منازعه ژئوپلتیک روسیه و غرب در بلاروس

بحران انتخاباتی بلاروس از یک معضل سیاست داخلی به مسأله‌ای منطقه‌ای در شرق اروپا بدل شده است. مسأله‌ای که محدود به درگیری جناح‌های داخلی این کشور نماند و دوقطبی روسیه و اتحادیه اروپا را در یک منازعه ژئوپلتیک دیگر، نمایان ساخت.

پیش از این نیز انقلاب‌های رنگی در کشورهای حوزه قفقاز به محل نزاع روسیه و غرب تبدیل شده بود و طی سال‌های بعد از آن، اعتراض‌های داخلی بخشی از روس‌تباران در گرجستان و اوکراین به دولت‌های‌شان، مداخله نظامی روسیه را نیز در پی داشت.

بلاروس به دلیل شباهت فرهنگی و زبانی، بیش از دیگر همسایگان روسیه برای این کشور اهمیت دارد. به همین جهت روسیه نمی‌تواند نسبت به مداخله‌جویی غرب در این کشور بی‌تفاوت باشد. معضل بلاروس ابتدا مسأله‌ای داخلی بود و بخشی از اپوزوسیون دولت هم تلاش کردند از تبدیل آن به بخشی از رقابت‌های منطقه‌ای روسیه و غرب جلوگیری کنند.

ولی سفر رهبر مخالفان به لیتوانی، تحریم بلاروس از سوی اتحادیه اروپا و کشف ارتباط «شورای هماهنگی مخالفان» با اوکراین، سبب شد روسیه که ابتدا موضعی خنثی داشت، به صراحت به حمایت از لوکاشنکو، رییس‌جمهوری بلاروس بپردازد.

پوتین ضمن گفت‌وگو با رییس شورای اروپا، خواستار عدم دخالت خارجی در این مسئله شد. وی به دولت بلاروس تضمین داد که امنیت مرزی آن را تأمین می‌کند و هم‌چنین پیشنهادهایی برای کمک جهت جبران کسری بودجه این دولت ارائه داده است.

بلاروس علاوه بر اهمیت سیاسی، اهمیت اقتصادی بالایی نیز برای روسیه دارد. زیرا به مثابه حیاط‌خلوت این کشور، از آن برای دور زدن برخی تحریم‌های غرب به‌ویژه آمریکا بهره می‌برد. هم‌چنین با سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز این کشور، اهرم‌های فشار بیشتری در برابر اروپا به دست می‌آورد.

تشبیه رخدادهای اخیر بلاروس به فروپاشی شوروی از سوی اندیشکده شورای آتلانتیک و درخواست صریح از اروپا و آمریکا برای حمایت رسانه‌ای و مالی از معترضان از سوی اندیشکده کارنگی، این نکته را روشن‌ می‌سازد که مسأله اصلی نه یک انتخابات، بلکه رقابتی ژئوپلتیک برای کسب حوزه نفوذ بیشتر است.

دکتر عبدالطیف نظری