رابطه با طالبان با هدف دریافت تضمین های امنیتی، از خروج نیروهای آمریکایی استقبال می کند.

دکتر عبدالطیف نظری