وعده‌ای که با گذشت 99 سال عملی نشد

«سرلویس‌دن»، نماینده وزارت خارجه هند بریتانیایی، اواخر سال 1283 خورشیدی در عصر «امیر حبیب‌الله خان»، به کابل آمد. شاه افغانستان در اول حمل یا نوروز سال 1284 خورشیدی مطابق با 21 مارچ 1905 میلادی، با او یک معاهده تولید انرژی یا برق امضا کرد.

بر اساس این قرارداد، انگلیس‌ها متعهد شدند که سیستم تولید برق را در کابل به صورت شبکه‌ای و طبق استانداردهای روز، راه‌اندازی کنند. در ماه ثور همین سال، شهر «جبل السراج» در ولایت پروان احداث شد و دو سال بعد یعنی در سال 1286 خورشیدی، کار ساخت فابریکه یا نیروگاه تولید برق نیز در این شهر آغاز گردید.

سرانجام این پروژه به سرپرستی مهندس «جویت» انگلیسی و با تلاش کرنل «عزیزالله هندی» به بهره‌برداری سپرده شد و در ماه سرطان سال 1297 خورشیدی، برق و انرژی شبکه‌ای به کابل رسید. در نخستین اقدام، قصر «دلگشا» از کاخ‌های مشهور سلطنتی در شب 12 سرطان 1297 خورشیدی که مصادف با جشن «اتفاق ملت» بود، چراغانی گردید.

امیر حبیب‌الله خان هنگام سخنرانی به حاضران گفت که تا سال آینده در همین وقت، تمام شهر کابل را چراغانی خواهیم کرد اما اکنون با گذشت 99 سال از این قول، هنوز که هنوز است، نه تنها همه شهر کابل چراغانی نشده بلکه چراغ‌هایی که روزگاری روشن بودند نیز روزها و هفته‌های متوالی در خاموشی فرورفته‌اند.

متأسفانه سیر حوادث در افغانستان خواسته و نخواسته به گونه‌ای بوده که گویا این کشور یک قرن به عقب برگشته و یا حداقل یک قرن توقف داشته است. البته افغانستان اگر حرکتی هم داشته، این حرکت در جا بوده و به دور خود چرخیده است.

تاریخ‌های استفاده شده در این یادداشت، از گاهنمای کابل باستان، جلد دوم صفحه 828 استخراج گردید.

مرادی