نزدیکی ایران و روسیه به طالبان دلیل اقتصادی دارد/هند از حلقه بیرون مانده و به کمک نظامی به افغانستان فکر می کند

  • انتشار: ۳۰ سرطان ۱۴۰۰
  • سرویس: بین المللدیدگاه
  • شناسه مطلب: 117137

برخلاف دهه ۱۹۹۰ میلادی، ایران و روسیه اکنون منافع اتصالی بسیار جدی در افغانستان دارند.
برخی از نظاره گران منطقه ای به ویژه در هند در این شک و تردید هستند که جنگ داخلی از نوع دهه ۱۹۹۰ میلادی در افغانستان که به جنگ نیابتی در منطقه منجر شد، ممکن است در شرایط کنونی در این کشور تکرار شود.

پرانای شارما، ژونالیست مستقل در دهلی نو، در مطلبی با عنوان «هند نسبت به طالبان افغانستان و احیای ائتلاف شمال با حمایت ایران و روسیه نگران است» منتشر شده در رسانه « سوث چاینا مورنینگ پست» به تازگی این دیدگاه را بیان داشته است.
اگرچه بیشتر کارشناسانی که این روزنامه نگار با آنها در مورد موضوع مصاحبه کرده نسبت به این سناریو شک و تردید دارند اما حقیقتی که مورد بحث واقع شده نشان می دهد هنوز منافعی برای خلق چنین احتمالی وجود دارد. هر حرکتی در آن راستا اما بعید است تفاوت های زیادی در موقعیت در روی زمین ایجاد کند.

ائتلاف شمال در گذشته مورد حمایت کشورهایی چون هند، ایران و روسیه بود اما اکنون طالبان با تصروف مناطق زیادی در ولایات شمالی افغانستان همگان را متعجب ساخته است. طالبان همچنین دیگر مناطق مرزی از جمله مناطق مرزی افغانستان با ایران را تحت کنترل خود درآورده اند.

این وضعیت امکان فراهم سازی کمک های نظامی دوامدار به نیروهای نیابتی در افغانستان را سخت و دشوار ساخته است. البته از طریق هوا می توان چنین کمک هایی را به افغانستان ارسال نمود اما این نوع کمک بسیار مشهود و پر هزینه است. حتی اگر قرار باشد چنین کمک هایی به افغانستان ارسال شود احتمالا تنها توسط هند صورت خواهد گرفت نه ایران و روسیه.

مسکو به تازگی در چارچوب پروسه صلح روابط سیاسی در سطح عالی با طالبان برقرار کرده است، این قدرت بزرگ اوراسیا با اینکه هنوز به طور رسمی طالبان را یک گروه تروریستی قلمداد می کند، در چندین نوبت پذیرای نمایندگان طالبان در پایتخت خود بوده است. ایران نیز نسبت به طالبان همین اقدام را انجام داده است و در مورد بحران افغانستان که منافع سهامداران زیادی را تحت تاثیر خود قرار داده، محاسبات استراتژیک خود را تغییر داده است. هند اکنون تنها بازیگر مهم هست که به طور رسمی باب مذاکره با طالبان را باز نکرده است اگرچه قبلا گزارشاتی تایید نشده از ارتباط هند با طالبان نشر شده بود.

جیشنکر، وزیر امور خارجه هند، در سفرهایی به تهران و مسکو نسبت به وضعیت افغانستان ابراز نگرانی نمود اما بعید به نظر می رسد هر یک از میزبانان او(ایران و روسیه) با پیشنهاد سوداگرانه احیای ائتلاف شمال موافقت کنند. برخلاف دهه ۱۹۹۰ میلادی، ایران و روسیه اکنون منافع اتصالی بسیار جدی در افغانستان دارند. روسیه می خواهد از پروژه خط آهن پاکستان-افغانستان و ازبکستان که در ماه فبروری مورد موافقت قرار گرفت بیشترین بهره را ببرد و به آرزوی دیرینه اش یعنی رسیدن به اقیانوس هند برسد. ایران نیز قصد دارد از طریق افغانستان و تاجیکستان به چین متصل شود.

توسعه روابط روسیه با پاکستان و همزمانی آن با گسترش روابط ایران با چین منافع اتصالی این دو کشور در افغانستان را به هم نزدیک تر ساخت. در این میان هند تنها بازیگر منطقه ای مرتبط است که از این حلقه چند قطبی بیرون مانده است و دلیش هم این است که دهلی نو نمی خواهد خارج از اصول وارد مذاکره با طالبان شود. ادامه این سیاست سرسختانه دهلی نو ممکن است باعث شود هند از طریق کریدور هوایی خود با ایران اسلحه و دیگر تجهیزات نظامی به کابل و دیگر نیروهای محلی ضد طالبان در افغانستان ارسال کند بدون اینکه تهران از موضوع آگاه باشد.

اگرچه برخی در دهلی نو از این سناریو طرفداری می کنند اما این موضوع به نفع منافع استراتژیک بلند مدت هند نیست، هند نمی خواهد با جنگ نیابتی به جنگ داخلی در افغانستان دامن بزند. تمام دیگر سهامداران می خواهند جنگ در افغانستان هرچه زودتر پایان یابد تا بتوانند پروژه های اتصالی خود را به پیش ببرند. این موضوع ظاهرا امریکا که به تازگی متحد تازه هند به شمار می رود را نیز در بر می گیرد: امریکا هفته گذشته یک ساختار چهار گانه بین خود، پاکستان، افغانستان و ازبکستان به نام «کواد جدید» ایجاد نمود. هدف از ایجاد این کواد جدید تبدیل رقات ژتوپلتیک شکست خورده امریکا در منطقه به یک رقابت ژئوپلوتیک موثر تر می باشد.

هند بدون کمک امریکا، ایران و به ویژه روسیه نمی تواند به طور واقعی تغییری در وضعیت روی زمین افغانستان ایجاد کند. معاون ماموریت روسیه در هند به تازگی نسبت به هرگونه دخالت نظامی خارجی در افغانستان هشدار داده است. تنها اقدام دراماتیک باقیمانده برای هند این است که برای حمایت از دولت غنی، هواپیما و خلبان به افغانستان اعزام کند.

این گزینه هم به اجازه ایران در استفاده از حریم هوایی اش بستگی دارد. از سویی هم صدور چنین اجازه ای از سوی ایران بعید به نظر می رسد چون این کشور می خواهد از پتانسیل بالای افغانستان در اتصال منطقه ای بیشترین بهره را ببرد و این ممکن نیست مگر با استقرار صلح در افغانستان. ایران براساس سیاست تازه خود سخت به دنبال برقراری صلح در افغانستان است.

از سوی دیگر، اگر هند به تنهایی درصدد چنین اقدامی برآید وجه این کشور در سطح بین المللی خراب می شود و هند برچست یک کشور سرکش را به خود می گیرد، چیزی که با پیام جهانی هند مبنی بر یک بازیگر منطقه ای مسئول تضاد دارد. البته هند همواره مدعی ست در حق جهان لطف می کند اما چنین سخنی مثل یاسین خواندن به گوش خر می باشد چراکه همین دنیا اکنون از ورود طالبان به جامعه بین المللی حمایت می نماید. بنابه همین دلایل بسیار بعید به نظر می رسد فاز تازه جنگ داخلی در افغانستان باعث تکرار جنگ نیابتی دهه ۱۹۹۰ میلادی در این کشور شود اما این دلیل نمی شود هند از کمک های نظامی در حد نیاز و توان خود به کابل تا منصرف شود.

منبع

نظرات(۰ دیدگاه)

نظر شما چیست؟