کوریای شمالی چگونه به یک قدرت هسته ای تبدیل شد؟
- انتشار: ۱۳ سنبله ۱۳۹۶
- سرویس: بین الملل
- شناسه مطلب: 29983
میل به هستهای شدن از ابتدای موجودیت واحد سیاسی مستقل به نام کوریایشمالی در پیونگیانگ نمودار شد. در این چارچوب کوریایشمالی در دسامبر 1952 «مرکز تحقیقات انرژی هستهای» را تاسیس کرد.
در فبروری سال 1956 قرارداد همکاریهای فنی هستهای میان کوریایشمالی با شوروی امضا شد بر اساس این قرارداد، و کارشناسان کوریایشمالی برای آموزش به شوروی اعزام شدند.
تمایلات هستهای کوریایشمالی با تصمیم آمریکا در سپتامبر سال 1956 برای استقرار سلاح هستهای در خاک کوریایجنوبی تشدید شد.
آمریکا سرانجام برخلاف بند 13 قرارداد آتش بس دو و به رغم مخالفتها و پیگیریهای اتحاد جماهیر شوروی سابق در سالهای 1957 و 1958 سلاحهای هسته ای خود را در خاک کوریایجنوبی مستقر کرد، و با این اقدام تحریکآمیز فرایند هستهای شدن کوریایشمالی را قطعی و تسریع کرد.
در پی این رویداد در سال 1959 قرارداد جدیدی بین شوروی و کوریایشمالی به امضا رسید که طی آن مسکو متعهد شد تا یک مجتمع تحقیقات هسته ای صلحآمیز برای کوریایشمالی در منطقه «یونگبیون» احداث کند.
در سال 1963 درخواست پیونگیانگ از شوروی و چین برای مشارکت در طرح ساخت بمب اتمی در کوریایشمالی با مخالفت مواجه شد، اما مسکو توافقنامه جدیدی برای توسعه برنامه صلح آمیز هستهای در منطقه یونگبیون و آموزش کارشناسان هستهای با کوریایشمالی امضا کرد، و این قرارداد سرآغاز توسعه چشمگیر سایت هستهای یونگبیون شد.
در دهه 1970 میلادی آمریکا فشارهای زیادی بر کوریایشمالی برای توقف فعالیتهای هستهای وارد کرد. این فشارها موجب شد که کوریایشمالی در جولای سال 1977 قرارداد پادمان سه جانبهای را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و شوروی امضا کند و زمینه نظارت آژانس بر فعالیتهای مجتمع یونگبیون را فراهم سازد.
کوریایشمالی همچنین در دسامبر سال 1985 معاهده عدم گسترش سلاح هستهای (ان.پی.تی.) را امضا کرد، و در ازای این تصمیم شوروی با ساخت 4 راکتور آب سبک برای کوریایشمالی موافقت کرد.
در سپتامبر 1991 اتفاق مهمی در مسیر عاری سازی شبهجزیره کوریای از سلاح هستهای رخ داد، و جرج بوش (پدر) رئیس جمهور وقت آمریکا تسلیحات هستهای کشورش را از خاک کوریایجنوبی خارج کرد.
این تصمیم آمریکا زمینه ساز امضای بیانیه هستهای زدایی میان دو کوریای شد، و دو کشور تعهد کردند از هر گونه فعالیت برای آزمایش، ساخت، تولید، و ذخیره و استفاده از سلاح اتمی خودداری کنند.
متعاقب آن کوریایشمالی در سال 1992 موافقت نامه پادمانهای آژانس را امضا کرد، و شرایط برای بازرسیهای گسترده آژانس از مراکز هستهای کوریایشمالی فراهم شد.
در سال 1993 اختلافاتی میان آژانس و کوریایشمالی درباره بازرسی از دو سایت نظامی این کشور ایجاد شد، و آژانس پرونده کوریایشمالی را به شورای امنیت سازمان ملل متحد فرستاد، اما با مداخله آمریکا اختلافات دو طرف تا حدودی برطرف شد.
