اندر حکایات خیابان گردی رهبران افغانستان

روزنامه ماندگار نوشت:

نزدیک به چهل سال می‌شود که خیابان‌گردی‌های رهبرانِ افغانستان از دایرۀ محدود اطرافِ ارگ ریاست‌جمهوری فراتر نرفته است.

روز جمعه محمد اشرف‌غنی رییس جمهوری افغانستان پس از پایان نماز، روی جاده‌یی قدم زد که حدود سی‌سال قبل، ببرک کارمل رهبر حزب دموکراتیک خلق افغانستان که اقتدار دولتی را نیز در اختیار داشت، برای اولین و آخرین‌بار با پای پیاده این مسیر را پیموده بود.

تابستان سال ۱۳۶۵ خورشیدی بود که کارمل ناگهان در پیاده‌رو جلو شهرداری کابل ظاهر شد و برای مردم دست تکان داد. راه بندان در کار نبود، جریان ترافیک هم مختل نشد. اما محافظین شخصی وی و شاید هم ده‌ها تن از اعضای خاد (خدمات اطلاعات دولتی) جریان نزدیک شدن مردم به کارمل را نظارت می‌کردند. وی درحالی که با مردم دست می‌داد، به داخل مارکیت زیرزمینی کابل رفت، جایی که مغازه‌ها بیشتر اموال لوکس روسی و اموال تجارتی کشورهای اقمار اتحاد شوروی سابق را به فروش می‌رساندند.

فردای آن روز، روزنامهء «حقیقت انقلاب ثور» – بزرگ‌ترین و پُرتیراژترین روزنامۀ حزب حاکم – عکس‌های این دیدار کارمل را زیر عنوان درشت: «رهبر مردم در میان مردم» نشر کرد.

با آن‌که این دیدار بسیار کوتاه بود و کارمل به‌سرعت دوباره به ارگ رفت، اما حزبی‌ها در آن زمان از این فرصت برای نمایش حاکمیت و جرأت مواجه شدن خود با مردم، استفاده کردند.

کارمل در آن سال‌ها به وسیلۀ یک دسته از سربازان ویژۀ روسی محافظت می‌شد و برج‌های ارگ به وسیلۀ همین سربازان نظارت می‌گردید، اما وی در آن خیابان‌گردی، هیچ یک از سربازان روسی را با خود به همراه نداشت، شاید حزبی‌ها در آن وقت فکر می‌کردند که این حرکت پیام واضیحی برای رهبران مجاهدین در پشاور پاکستان و حامیان آنان در اروپا و امریکا دارد.

پیش از رییس جمهور غنی، داکتر عبدالله رییس اجرایی حکومت نیز در خیابان‌های نزدیک به ارگ و قصر سپیدار دیده شده که در میان تدابیر شدید امنیتی، با تعدادی از مردم و محافظینِ برخی از ادارات دولتیِ مسیر عبور خود، دست داده است.

شیوۀ ارسال پیام‌های به‌اصطلاح «خیریت و امن و امان» که رهبران افغانستان از روی جاده‌ها به مخالفینِ خود می‌فرستند، از حدود چهل سال به این طرف تغییر نخورده است. کابل هنوز هم درد دشمن‌داری‌های دیرینه را تحمل می‌کند و این درد دست و پا گیر، فرصت هواخوری‌های بیشتر را از رهبران افغان ربوده است.

این دیدارها و خیابان‌گردی‌ها در حال حاضر بیشتر از این‌که پیامی برای مخالفین داشته باشد، رهبران افغان را با رُخ دیگری از سکۀ زنده‌گی مردمان عادی آشنا می‌سازد.
حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان، در دومین دور ریاست جمهوری خود، در یکی از روزهای خزانی، هوای خیابان‌گردی کرده بود. او در مسیر جادۀ وزارت خارجه قدم می‌زد که یک مرد سالخورده در مقابل وی ظاهر گردید. این جریان را کمره‌های دفتر مطبوعاتی ارگ تصویربرداری کرده بودند که از تلویزیون ملی در همان زمان پخش گردید. این مرد از رییس جمهور کرزی می‌خواست که به او کمک پولی کند. اما کرزی برایش می‌گفت که با خود پول ندارد. ولی آن مرد همچنان اصرار می‌کرد.

شاید برای رییس جمهور کرزی این صحنه فراموش‌ناشدنی باشد و در عین حال درسِ بزرگی که توانست با گوشه‌یی از زنده‌گی یک شهروند که در نزدیکی دیوارهای بلند کاخ ریاست جمهوری قدم می‌زد، آشنا شود.

رییس‌جمهور غنی و عبدالله عبدالله رییس اجرایی، با آن‌که هر دو در مسیر بادهای تندی قرار دارند، با نشان دادن این حرکت‌ها و خیابان‌گردی‌ها ضمن این‌که به مخالفین سیاسی و نظامی‌شان پیام می‌دهند، درعین حال می‌خواهند به مردم نشان بدهند که درکنارشان هستند و می‌خواهند حمایت‌های مردمی را حفظ کنند. اما از خزان سال گذشتۀ خورشیدی تا به حال، حکومت وحدت ملی افغانستان چانس زیادی نه‌تنها برای تقویت حمایت های مردمی خود نداشته است، بلکه پای عملکردهای آن تا حدی لنگیده که نتوانسته است حمایت های قبلی را نیز حفظ کند.

رهبران افغانستان پیش از کودتای ثور ۱۳۵۷ خورشیدی، فرصت‌های زیادی را برای بودن در میان مردم تجربه کردند و پایه‌های حمایت‌های مردمی خود را نیز با استفاده از همین شیوه‌ها حفظ نمودند. حتا هنوز هم وقتی در کنار موسفیدان بنشینی، از دیدارهای رهبران و حضور آنان در میله‌ها و جشن‌های مردمی یاد می‌کنند و خاطره‌های‌شان را با حلاوت شرح می‌دهند.

هم رییس‌جمهور غنی و هم داکتر عبدالله عبدالله که از دو کاخ در یک چهاردیواری کشورشان را رهبری می‌کنند، بیشتر از این‌که خیابان‌گردی‌ها را ادامه بدهند، نیاز دارند که راه‌هایی را جست‌وجو کنند تا آرامش و رفاه اقتصادی در خیابان‌های کابل و همۀ ولایات رونما شود و به این ترتیب، دیدارهای طولانی‌تر و دورتر از کاخ ریاست‌جمهوری را با آرامش خاطر، تجربه کنند.