چشم انداز روابط عربستان و آمریکا در سایه تحولات سیاسی دو کشور

  • انتشار: ۵ سرطان ۱۳۹۶
  • سرویس: دسته بندی نشده
  • شناسه مطلب: 25873

از دهه 40 میلادی که طی دیدار شاهزاده فیصل و خالد با فرانکلین روزولت، رییس جمهور وقت امریکا توافق حفظ امنیت عربستان در برابر نفت و پول منعقد شد روابط گرمی میان دو کشور جریان یافت. این روابط پویا و گرم در دهه 1980 و 1990 به اوج خود رسید و حتی اختلافاتی نظیر جنگ با رژیم صهیونیستی و تحریم نفتی غرب، صلح سوریه و… در این روابط تاثیر نگذاشت؛اما دهه ابتدایی قرن بیست و یکم شکاف هایی را بر روابط دو کشور ایجاد کرد.

وقایع 11 سپتامبر 2001 و دست داشتن شهروندان سعودی در آن، حمله آمریکا به عراق که موجب قدرت گرفتن شیعیان در این کشور و افزایش نفوذ ایران شد، روی کارآمدن اوباما در ایالات متحده که  افزایش فشار برای اجرای دموکراسی در حکومت های پادشاهی و سلطه گر خاورمیانه را به عربستان هم تسری داد و نیز عدم حمایت وی از حسنی مبارک در پی انقلاب مصر که موجب وحشت خاندان سعودی از تسری این نوع از انقلاب ها به عربستان شده بود و… سردی روابط آمریکا و عربستان را به دنبال داشت.

در ادامه این روند در دهه دوم قرن بیست و یکم، توافق هسته ای با ایران وحشت عربستان را در راستای از دست دادن متحد همیشگی خود به نفع ایران افزایش داد. این درست در زمانی بود که در عربستان اعضای جدید با پادشاهی ملک سلمان بر روی کار آمدند که بسیار تندتر و ماجراجوتر از دوره قبل بودند و حوزه دخالت خود را در مسائل سوریه و عراق افزایش داده و به یمن حمله کردند. سردمدار این اقدامات شاهزاده محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان بود که اخیراً به صورت رسمی ولیعهد و پادشاه آینده عربستان شد. تحت این شرایط دولت در امریکا نیز تغییر کرد و ترامپ جمهوری خواه جایگزین باراک اوباما شد. تفسیر روابط فی مابین دو کشور تحت شرایط جدید با استفاده از چند فاکتور قابل تحلیل است:

1- سردی اوباما؛ گرمی ترامپ، امیدی برای سعودی‌ها:

آن چنان که گفته شد روابط میان دو کشور در دوره اوباما سردترین روزهای خود را گذراند اما به دلیل نیازهای دو کشور به هم این روابط قطع نشد. به نظر می رسید عربستان در ابهام و پریشانی به سر می برد که در کاهش حمایت آمریکا خصوصاً پس از نفوذ افزاینده ایران در منطقه چه باید کند؟ در این شرایط تغییر دولت در آمریکا، فرصت مناسبی در اختیار عربستان قرار داد. رییس جمهور ترامپ برخلاف اوباما، از توافق با ایران حمایت نکرده، افزایش روابط با عربستان را خواستار و معامله با این کشور را به نفع خود می دانست. وعده های تبلیغاتی وی عربستان را متوجه این فرصت برای گرم تر کردن روابط با آمریکا کرده و بر همین اساس در شش ماهه اول ریاست جمهوری ترامپ شاهزاده بن سلمان و ترامپ سفرهایی به کشورهای مقابل داشته اند که نتایج آن شکستن یخ روابط فی مابین بوده است.

