ضرورت بازخوانی تابوهای سیاسی

  • انتشار: ۲۹ جدی ۱۳۹۹
  • سرویس: دیدگاهسیاست
  • شناسه مطلب: 104680

چهل سال جنگ در افغانستان، به ظهورِ رهبران سیاسی ـ قومی و فرماندهان اسطوره ای و چهره های نظامی افسانه ای منجر شده است. خاستگاه قومی و بتدریج حضور و تأثیرِکاریزمای این رهبران وعناصرنام آور درمیدان های جنگ و سیاست با جلب محبوبیت و مدعای قومی، از آن ها بعنوان قهرمان های سیاسی، پیشوایان افسانه ای و حتا الگوهای اخلاقی برای پیروان و هواداران شان ساخته و موجب و موجد فرهنگ سیاسی ویژه، تقریبن فراگیر و محبوبی گردیده است که عناصر بنیادین و جلوه های نمادین آن را می توان در الگوی اسطوره پرستی، تابوسازی و تقدیس گرایی آیینی کدگزاری نمود.

این فرهنگ، اختصاص به قوم و منطقه و گروه اجتماعی خاصی ندارد، بلکه تنها وجه مشترکیست که به مثابه هویت ملی فراگیر، تمام اقوام افغانستان را دریک همپوشانی فرهنگ ساسی ـ اخلاقی مشترک نشانی می دهد.

این تابوها و اسطوره ها، از قدسیت و حرمت سیاسی برخوردارند و درچایگاه پیامبران و امامان و حتا در برانگیختن غیرت و تعصب درمیان پیروان، از پیامبران و امامان هم درجایگاه والاتری قرار می گیرند. چراکه اعتقاد و تعصب نسبت به پیامبران و امامان، تنها درمیان دینداران و معتقدان مومن به مذهب، حس تعصب برمی انگیزد اما این اسطوره ها و تابوها، پیروان فراگیر دارند که ازسکولار و دین دار تا لاییک و بی خدایان و آتئیست هارا شامل می شود که درپرستش این اسطوره ها و تابوها اعتقاد راستین و ایمان راسخ دارند، تا آن جا که آن هارا حق مطلق و روح سرمد می پندارند و هیچ نوع سخن خلافی را در مورد آن موجودات اطوره ای، برنمی تابند و هیچ نقد وشرحی بجز تقدس ورزی مومنانه، کفر ابلیس می شمارند.

سخن دگرگونه گفتن ازاین اسطوره ها و تابوها هزینه آوراست و نقد وشرح حقیقت درمورد آن پیشوایان مقدس، خطرناک و برای صاحب سخن خوفناک است. کمترین هزینه ی نقد و سخن گفتنِ خارج ازعرف مقدس پیروان، تجرید و تحقیر و توهین و شماتت برای ناقد و شارح سخن است.

این فرهنگ، جمود اور است و سکوت سخیف و رکود نحیف را درفرایند اندیشه ی سیاسی، پویایی اجتماعی و توسعه ی فرهنگی وآزادی بیان و ارزش های دمکراتیک ایجاد کرده و مولد استبداد و خودسانوری و دگرسانسوری درر روابط درون قومی، برون قومی و مناسبات سیاسی شهروندان افغانستان گردیده است.

فراگیری و قدرت خفقان آور این فرهنگ، جامعه و نسل های متوالی را ازپرسشگری فکری، فراخ اندیشی اجتماعی، کشف حقیقت های سیاسی، شک دکارتی، واقعیت های تاریخی و بلوغ و آزادی های سیاسی محروم می کند و مهمتر از همه، شکاف های عمیق و دشمنی های ممتد و میراث نفرت های بی پایایان قومی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را در تمام نسل ها و عصرهای این سرزمین، متوالی و پایدار می سازد.

بنابراین، نخستین و مهمترین گام برای نسل جدید و نخبگان و روشنفکران و تاریخگران و پژوهشگران این است که به ضرورت بازخوانی اسطوره های قومی و تابوهای سیاسی ایمان بیاورند. بازخوانی این تابوها و اسطورها به معنی یکسره تخریب وتعلیق آنان در تاریخ نیست بلکه زمینی جلوه دادن آن ها و شرح منصفانه ی کارنامه های روشن و تاریک آنان در بستر زمان می باشد.

بنابراین، شرح حقیقت و بسط تفکرانتقادی زمانی میسر می گردد که به فرهنگ سیاسی موجود و عنصرِستبر تابوسازی ها و اسطوره های قومی از فاصله و با “عینک مطالعه” نگاه کنیم. رسیدن به چنین مرحله ای، مهمترین حرکت برای بسترسازی صلح دایمی، اساسی ترین پیش نیاز برای نهادمندی آزادی بیان و بنیادی ترین گام در شناخت و احترام همدیگر و روشن ترین فراز برای گشودن گفتگو و اعتماد است.

حمزه واعظی

نظرات(۰ دیدگاه)

نظر شما چیست؟