در ماه مه سال 1994 اقدام کوریایشمالی در جابجایی مقادیری از مواد هستهای بدون حضور بازرسان آژانس، تنش تازهای ایجاد کرد، و بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا پیونگیانگ را به تحریم اقتصادی از طریق شورای امنیت سازمان ملل تهدید کرد. کوریایشمالی هم اعلام کرد هرگونه تحریم اقتصادی را به مثابه «اقدام جنگی» تلقی کرده و با آن مقابله میکند.
در جون 1994 این بحران با سفر جیمی کارتر به پیونگیانگ و توافق وی با کیم ایل سونگ رهبر وقت کوریایشمالی فروکش کرد، و توافق جامعی بین دو طرف امضا شد.
مطابق این توافق کوریایشمالی تعهد کرد که عمده فعالیت هستهای خود را متوقف کند، ضمن همکاری کامل با آژانس و به بیانیه هستهای زدایی در شبه جزیره کوریای پایبند بماند. آمریکا هم بر اساس این توافق متعهد شد برای تشکیل یک کنسرسیوم بینالمللی جهت ساخت دو راکتور آب سبک در کوریایشمالی پیش قدم شود، تا سال 2003 هر ساله 500 هزار تن نفت در اختیار کوریایشمالی قرار دهد، و تضمین دهد که اقدام به تهدید و یا استفاده از سلاح هسته ای علیه کوریای شمالی نخواهد کرد.
در سال 2001، جرج بوش (پسر) نگاه سخت گیرانهتری را در قبال کوریایشمالی در پیش گرفت، و به بهانه فعالیتهای هستهای مخفی کوریایشمالی این کشور به عنوان محور شرارت معرفی کرد.
در تابستان سال 2002 مقامات اطلاعاتی آمریکا اعلام کردند که کوریایشمالی به ازای انتقال فنآوری ساخت موشک بالستیک به پاکستان، فنآوری غنیسازی بالای اورانیوم را از این کشور دریافت کرده است.
متعاقب آن آمریکا صدور سالیانه 500 هزار تن نفت به کوریایشمالی را متوقف کرد، و پیونگیانگ در اقدامی متقابل به توقف فعالیتهای هستهای پایان داد، بازرسان آژانس را اخراج کرد، و از ان پی تی خارج شد.
در تابستان سال 2003 کوریایشمالی تایید کرد که مواد لازم برای ساخت چهار تا شش بمب هستهای را تولید کوریا است را در اختیار دارد.
با اعلام این خبر تنش بار دیگر بالا گرفت، تا اینکه با پیشنهاد چین مذاکرات سه جانبه پکن – واشنگتن – پیونگیانگ برای حل بحران آغاز شد، و از پاییز سال 2003 با پیوستن روسیه، جاپان و کوریایجنوبی به مذاکرات شش جانبه تبدیل شد.
مذاکرات شش جانبه با کش و قوسهای بسیار در پایان سال 2005 به نتیجه رسید و طی «بیانیه اصول» کوریایشمالی تعهد کرد که برنامه هستهای خود را کنار بگذارد، به ان پی تی بازگردد و بازرسان آژانس را بپذیرد. آمریکا هم ضمن پذیرش عدم تجاوز به کوریایشمالی اعلام کرد هیچ نوع تسلیحات هستهای را در کوریایجنوبی مستقر نمیکند.
اما در عمل پیونگیانگ و واشنگتن یکدیگر را به نقض توافق متهم کردند، و کوریایشمالی سرانجام در اکتبر سال 2006 با اعلام خروج از ان پی تی و اخراج بازرسان آژانس «نخستین بمب اتمی» خود را آزمایش کرد.
اقدامی که با صدور قطعنامه 1718 در شورای امنیت و تحریم کوریایشمالی پاسخ داده شد.
