مائو تسه تونگ کیست؟

مائو تسه تونگ یکی از رهبران مشهور و تاثیرگذار چین در قرن بیستم بود که موجب تحولات بسیاری شد. در این مقاله به زندگی و فعالیت های او می پردازیم.

زندگینامه مائو تسه تونگ

مائو تسه تونگ بیست و ششم دسامبر سال ۱۸۹۳ در شهر «شوشان» استان «هونان» در یک فامیل زارع و مذهبی متولد گردید. خانواده مائو امر آموزش وی را با تلاش بسیاری انجام می دادند. مائو آموزش های مقدماتی خود را در مدرسه ای گذراند که همانند دیگر مدارس چین سیستم آموزشی مبتنی بر کنفوسیوس داشت.

مائو تسه تونگ در سال ۱۹۱۸ از دبیرستان حقوق و اقتصاد «چانگ شا» فارغ التحصیل گردید برای ادامه تحصیل عازم «پکن» مرکزچین گردید و موفق شد وارد دانشگاه پکن شود. مائو با دانشجویان دیگری که می دید تفاوتی بنیادی داشت. بیشتر آن ها ثروتمند بودند و به چند زبان اروپایی تسلط داشتند، اما مائو برای فراهم کردن هزینه های زندگی در پکن مجبور بود به صورت پاره وقت در کتابخانه دانشگاه پکن مشغول به کار شود.

در همین دوره بود که او با همراهی شمار دیگری از جوانان و روشنفکران هم فکرش گروهی را شکل داد که در سال های بعد هسته «حزب کمونیست چین» را تاسیس کرد. حزب کمونیست چین در سال ۱۹۲۱ در شهر شانگهای سامان دهی گردید و مائو تسه تونگ ازجمله اعضای محوری آن محسوب می شد که در زمینه آموزش کارگران و کشاورزان بسیار فعالیت می کرد. در پی در گذشت «سون یان سن» و به قدرت رسیدن «چیانگ کای چک»، او در سال ۱۹۲۷ برنامه های تازه ای را در زمینه پاک سازی حکومت از وجود کمونیست ها روی دست گرفت و تعداد بسیاری از آن ها را اخراج و زندانی نمود.

پیروزی حزب کمونیست چین و رهبری مائو تسه تونگ

چیانگ کای چک مائو تسه تونگ را به مناطق کوهستانی جنوبی چین تبعید نمود اما مائو در آن جا ارتشی چریکی شکل داد و با پشتیبانی کارگران و زارعین از حزب کمونیست چین، شماری از شهرها در کنترل آن ها درآمد و هر روزه به قدرت نفوذ روز افزون آن ها در چین افزوده شد. با یورش نظامی ژاپنی ها به چین در سال ۱۹۳۷ حزب کمونیست چین با مقاومت در مقابل ارتش سامورایی ها قدرتش را تثبیت نمود. پس از آن و با خاتمه دومین جنگ جهانی مائو در سال ۱۹۴۹ جمهوری خلق چین را شکل داد.

وی در کنار فعالیت های مبارزاتی اش به نوشتن مقاله ها و کتبی با هدف انتشار اندیشه های خود براساس آرای «کارل مارکس» پرداخت و در سال ۱۹۵۳ با درگذشت «ژوزف استالین» جایگاه وی به عنوان رهبر کمونیست های دنیا بارزتر شد. مائو تسه تونگ برنامه های اقتصادی زیادی را در کشور چین اجرایی نمود که محوری ترین آن ها «جهش بزرگ به پیش» به منظور اشتراکی کردن زمین های زراعی بود.

از اوایل دهه پنجاه میلادی مائو تسه تونگ رهبر بلامنازع حزب کمونیست چین شد و اداره کمیسیون نظامی حزب را برعهده گرفت. با روی کار آمدن نظام کمونیستی در کشور چین مائو موفق شد خود را به عنوان رهبر چین به چینیان معرفی نماید.

