مناجات یازدهم خمس عشر؛ مناجات المفتقرین + شرح، متن، ترجمه و قرائت صوتی

مناجات نیازمندان، نام مناجات یازدهم خمس عشر است که از آن به مناجات المفتقرین یاد شده است، در واقع این مناجات انسان را به فقر و نیازمندی اش به خداوند آگاه می کند و او را به این باور می رساند که در همه آنچه که نیاز دارد محتاج خداست. اطلس پلاس مروری بر یازدهمین فقره از مجموعه گرانسنگ مناجات خمس عشر دارد همراه ما باشید.

مناجات المفتقرین؛ نیاز همه نیازمندان

مناجات یازدهم خمس عشر یا همان مناجات مفتقرین از جمله مناجات هایی است که انسان را آگاهبه فقر و نیازمندی اش به خداوند متعال می کند، و به انسان این معرفت را می دهد که بداند که سرتا پا نیازمند به خداست و هرچه دارد از خداست و برای هرچیز ی که نیازمند آن است نیز باید به درخواست به سوی ربّ مهربان ببرد. در فراز اول مناجات یازدهم خمس عشر حضرت سجاد علیه السلام می فرمایند: «خدایا، کسر و نقصان مرا چیزی جز لطف و عطایت تدارک و جبران نمی‌کند و فقر و بینوایی‌ام را چیزی جز احسان و کرم تو برطرف نمی‌سازد و ترس و اضطرابم را جز امان تو ایمنی نمی‌بخشد».

در این قسمت از مناجات یازدهم خمس عشر از «کسر» معنای شکستگی که مصداق آن شکستگی استخوان است و «جبر» به معنای ترمیم و جبران به کار رفته است که برای جبران شکستگی استخوان و ترمیم آن نیز به کار رفته است. و بدیهی است که مقصود از «کسر» در اینجا شکستن استخوان نیست و شامل هر نوع کمبود و نقص و اختلال که در زندگی انسان پدید می آید می باشد و در واقع مقصود حضرت این است که خدایا، کمبود‌ها و کاستی‌های زندگی‌ام تنها با‌‌ لطف و مهر تو برطرف می‌شود. فقر و تهی‌د‌ستی من نیز تنها با ‌عنایت و بخششت از بین می‌رود و دیگران که چون من فقیرند، نمی‌توانند فقرم را برطرف سازند: یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ؛ «ای مردم، شمایید نیازمندان به خدا و خداست بی‌نیاز و ستوده».

در بخش های بعدی مناجات یازدهم خمس عشر حضرت سجاد به این نکته اشاره می کنند که وسوسه ها و شبهه هایی که در دل های ما راه می یابد مانع ازیقین و اطمینان به حقایق و معارف الهی می شود و در چینین حالتی دلی که آلوده به وسواس شد نمی تواند راه کمال و تعالی را شناخته و رستگار شود ولی روشنگری های حضرت حق که فرا روی ما قرار داده این شبهه و وسواس را از دل ما می زداد و نور الهی را در قلب های ما حاکم می سازد.

امام سجاد علیه السلام در سخنان نورانی خویش در مناجات یازدهم خمس عشر به بیان برخی نیازهای انسان می پردازد و می فرمایند که جز خداوند کسی را یارای برطرف کردن آن نیازها نیست.

توجه به این نکته ضروری است که برخی نیازها مفهومی عام دارند و دارای مصادیق معنوی و مادی هستند و پر واضح است که مصادیق معنوی نسبت به مصادیق مادی دارای اولویت هستند به هیمن دلیل لازم است که ما مصادیق معنوی نیازها را بشناسیم و درک کنیم و توجه ما نسبته به برطرف کردن آنها بیشتر باشد. به عنوان مثال فقر هم دارای مصداق مادی است و هم دارای مصداق معنوی.

