کرزی ریاست‌جمهوری را واگذار کرده است نه قدرت را

خبرگزاری اطلس ـ واشنگتن پست در مقاله ای نوشت: «حامد کرزی» دو روز قبل از پایان دوران ریاست جمهوری‌اش در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی، مراسم خداحافظی با حضور گروهی از دیپلمات‌های خارجی برگزار کرد. وی در ابتدا، سخنرانی خود را با تشکر کشورهای خارجی بخاطر کمک به افغانستان آغاز و با شعری از «رابرت فراست» پایان داد.

کرزی در مراسم خداحافظی خود اعلام کرد که به «اشرف‌غنی» جانشین خودش در پست ریاست‌جمهوری، و «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی خدمت خواهد کرد و این انتقال صلح‌آمیز قدرت «میراث» وی خواهد بود.

رئیس‌جمهور سابق افغانستان به دیپلمات‌های خارجی گفت: به عنوان یک شهروند افغان از رئیس‌جمهور و رئیس اجرایی افغانستان حمایت می‌کنم و هرکاری که بتوانم به صورت پنهانی انجام خواهم داد.

پس از 10 ماه، کرزی اقدام به هر کاری کرد به جز حمایت از رهبران حکومت وحدت ملی. وی به عنوان یکی از منتقدان جنجال‌برانگیز اشرف‌غنی و عبدالله ظهور کرد و در عرصه‌های سیاسی، دیپلماتیک و قومی فعالیت‌هایی را آغاز کرد که این مسئله موجب ایجاد تنش در بالاترین سطوح حکومت وحدت ملی شد. این اقدامات کرزی نگرانی‌هایی را به وجود آورد مبنی بر اینکه وی به دنبال بی‌ثباتی حکومت متزلزل وحدت ملی تحت حمایت آمریکا است یا گرفتن امتیاز سیاسی در دورانی است که دولت کابل با ناامنی، کشمکش‌های داخلی و بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند.

یک دیپلمات غربی که به دلیل مراوده با کرزی، نخواست نامش فاش شود، گفت: مشخص است که رئیس‌جمهور سابق افغانستان نقشی را برای خود در این کشور متصور شده است و این نقش تنها «سیاست‌مدار باتجربه» نیست بلکه نقش یک بازیگر اصلی در صحنه تحولات افغانستان است.

وی افزود: به هر میزانی که خلا در افغانستان گسترش یابد، به همان اندازه کرزی فرصت بیشتری برای پررنگ‌تر کردن نقش خود در افغانستان را پیدا می‌کند.

اگرچه رئیس‌جمهور سابق افغانستان درخواست‌ها برای انجام مصاحبه را نپذیرفت، متحدانش می‌گویند که وی نه به دنبال تضعیف جایگاه اشرف‌غنی یا عبدالله است نه به دنبال بازگشت به قدرت، بلکه کرزی تنها از حقوق خود به عنوان یک افغان بهره می‌برد.

«کریم خرم» رئیس دفترسابق کرزی، گفت: وی نه حکومت سایه تشکیل داده و نه قصد انجام این کار را دارد. حامد کرزی حتا تمایلی برای ایجاد حزب اپوزیسیون حکومت وحدت ملی را نیز ندارد.

ظهور مجدد کرزی در تحولات افغانستان آخرین نشانه از کشمکش‌ها میان سیستم حمایتی قدیمی و نسل جدید تکنوکرات‌ها برای مدرن کردن نهادها و قوانین افغانستان است.

کرزی حدود 13 ریاست‌جمهوری افغانستان را بر عهده داشت؛ نخست به عنوان رهبر موقت پس از سقوط رژیم طالبان در سال 2001 میلادی و سپس به عنوان رئیس‌جمهور منتخب. سال گذشته، زمانی که اشرف‌غنی و عبدالله در انتخابات ریاست‌جمهوری مشغول رقابت بودند، دوره ریاست‌جمهوری کرزی یک ماه دیگر تمدید شد طوری که برخی ناظران اعلام کرده بودند که رئیس‌جمهور سابق افغانستان تمایلی به واگذاری قدرت ندارد.

فراست به نقل از حامد کرزی در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی، گفت که وی وعده‌هایی دارد که باید به آن عمل کند و قبل از استراحت، مایل‌ها فاصله را باید طی کند.

برخی دیپلمات‌های غربی و تحلیل‌گران براین باورند که از زمان مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری اشرف‌غنی، حامد کرزی نه تنها پایگاه حمایتی‌اش را تقویت کرده بلکه برای گسترش آن نیز اقداماتی انجام داده است. بزرگان با نفوذ قبایل، وزیران و والی‌های سابق، نمایندگان پارلمان، مقام‌های ولایت‌های مختلف برای مشورت و کمک به وی مراجعه می‌کنند.