2- رییس جمهور تاجرپیشه، شاهزاده جنگ طلب:

محمد بن سلمان در مارس 2017، به ایالات متحده سفر کرد. این شاهزاده سعودی که به نظر می رسید تمام امور کشورش را با سه مسئولیت همزمان جانشینی ولیعد، وزارت دفاع و سهامدار اصلی آرامکو در اختیار دارد و با حمله به یمن این مسئله را اثبات نموده بود، مورد استقبال گرم واشنگتن و شخص ترامپ قرار گرفت. این شاهزاده بلندپرواز و جنگ طلب به خوبی اهمیت روابط با ترامپ را دریافته و در دیدار با ترامپ برخی از مواضع علیه کشورش مانند قرار گرفتن در لیست سیاه سازمان ملل برای جنایت علیه کودکان در یمن را تغییر داد و با تاکید بر ایران هراسی  (که در مواضع ترامپ نیز وجود داشت) بر همراهی مشترک علیه ایران تاکید و با سفارش خرید تسلیحات گسترده برای عربستان به خوبی رییس جمهور تاجر پیشه آمریکا را تطمیع کرد.

3- سفر ترامپ به عربستان و دوشیدن گاو شیرده:

این تعبیری بود که ترامپ برای عربستان به کار برد. وی با بستن قرارداد تسلیحاتی کلان به خوبی این عبارت خود را معنا کرده و معتقد به بازگرداندن سرمایه های آمریکا با دلارهای سعودی است. نکته قابل توجه این بود که این گاو شیرده خود در کمال رضایت مایل به این معامله بوده و مانند دهه های پیشین امنیت خود را در حمایت ایالات متحده جستجو می کرد. شاهزادگان ماجراجوی سعودی در ازای پرداخت پول و نفت به ترامپ حمایت وی را در سیاست های منطقه ای به خصوص مبارزه با ایران و افزایش ایران هراسی خواستار شده و در این راه حتی مایل به برقراری ارتباط با رژیم صهیونیستی و جلب نظر ترامپ هستند.

4- تغییرات جدید در ولیعهدی و آینده روابط دو کشور:

سعودی ها به خوبی از تطمیع ترامپ بهره برده و در عین حال ترامپ، متحد خاورمیانه ای خود را سر به راهتر از پیش در اختیار خواهد داشت. در جدیدترین اتفاقات در عربستان، محمد بن سلمان جایگزین بن نایف ولیعهد پیشین شده و در آینده پادشاه عربستان خواهد شد. به تعبیر دیگر این موضوع در همان سفر بن سلمان به آمریکا اتفاق افتاده و با استقبال گرم ترامپ از بن سلمان قدرت وی در عربستان برای تلاش در جنگ قدرت پادشاهی افزایش یافت.

به نظر می رسد ایالات متحده با تشخیص همکاری و هماهنگی محمد بن سلمان با سیاستهای خویش از این طریق مطمئن می شود که پادشاه جوان تا مدتها جانشین منطقه ای خوبی برای سیاست های آمریکا خواهد بود و مشکل چندانی در سر به راه کردن حکومت سعودی نخواهد داشت. از این طریق سیاست های صلح اعراب با رژیم صهیونیستی نیز به خوبی پیش می رود. در طرف مقابل سلمان مجوز فعالیتهای ضدایرانی و نیز دخالتهای منطقه ای و بلندپروازیهای خود را از آمریکا دریافت می کند.

در یک نگاه کلی به نظر می رسد شاهزادگان سعودی و ترامپ پس از یک دوره روابط سرد میان دو کشور، این روابط را گرم نگاه خواهند داشت که به صورت ویژه این گرمی تا زمان رضایت ترامپ از بازده مالی ریاض برای واشنگتن، بدون توجه به تاثیرات سیاستهای بلندپروازانه سعودی در منطقه ادامه خواهد داشت. اما این موضوع تا زمانی ادامه می یابد که مهره عربستان برای امریکا موثر باشد و امریکا نشان داده است که هر لحظه که احتمال کم تاثیری آن وجود داشته یا ادامه روابط به ضررش باشد مهره خود را تغییر خواهد داد.

نظرات(۰ دیدگاه)

نظر شما چیست؟