برای آنها که با مصداق مادی فقر و گرفتاری و ناداری مادی روبرو هستند، و از تأمین نیازهای روزانه و مادی خودشان و خانواده شان عاجزند، این مفهوم از قز بسیار محسوس و قابل درک است و به همین دلیل درصدد برطرف کردن آن هستند و از خداوند متعال در صدر همه خواسته هایشان رفع فقر را قرارا می دهند ولی فقر معنوی بسیار بدتر و مصیبت بار تر از فقر مادی است.

مناجات مفتقرین یا همان مناجات یازدهم خمس عشر می تواند به ما کمک کند که شناخت ها و باورهایمان نسبت به درخواست ها و نیازهایمان را تغییر دهیم و درک بهتری نسبت به آنها داشته باشیم و در درخواست هایمان از خدا آنها را مطرح سازیم.

متن مناجات یازدهم خمس عشر

اِلهى‏ کَسْرى‏ لا یَجْبُرُهُ اِلاَّ لُطْفُکَ وَ حَنانُکَ،
وَ فَقْرى‏ لایُغْنیهِ اِلاَّ عَطْفُکَ وَ اِحْسانُکَ،
وَ رَوْعَتى‏ لا یُسَکِّنُها اِلاَّ اَمانُکَ،
وَ ذِلَّتى‏ لا یُعِزُّهآ اِلاَّ سُلْطانُکَ،
وَ اُمْنِیَّتى‏ لا یُبَلِّغُنیهآ اِلاَّ فَضْلُکَ،
وَ خَلَّتى‏ لا یَسُدُّها اِلاَّ طَوْلُکَ،
وَ حاجَتى‏ لا یَقْضیها غَیْرُکَ،
وَ کَرْبى‏ لا یُفَرِّجُهُ سِوى‏ رَحْمَتِکَ،
وَ ضُرّى‏ لا یَکْشِفُهُ غَیْرُ رَاْفَتِکَ،
وَ غُلَّتى‏ لا یُبَرِّدُها اِلاَّ وَصْلُکَ،
وَ لَوْعَتى‏ لا یُطْفیها اِلاَّ لِقآؤُکَ،
وَ شَوْقى‏ اِلَیْکَ لا یَبُلُّهُ اِلَّا النَّظَرُ اِلى‏ وَجْهِکَ،
وَ قَرارى‏ لا یَقِّرُّدُونَ دُنُوّى‏ مِنْکَ
وَ لَهْفَتى‏ لا یَرُدُّها اِلاَّ رَوْحُکَ،
وَ سُقْمى‏ لا یَشْفیهِ اِلاَّ طِبُّکَ،
وَ غَمّى‏ لا یُزیلُهُ اِلاَّ قُرْبُکَ،
وَ جُرْحى‏ لا یُبْرِئُهُ اِلاَّ صَفْحُکَ،
وَرَیْنُ قَلْبى‏ لا یَجْلُوهُ اِلاَّ عَفْوُکَ،
وَ وَسْواسُ صَدْرى‏ لا یُزیحُهُ اِلاَّ اَمْرُکَ
فَیا مُنْتَهى‏ اَمَلِ الْأمِلینَ،
وَ یا غایَهَ سُؤْلِ السَّآئِلینَ،
وَ یا اَقْصى‏ طَلِبَهِ الطَّالِبینَ،
وَ یا اَعْلى‏ رَغْبَهِ الرَّاغِبینَ،
وَ یا وَلِىَّ الصَّالِحینَ وَ یا اَمانَ الْخآئِفینَ،
وَ یا مُجیبَ دَعْوَهِ الْمُضْطَرّینَ،
وَ یا ذُخْرَ الْمُعْدِمینَ، وَ یا کَنْزَ الْبآئِسینَ،
وَ یا غِیاثَ‏ الْمُسْتَغیثینَ، وَ یا قاضِىَ حَوآئِجِ الْفُقَرآءِ وَ الْمَساکینَ،
وَ یا اَکرَمَ‏ الْأَکْرَمینَ، وَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ،
لَکَ تَخَضُّعى‏ وَ سُؤالى‏، وَ اِلَیْکَ‏ تَضَرُّعى‏ وَ ابْتِهالى‏،
اَسْئَلُکَ اَنْ تُنیلَنى‏ مِنْ رَوْحِ رِضْوانِکَ،
وَ تُدیمَ‏ عَلَىَّ نِعَمَ امْتِنانِکَ
وَ ها اَنَا بِبابِ کَرَمِکَ واقِفٌ،
وَ لِنَفَحاتِ بِرِّکَ‏ مُتَعَرِّضٌ،
وَ بِحَبْلِکَ الشَّدیدِ مُعْتَصِمٌ، وَ بِعُرْوَتِکَ الْوُثْقى‏ مُتَمَسِّکٌ،
اِلهى‏ اِرْحَمْ‏ عَبْدَکَ الذَّلیلَ،
ذَاالّلِسانِ الْکَلیلِ وَ الْعَمَلِ الْقَلیلِ،
وَ امْنُنْ عَلَیْهِ بِطَوْلِکَ‏ الْجَزیلِ،
وَ اکْنُفْهُ تَحْتَ ظِلِّکَ الظَّلیلِ
یا کَریمُ یا جَمیلُ، یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ‏.

