نقش آفرینی چین در پروسه صلح افغانستان

قطع نظر از محتوای توافق دوحه و امکان سنجی اجرای ان که نیازمند بحث دیگر می باشد، اکنون یکی از پرسش های مهم این است که دیدگاه چین به عنوان یک قدرت بزرگ بین المللی و همسایه افغانستان نسبت به توافق نامه صلح میان طالبان و آمریکا چیست؟ آیا پکن از خروج نیروهای خارجی از افغانستان استقبال می کند؟

چین در چند سال گذشته، نقش موثری در پیشبرد روند مذاکرات صلح در افغانستان بازی کرده است. چین در سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ در نشست های گروه هماهنگی چهارجانبه صلح با حضور افغانستان، پاکستان و آمریکا شرکت داشت. پکن در ادامه، طی سال های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ با هدف حضور طالبان در روند گفت و گوهای صلح، اقدام به برگزاری نشست سه جانبه افغانستان، چین و پاکستان کرد. میزبانی از ملا برادر و سایر اعضای دفتر سیاسی طالبان در چین و هم چنین تلاش برای برگزاری نشست بین الافغانی در پکن که به دلیل مخالفت طالبان با فهرست افراد مدنظر محمد اشرف غنی رییس جمهور کشور برای حضور در این نشست لغو شد، از دیگر اقدامات چین برای به ثمرنشستن روند صلح در افغانستان به شمار می رود.

با توجه به اولویت حوزه اقتصاد بر سایر عرصه ها نزد رهبران چین، این کشور تمایلی به درگیر شدن در مسائل سیاسی و نظامی افغانستان نداشته و ندارد. بنابراین، همین که منافع اقتصادی و امنیتی چین در افغانستان از طریق همکاری با دولت کابل، روابط با طالبان و استفاده از اهرم نفوذ پاکستان بر طالبان تامین شود، راضی به نظر می رسد.

پس از امضای موافقتنامه صلح امریکا و طالبان، چین اظهار داشت که متعهد به حمایت از توافق صلح مذکور است و خواستار خروج منظم و مسوولانه نیروهای خارجی برای اجتناب از خلا قدرت در افغانستان است. به نظر می رسد چین نیز به مانند روسیه مخالفتی با نقش آفرینی عمده طالبان در قدرت با توجه به روابطش با این گروه طی سال های اخیر نخواهد داشت. در عوض، اقدام به اخذ تضمین از طالبان برای تامین منافع اقتصادی و امنیتی خود در افغانستان خواهد کرد. در پایان باید گفت که توافق نامه صلح طالبان و امریکا، وضعیت متفاوتی را برای همسایگان افغانستان و بازیگران خارجی منازعه افغانستان پدید آورده است.

از میان بازیگران خارجی و همسایگان افغانستان به نظر می رسد در صورت اجرای توافق نامه، شرایط برای چین و روسیه، یکسان است. زیرا هردو کشور ضمن تمایل به برقراری رابطه با طالبان با هدف دریافت تضمین امنیتی، از خروج نیروهای آمریکایی استقبال خواهند کرد. در واقع، کاهش حضور و نفوذ آمریکا در منطقه، راهبرد کلان مسکو و پکن می باشد که تحولات افغانستان نیز ذیل همین استراتژی، تعریف می گردد.

دکتر عبدالطیف نظری