پیگیریهای دیپلوماتیک چین در سال 2007 به امضای سند جدیدی منجر شد که مطابق آن کوریایشمالی در ازای دریافت یک بسته تشویقی شامل کمکهای اقتصادی و انرژی بار دیگر موافقت کرد که به تمام فعالیتهای هستهای خود پایان دهد، به ان پی تی بپیوندد و پادمانهای آژانس را بپذیرد. آمریکا هم متعهد شد که 25 میلیون دالر دارایی کوریایشمالی را آزاد کند.
در سال 2008 جرج بوش پسر تصمیم به خارج کردن نام کوریایشمالی از فهرست کشورهای محور شرارت گرفت، و پیونگیانگ هم برج خنک کننده مجتمع هستهای یونگبیون را تخریب کرد، اما اختلافات آمریکا و کوریایشمالی همچنان ادامه یافت.
در سال 2009 اقدام کوریایشمالی در شلیک یک راکت به فضا با واکنش منفی آمریکا، جاپان و کوریایجنوبی مواجه شد، و متعاقب آن پیونگیانگ بار دیگر فعالیت هستهای خود را از سر گرفت و در 25 مه 2009 دومین بمب اتمی خود را آزمایش کرد.
شورای امنیت سازمان ملل در قطعنامه 1874 آزمایش هستهای کوریایشمالی را محکوم و تحریمهای جدیدی را اعمال کرد، اما این اقدام تاثیری بر مهار پیشرفت هستهای کوریایشمالی نداشت، و از آن پس مذاکرات گروه شش جانبه کاملا متوقف شد.
در سالهای 2010 و 2011 تنش در شبهجزیره کوریای اوج گرفت و در درگیریهای متعدد بین دو طرف شماری کشته شدند.
در دوازدهم فبروری سال 2013 کوریایشمالی سومین بمب اتمی خود را آزمایش کرد، و بار دیگر با تحریم و محکومیت بینالمللی مواجه شد.
در یک دوره کمتر از دو ساله بعد از این رویداد، کوریایشمالی روی توسعه و پیشرفت هستهای برای تولید بمب هیدروژنی تمرکز کرد، و سرانجام در جنوری سال 2016 در جریان چهارمین آزمایش هستهای خود دستیابی به یک بمب هیدروژنی را اعلام کرد.در سپتامبر همان سال پیونگیانگ پنجمین آزمایش هستهای خود به ثبت رساند.
رادیو تلویزیون دولتی کوریایشمالی چند روز قبل از آزمایش موفق یک «بمب هیدروژنی» خبر داد و اعلام کرد که این بمب قابلیت کارگذاری بر موشکهای بالیستیک قارهپیما را دارد.
ششمین آزمایش هستهای کوریایشمالی به عنوان بزرگترین و پیشرفتهترین آزمایش هستهای این کشور نشان داد که این کشور در مسیر غیرقابل بازگشت هستهای قرار گرفته و جامعه بینالمللی هیچ ابزاری برای مهار توان هستهای پیونگیانگ ندارد.
بنا به گفته «سازمان زمینشناسی آمریکا» انفجار این بمب هیدروژنی زمینلرزهای به بزرگی 5/2 ریشتری در ۵۵ کیلومتری شمال کیمچک ایجاد کرده است.
مرکز لرزهنگاری چین هم ثبت دو زمینلرزه خبر داد که بزرگی اولین زمینلرزه 3/6 ریشتر و دومی 6/4 ریشتر بود.
طبق گزارشها، قدرت انفجار بمب هیدروژنی جدید کوریایشمالی از دهها کیلو تن تا صدها کیلو تن قابل تنظیم است.
این بمب چند منظوره هیدروژنی از قابلیت انفجار در ارتفاع بالا با خاصیت ایجاد پالسهای الکترومغناطیسی برخوردار است و توان تخریبی بسیار بیشتری در مقایسه با دیگر انواع بمبها دارد.