این افراد کسانی هستند که در شغل‌های حکومتی گماشته نشده‌اند و یا به نوعی احساس می‌کنند که توسط اشرف‌غنی نادیده گرفته شده‌اند. کرزی همچنین روز به روز به فرماندهان سابق مجاهدین که علیه شوروی‌ و طالبان ایستاده‌ بودند، نزدیک می‌شود. در محافل دیپلماتیک، مقام‌های عالی‌رتبه حکومت حامد فروپاشی حکومت وحدت ملی افغانستان  را پیش‌بینی می‌کنند و آرزوی تشکیل حکومت موقت به رهبری کرزی را دارند.

منتقدان حامد کرزی مدعی هستند که وی به دنبال حفظ قدرت برای محافظت از خانواده و افراد وفادارش در برابر اتهامات احتمالی فساد است. برخی عصبانیت کرزی را دلیل عدم مشاوره اشرف‌غنی و عبدالله با وی می‌دانند و برخی دیگر وی را متهم به حفظ میراثش از طریق اختلافات میان رهبران حکومت وحدت ملی می‌کنند.

عبدالکریم کریم خرم تمام این ادعاها را رد می‌کند و آن‌ها را بی‌اساس خوانده است.

حامد کرزی همچنین به ملاقات‌های منظم خود با سفیران و دیپلمات‌های خارجی ادامه می‌دهد. وی برای ملاقات با مقامات کشورهای روسیه، چین، و هند به این کشورها سفر کرد و در مورد امور افغانستان بحث و تبادل نظر کرد.

مقامات سابق افغانستان مانند مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه سابق معمولا او را همراهی می‌کنند.

ماه گذشته، حامد کرزی در دیدار با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه، در مسکو در مورد طالبان و ظهور گروه تروریستی داعش در افغانستان بحث و گفت‌وگو کرد در حالی که اشرف‌غنی و عبدالله از زمان به قدرت رسیدن تا کنون به مسکو سفر نکرده‌اند.

مقامات حکومت وحدت ملی اعلام می‌کنند که در مورد پیشنهادات کشورهای خارجی به کرزی نگران نیستند؛ به عنوان مثال آن‌ها سفر حامد کرزی به روسیه و احتمال سیاست پوتین برای ضربه زدن به آمریکا در افغانستان از طریق کرزی را نادیده می‌گیرند اما دخالت‌های رئیس‌جمهور سابق افغانستان در انتصاب‌های دولتی و سیاست‌گذاری از جمله نگرانی‌های آن‌ها محسوب می‌شود.

کرزی هنوز حامیانی در پارلمان افغانستان دارد که برخی از منتقدان رئیس‌جمهور سابق این کشور براین باورند که نفوذ کرزی در پارلمان برای از دور خارج کردن برخی وزرای پیشنهادی کابینه اشرف‌غنی است.

یکی از مقامات عالی‌رتبه تیم عبدالله گفت که کرزی تاکنون اقدامات پنهانی بسیاری انجام داده است. افراد زیادی در دولت وجود دارند که به حامد کرزی وفادار هستند و برای پاک کردن آن‌ها از بدنه دولت، زمان نیاز است.

خرم ضمن رد این ادعاها نیز گفت که اسنادی مبنی بر هدف قرار دادن حکومت وحدت ملی توسط حامد کرزی وجود ندارد و رئیس‌جمهور سابق افغانستان و معاونانش به صورت صریح به برخی سیاست‌های اشرف‌غنی مانند امضای پیمان امنیتی با واشنگتن حمله کردند.

«محمد داود استانکزی» یکی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری سال گذشته میلادی، گفت: کرزی سیاست خارجی افغانستان، مسیر این کشور به سمت صلح و توسعه اقتصادی را حدس می‌زند.

در ماه می، حامد کرزی خواستار لغو تفاهمنامه همکاری اطلاعاتی سازمان‌های اطلاعاتی افغانستان و پاکستان شد و آن را ضد منافع ملی افغانستان خواند و ایمیل فیضی سخنگوی وی نیز در مقاله‌ای ارسالی به الجزیره، این اقدام اشرف‌غنی را «خوابیدن با دشمن» اعلام کرده بود.

ماه گذشته نیز رئیس‌جمهور سابق افغانستان حمله پهپادی آمریکا که منجر به کشته شدن چندین غیرنظامی در این کشور شده بود، را محکوم کرد در حالی که اشرف‌غنی از اظهار نظر در مورد حمله آمریکا خودداری کرد.