جهش بزرگ به پیش

مائو تسه تونگ در سال ۱۹۵۸ به منظور جهش اقتصادی و صنعتی نمودن کشور مبتنی بر کشاورزی چین برنامه «جهش بزرگ به پیش» را اجرا نمود. بر مبنای این برنامه تمامی زمین های زراعی چین به مالکیت دولت درآمد و به بیست و شش هزار واحد اشتراکی تقسیمبندی گردید. در طی آن دوره که منطقه شرق اروپا نیز تحت نفوذ دنیای کمونیستی بود مائو بیشتر محصول های زراعی چین را دربرابر گرفتن کمک های نظامی و سیاسی به آن منطقه صادر نمود. وی همچنین به منظور کسب چهره ای ضداستعماری پول و غذا به جریان های کمونیستی در آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی کمک کرد. در طی اجرایی شدن این برنامه که چهار سال به طول انجامید چیزی در حدود سی و هشت میلیون تن در نتیجه قحطی و فقدان مواد غذایی قربانی شدند.

انقلاب فرهنگی چین

مائو تسه تونگ در سال ۱۹۶۶ برنامه انقلاب فرهنگی چین را که بزرگ ترین و اصلی ترین بازی قدرت در حزب کمونیست چین بود را برای محکم کردن جایگاه خود روی دست گرفت. در این برنامه که به مدیریت همسر مائو یعنی «جیانگ چین» اجرا شد شمار زیادی از رهبران حزب کمونیست چین که رقیب مائو بحساب می آمدند و به مواردی همچون برنامه «جهش بزرگ به پیش» انتقادهایی داشتند از حزب کنار گذاشته شدند. اصلی ترین شخص در این میان «لیوشائوچی» بود که مدت زیادی را جانشین وی بود. وی همچنین از قربانیان قحطی ناشی از برنامه «جهش بزرگ به پیش» معذرت خواهی کرده بود.

در ابتدای انقلاب فرهنگی مائو تسه تونگ و طرفدارانش هزاران تن از جوانان را در قالب «گارد سرخ» سازماندهی کردند تا آنچه که «چهار دیرینه در فرهنگ» این کشور می خواندند را از همه جا پاک سازی نمایند. گروه چهار دیرینه عبارت بود از آداب، رسوم، فرهنگ و تفکر قدیمی.

در طی انقلاب فرهنگی تمامی مردم چین می بایست «کتاب سرخ کوچک» که حاوی نقل قول های مائو تسه تونگ بود را تهیه می نمود و در همه مراسمات عمومی آن را همراه خود میداشت. در نتیجه این اقدامات، تفکرات کمونیستی مائو که مائوئیسم نام گرفت به یک دین مبدل شد. مائو همچنین از دانشجویان درخواست کرد که اساتید خود را به دلیل مسموم نمودن ذهن هایشان با افکار بورژوایی مورد انتقاد زیادی قرار دهند. بسیاری از جوان های بی تجربه و احساساتی تحت عنوان «گارد سرخ» به اساتید خود حمله کردند. همچنین گارد سرخ به شدت با کتاب ها و دیگر مظاهر فرهنگ نیز مبارزه می کرد.

در نتیجه این اقدامات شمار زیادی از تحصیل کردگان به مناطق صنعتی و روستایی به منظور انجام فعالیت جسمی روانه گردیدند. فشارهای روانی بر تحصیلکردگان موجب شد تا خودکشی در میان چینیان افزایش قابل توجهی پیدا کند. ارگه در سال ۱۹۶۹ گارد سرخ توسط ارتش چین منحل شد اما انقلاب فرهنگی به طور رسمی تا سال ۱۹۷۶ ادامه پیدا کرد. مائو تسه تونگ نیز سرانجام در ۹ سپتامبر ۱۹۷۶ در حالی که ۸۲ سال سن داشت چشم از جهان فروبست.