خبرگزاری کوریایشمالی هم اعلام کرد تمام قطعات این بمب ساخت داخل این کشور است و پیونگیانگ از این پس قادر است هر تعداد بمب قدرتمند هستهای که مورد نیاز باشد، تولید کند.
تبعات آزمایش موشکی کوریایشمالی
آزمایش هستهای جدید کوریایشمالی بار دیگر با واکنش تند بینالمللی به ویژه از سوی جاپان، کوریایجنوبی و آمریکا مواجه شده، و «هربرت ریموند مک مستر» مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در تماس تلفنی اضطراری با همتای کوریایجنوبی خود گفت: واشنگتن احتمال اقدام نظامی علیه پیونگیانگ را بررسی میکند.
کوریایجنوبی، تشکیل جلسه فوری شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی اقدام کوریایشمالی را خواستار شد. احتمال تصویب قطعنامه تحریمی جدید علیه کوریایشمالی در این نشست فوری بسیار است.
اما فارغ از موج محکومیتها و ابراز نگرانی و تهدید کشورهای مخالف، آزمایش موفق بمب هیدروژنی از سوی کوریایشمالی نشان داد که این کشور در مسیر غیرقابل بازگشت هستهای قرار گرفته و جامعه بینالمللی همانند کنار آمدن با واقعیت هستهای هند و پاکستان چارهای جز پذیرش این واقعیت راهبردی در شبه جزیره کوریای ندارد.
آنچه ظرفیت هستهای کوریایشمالی را تقویت میکند، اتکای کامل به توان داخلی در این کشور است. به گونهای که در حال حاضر همه مراحل پژوهش و توسعه اعم از طراحی و ساخت تاسیسات هستهای و پروژههای پیشرفت فناوری هستهای در داخل این کشور صورت میگیرد.
همین توانمندی خودجوش میزان آسیبپذیری فعالیتهای هستهای کوریایشمالی را به شدت کاهش داده، و جامعه جهانی به ویژه آمریکا را در مقابله با توان هستهای کوریایشمالی در موقعیت ضعف قرار داده است. به همین دلیل ابزارهای آمریکا و متحدان منطقهای آمریکا برای مقابله با توان هستهای کوریایشمالی صرفا به تشدید تحریمها یا ورود به فاز نظامی محدود شده است.
در حوزه تحریمی، پرونده قطور تحریم کوریایشمالی در چندین دهه گذشته نشان داده است، که این کشور به رغم تبعات اقتصادی و مشکلات متعدد ناشی از تحریمها از مصونیت لازم برای بقای حیات خود برخوردار است، و نظام تحریمهای یکجانبه و بینالمللی فاقد اثرگذاری لازم برای به بنبست کشاندن دولت و ملت کوریایشمالی است.
در حوزه نظامی هم دستیابی پیونگیانگ به توان پیشرفته هستهای و آزمایش نسل جدید بمب هیدروژنی در کنار آزمایش موفق انواع موشکهای بالستیک و میان برد، سطح قابل قبولی از بازدارندگی دفاعی را برای این کشور تامین کرده است.
به گونهای که هرگونه مداخله نظامی برای سرکوب کوریایشمالی از سوی آمریکا و متحدان منطقهای آمریکا به معنای آغاز یک بازی خطرناکی است، که پایان روشنی برای آن قابل تصور نیست.
به همین دلیل به نظر میرسد، مقامات کاخ سفید و همسایگان هراسان کوریایشمالی نظیر جاپان و کوریایجنوبی ناگزیرند در آینده نزدیک تغییر مهمی در رویه خصمانه و تهدیدآمیز خود علیه کوریایشمالی آغاز کنند، و با این عضو جدید باشگاه هستهای و موشکی جهان بر اساس ظرفیت واقعی نظامی آن تعامل نمایند.
نظرات(۰ دیدگاه)