«احمد سعیدی» یکی از کارشناسان سیاسی در کابل، گفت که کرزی یک سیاست‌مدار هوشمند است زیرا می‌داند که موضع ضد آمریکا و ضد پاکستانی در افغانستان خریدار دارد.

رکود سیاسی و نارضایتی مردم افغانستان از نبود شغل و افزایش قیمت کالاها، به افزایش محبوبیت کرزی کمک کرده است. در مصاحبه‌ای، برخی از شهروندان افغان ابراز امیدواری کردند که حامد کرزی دوباره برای ریاست‌جمهوری افغانستان اقدام کند.

«مصطفی حیدری» فروشنده لباس در غرفه‌های کنار خیابان، معتقد است که تجرات وی در زمان ریاست‌جمهوری کرزی بهتر بوده است و عبدالله و اشرف‌غنی نیز از زمان روی کار آمدن، تنها درگیر اختلافات داخلی بوده‌اند.

«عبدالقادر» یکی از بزرگان قومی در ولایت سمنگان، حکومت حامد کرزی را صد در صد بهتر از حکومت وحدت ملی خواند و گفت که حکومت موقت تحت رهبری کرزی باید شکل بگیرد و همه افغان‌ها از وی حمایت خواهند کرد.

اگرچه حامیان اشرف‌غنی و عبدالله از گسترش محبوبیت کرزی در افغانستان آگاه هستند، از باقی ماندن فساد و مدیریت ضعیف نهادهای دولتی در افغانستان از دوره ریاست‌جمهوری کرزی با توجه به خروج نیروهای خارجی و کاهش کمک‌ها به این کشور شکایت دارند.

یکی از مقامات تیم رئیس اجرایی افغانستان اعلام کرد که در زمان ریاست‌جمهوری کرزی در افغانستان، نیروهای خارجی دارای شغل بودند و در هر روستا نیروی نظامی داشتند اما اکنون شرایط تغییر کرده است و این مسئله موجب محبوبیت کرزی در میان مردم افغان شده است.

دیپلمات‌های خارجی براین باورند که کرزی با جنگ‌های داخلی افغانستان ارتباط داشته است و همچنین وی توانایی اجرای اصلاحات را نیز نداشت.

آن‌ها گفتند که در دوره کرزی، افراد زیادی توانایی مدیریت داشتند اما افراد کمی ارتباط ایدئولوژیکی و قبیله‌ای با کرزی داشتند و قابل تأسف است که اشخاص قدرتمند زیادی از دولت کنار گذاشته شدند و رئیس‌جمهور سابق افغانستان نیز از این مسئله سودهای بسیاری برد.

عبدالله و اشرف‌غنی نیز با اقدامات کرزی به مقابله پرداختند. در جمع مجاهدین در فصل بهار، عبدالله به صورت عمومی از کرزی خواست که به دخالت‌هایش در سیاست افغان پایان دهد. هفته گذشته نیز عبدالله دولت کرزی را متهم به مشکلات اقتصادی کرد.

مقامات تیم اشرف‌غنی و دیپلمات‌های خارجی اظهار داشتند: اشرف‌غنی که در زمان ریاست‌جمهوری حامد کرزی به عنوان وزیر اقتصاد فعالیت می‌کرد، در محافل عمومی کرزی را مورد احترام قرار داده است اما از زمان انتقاد کرزی از امضای تفاهمنامه همکاری اطلاعاتی با آی.اس.آی پاکستان، اختلافات رئیس‌جمهور سابق و کنونی افغانستان بیشتر شده اما در روزهای اخیر کرزی و اشرف‌غنی سعی در حل این اختلافات دارند.

«حشمت غنی» برادر کوچکتر رئیس‌جمهور افغانستان، گفت: اشرف‌غنی به این نتیجه رسیده است که به کرزی به عنوان رئیس‌جمهور سابق این کشور احترام بگذارد و کرزی نیز این اقدام را به عنوان نشانه‌ای که می‌تواند در مورد سیاست‌های جاری دولت کابل به اشرف‌غنی دستور دهد، برداشت کرده است.

براساس گزارش رسانه‌های محلی، اشرف‌غنی در دیدار با رهبران جامعه مدنی در قندهار گفته است که هیچ دولت موازی در افغانستان وجود ندارد. وی در هفته‌های اخیر تلاش‌ خود برای همراه کردن افراد بانفوذ را افزایش داده است تاجایی که به فرزندان فرماندهان مجاهدین سابق و افرادی که هنوز به کرزی وفادار هستند، پیشنهاد پست و مقام داده است.

یکی از این مقامات سابق که پیشنهاد پست و مقام از سوی اشرف‌غنی دریافت کرده، اظهار داشت که این مسئله را با حامد کرزی مطرح خواهم کرد.