ترجمه مناجات یازدهم خمس عشر

خدایا! شکست مرا جز لطف و مهر تو چیزی جبران نکند
و نداریم را جز توجه و احسان تو برطرف نسازد
و هراس و وحشتم را جز امان تو آرام نکند
و خواری‌ام را جز سلطنت تو به عزت مبدل نسازد
و جز فضل تو چیزی مرا به آرزویم نرساند
و فقر و احتیاجم را جز احسان تو پر نکند
و حاجتم را جز تو برنیاورد
و گره از گرفتاری‌ام جز رحمت تو نگشاید
و درماندگی‌ام را جز مهر تو برطرف نکند
و سوز دلم را جز وصل تو فرو ننشاند
و شعله درونم را جز لقاء تو خاموش نسازد
و بر آتش اشتیاقم جز نظر به جلوهات چیزی آب نریزد
و قراری ندارم جز در نزدیکی تو
و حسرت و افسوسم را جز نسیم جانبخش رحمتت باز نگرداند
و دردم را جز طبابت تو درمان نکند
و اندوهم را جز قرب تو نزداید
و زخمم را جز گذشت تو التیام نبخشد
و زنگ دلم را جز عفو تو پاک نکند
و اندیشه‌های باطل درونم را جز فرمان تو برطرف نکند
پس‌ ای منتها آرزوی آرزومندان
و‌ ای سرحد نهایی خواسته درخواست کنندگان
و‌ ای آخرین مرحله مطلوب طلب کنندگان
و‌ ای بالاترین خواهش خواهشمندان
و‌ ای سرپرست شایستگان و‌ای امان بخش ترسناکان
و‌ ای اجابت کننده دعای درماندگان
و‌ ای ذخیره نداران و‌ای گنج مستمندان
و‌ ای فریادرس فریادخواهان و‌ ای برآرنده حاجات فقیران و بیچارگان
و‌ ای بزرگوارترین بزرگواران و‌ ای مهربانترین مهربانان
به درگاه تو است فروتنی و خواستهام و به سوی تو است زاری و ناله‌ام
از تو خواهم که مرا به نسیم جان‌بخش خوشنودیت برسانی
و نعمتهایی را که از روی امتنان به من دادی ادامه دهی
و من هم اکنون به در خانه کرمت ایستاده
و خود را در معرض وزش نسیم‌های رحمتت قرار داده
و به رشته محکمت چسبیده و به دستاویز محکمت چنگ زده‌ام
خدایا ترحم کن به این بنده ذلیلت
که زبانش کند و عملش اندک است
و بر او بوسیله احسان فراوانت منت بنه
و او را در زیر سایه پایدارت بِبَر!
ای بزرگوار!‌ ای زیبابخش!‌ای مهربانترین مهربانان!