معمای سیاسی؛ روابط افغانستان و پاکستان به کدامین سو در حرکت است؟

پاسخ به این سوال استراتژیک در زمانی که قطر به کانون تعیین کننده آینده مناسبات قدرت در افغانستان تبدیل شده، نیاز به نگاهی چند بعدی و چند وجهی دارد.

بررسی های علمی نشان می دهد که روابط افغانستان و پاکستان پیچیده، سخت، پر معما، نزدیک و در عین حال پر تنش است. به همین دلیل، آینده این روابط نیز چندان روشن نیست. چرا که از یک طرف ابهام های گوناگونی در مورد ماهیت و سرانجام ترکیب قدرت سیاسی در کابل وجود دارد و از طرف دیگر سرنوشت مجادلات و مناقشات روند صلح دوحه دقیقا مشخص نیست.

مساله هند نیز در سیاست پاکستان در قبال افغانستان دخیل است. بازگشت هند به افغانستان باعث نگرانی پاکستان خواهد شد. زیرا پاکستان نمی تواند حضور نیروهای هندی را در مرزهای شرقی و غربی خود تحمل کند. این وضعیت، روابط کابل و اسلام آباد را در لایه های پر ابهامی فرو برده است. به این ترتیب، عادی سازی روابط بین افغانستان و پاکستان باید اجبارا شامل توافقاتی در مورد مسائل ژئوپلتیک بین دو کشور نیز باشد. شرط اولیه پایان تنش در روابط کابل و اسلام اباد، برقراری صلح بین پاکستان و هند است. منافع هند در افغانستان هرچه که باشد، تا زمانی که خصومت ها بین هند و پاکستان حل نشده است، شک و سو ظن مقامات اسلام آباد را به دنبال خواهد داشت.

هرچند قدرت انعطاف و ظرفیت چرخش نخبگان پاکستانی را نباید دست کم گرفت، ولی به نظر می رسد آینده این روابط روشن نیست. آنچه روشن است پیچیدگی، سختی و پرچالش بودن زندگی استراتژیک در دنیای بعد از جنگ سرد برای همه بازیگران از جمله برای افغانستان و پاکستان در روابط دو جانبه و چند جانبه می باشد.

دکتر عبدالطیف نظری