مهمترین تهدید برای اعراب کدام است؟

در نظر سنجی سالیانه مرکز عربی مطالعات و بررسی سیاست ها در دوحه قطر که در سال 2016 به نشر رسیده است، شهروندان عرب منابع عمده تهدید خود را در ابتدا اسرائیل و بعد از آن آمریکا و کشورهای عربی همسایه و منطقه می دانند.

پنجمین نظرسنجی سالیانه مرکز عربی مطالعات و بررسی سیاست ها در دوحه قطر (2016) که اخیرا منتشر شده و به بررسی دیدگاه شهروندان عرب در خصوص موضوعات مختلف سیاسی، امنیتی، اجتماعی، اقتصادی و … می پردازد، حاوی نکات مهم و قابل توجهی است.

نظرسنجی مذکور در 12 کشور عربی (موریتانی، مغرب، الجزائر، تونس، مصر، سودان، فلسطین، لبنان، اردن، عراق، سعودی و کویت) که 90 درصد جمعیت عرب را در خود جای داده اند، صورت گرفته است.

اینجانب برخی نکات قابل توجه زیر را از آن استخراج کردم؛ گزارش برای دوستانی که در حوزه عربی کار می کنند، راهنمای خوبی از دیدگاه افکار عمومی عربی است.

1 – مهمترین مشکلات و چالش های کشورهای عربی به ترتیب: بیکاری، ناامنی، وضعیت بد اقتصادی، ضعف خدمات عمومی (بهداشت، تعلیم و تربیت، حمل و نقل و …)، تورم، فقر، حاکمیت های سیاسی، فساد مالی و اداری، عدم ثبات سیاسی، سیاستهای اشغالگرانه اسرائیل و محاصره غزه، آوارگان، تقسیمات طائفه ای/قومی، مداخله خارجی

2 – منابع عمده تهدید امنیت کشورهای عربی به ترتیب: اسرائیل (با 32 درصد)، آمریکا (14درصد)، کشورهای عربی مجاور یا در منطقه (13درصد) و ایران (10 درصد)؛ در بخش دیگری از گزارش نیز به کشورهای با بیشترین تهدید برای امنیت وطن عربی پرداخته که این نتایج حاصل شده است: اسرائیل (با 41 درصد)، آمریکا (27 درصد)، ایران (10 درصد)، کشورهای عربی (5 درصد)

3 –  نسبت تهدیدخوانی ایران برای امنیت عربی در کشورهای مختلف، متفاوت است: کویت 40 درصد، عراق 25 درصد، سعودی 15 درصد، اردن 10 درصد، لبنان 8 درصد، مصر 6 درصد، موریتانی 5 درصد، سودان 3 درصد و فلسطین و تونس و مغرب هر کدام یک درصد

4 –  ارزیابی از سیاست های قدرتهای بزرگ جهانی و منطقه ای در منطقه: 77 درصد سیاست های آمریکا، 71 درصد سیاست های ایران، 66 درصد سیاست های روسیه و 57 درصد سیاست های فرانسه را منفی یا تا حدودی منفی می دانند؛ در مقابل، 54 درصد سیاست های ترکیه را مثبت می دانند. (استثناء در مورد ترکیه در 3 کشور است: تقریبا سه چهارم پرسش شوندگان در عراق، 68 درصد در لبنان و 50 درصد در مصر، نگاه منفی به سیاست های آنکارا دارند.)

5 –  در موضوع فلسطین و منازعه عربی – اسرائیلی، 75 درصد این موضوع را موضوع کل اعراب و نه فقط فلسطینی ها می دانند؛ 86 درصد مخالف شناسایی اسرائیل از سوی کشورهای عربی هستند؛ دیدگاه مثبت نسبت به موافقتنامه های صلح اعراب و اسرائیل (کمپ دیوید: 28 درصد، اوسلو 26 درصد و وادی عربه 24 درصد)

6 – در مورد داعش، 89 درصد دیدگاه منفی یا تا حدودی منفی داشتند؛ مهمترین عناصر قدرت داعش از دیدگاه شهروندان عربی به ترتیب: موفقیت های نظامی (17 درصد)، اعلان خلافت اسلامی (15 درصد)، پای بندی به اصول اسلامی (14 درصد)، آمادگی برای مواجهه با غرب (12 درصد)، وعده دفاع از اتباع اهل سنت (11 درصد)، آمادگی برای مواجهه با ایران (5 درصد)، جنگ با گروههای مسلح دیگر (4 درصد)، دشمنی با نظام های سیاسی در سوریه و عراق (3 درصد) و حمایت خارجی از آن (یک درصد)

7 –  مهمترین دلایل پیوستن شهروندان کشورهای عربی به داعش برای جنگ در سوریه، عراق و لیبی: دلایل داخلی 40 درصد (شامل دلایل اقتصادی-فقر و بیکاری 22 درصد، مشکلات داخلی در کشورهایشان 11 درصد و دلایل اجتماعی- نابرابری اجتماعی و … 7 درصد)، تبلیغات داعش و شستشوی مغزی 18 درصد، دلایل دینی 17 درصد، دلایل فردی (تندروی و ماجراجویی) 7 درصد و جنگ با طرف های خارجی 6 دردصد

8 –  دیدگاه نسبت به انقلاب های عربی: 13 درصد خیلی مثبت، 28 درصد تا حدودی مثبت، 22 درصد تا حدودی منفی و 28 درصد خیلی منفی؛ بیشترین درصد حمایت در مصر با 82 درصد و بیشترین درصد مخالفت در اردن با 82 درصد