شرح دعای روز نهم ماه مبارک رمضان

اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ نَصِیبا مِنْ رَحْمَتِکَ الْوَاسِعَهِ وَ اهْدِنِی فِیهِ لِبَرَاهِینِکَ السَّاطِعَهِ وَ خُذْ بِنَاصِیَتِی إِلَى مَرْضَاتِکَ الْجَامِعَهِ بِمَحَبَّتِکَ یَا أَمَلَ الْمُشْتَاقِینَ.
ترجمه: خدایا! در این ماه بهره‌ای از رحمت وسیعت برایم قرار ده و با دلایل روشنت هدایتم کن‏ و به‌سوی خشنودى فراگیر خود ببر به محبتت اى آرزوى مشتاقان.

ثواب خواندن دعا

کفعمی روایت کرده است که هرکسی این دعا را بخواند ثواب بنی‌اسرائیل به وی داده می‌شود.

واژگان

السَّاطِعَهِ: سَطَعَ‏: هر چیزی که نشر و یا ارتفاع پیدا کند همانند برق، غبار، نور و باد؛ السَّاطِع‏: درخشنده، درخشان.
نَاصِیَتِی: تحت قدرت، اختیار و تسخیر خداوند؛ الناصیه: موی صاف و غیر مجعد جلو سر، گفته می‌شود ناصیه من در دست‌توست، کنایه از اینکه اختیار من در دست‌توست؛ و نیز مراد تسلیم و انقیاد است.
مَرْضَاتِکَ: رضى: رضا، رضوان و مرضاه به معناى خوشنودى است؛ رضا، ضد سخَط.
أَمَلَ: آرزو، امید؛ ضد یأس؛ آنچه حصولش دور باشد.

نکته‌ها

۱٫گسترده بودن رحمت الهی
حضرت در جمله «اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ نَصِیبا مِنْ رَحْمَتِکَ الْوَاسِعَهِ» به رحمت وسیع و گسترده الهی اشاره می‌کند و از خداوند درخواست می‌کند که در این ماه مبارک، بهره‌ای از آن را نصیب وی قرار دهد. باید اذعان کرد لطف و رحمت‏ خداوند به‌قدری وسیع و گسترده است که حتی کسانی که در دشمنى و مخالفت با حق، چیزى فروگذار نکرده‌اند نیز شامل می‌شود؛ و خداوند بازهم کتاب را پی‌درپی بر همگان نازل می‌کند تا دل‌هایی که اندک آمادگى دارند، تکان بخورند و به راه آیند و این است مقام رحمت عامه و رحمانیت پروردگار که دوست و دشمن را دربرمی ‏گیرد.
۲٫رمضان؛ ماه رحمت و مغفرت
عبارت «اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ نَصِیبا مِنْ رَحْمَتِکَ الْوَاسِعَهِ» به این مطلب اشاره می‌کند که ماه مبارک رمضان از ویژگی و امتیاز خاصی برخوردار است که دیگر ایام سال این خصوصیت را ندارد؛ ازاین‌رو حضرت از خداوند متعال درخواست می‌کند که در این ماه بهره‌ای از رحمت واسعه خود را برایش قرار دهد. بدین‌جهت شایسته است مؤمنان روزه‌دار زمینه استفاده از این عنایت الهی را برای خود فراهم آورند.
۳٫هدایت؛ از ناحیه خداوند
حضرت در عبارت «وَ اهْدِنِی فِیهِ لِبَرَاهِینِکَ السَّاطِعَهِ» به مسئله مهم هدایت اشاره می‌کند و از خداوند طلب می‌کند که وی را بابیان روشن هدایت و راهنمایی کند. این درخواست می‌رساند که هدایت از ناحیه خداوند است و اوست که زمینه هدایت افراد را فراهم می‌کند.
در حقیقت «هدایت» مقدمه‌ای براى «رحمت‏ پروردگار» است، چراکه انسان نخست در پرتو نور قرآن‏ و معارف الهی حقیقت را پیدا می‌کند و به آن معتقد می‌شود و در عمل‏ خود آن را به کار می‌بندد و به دنبال آن مشمول رحمت واسعه و نعمت‌های بی‌پایان پروردگار قرار می‌گیرد.
۴٫هدایت در پرتو دلایل روشن الهی
در جمله «وَ اهْدِنِی فِیهِ لِبَرَاهِینِکَ السَّاطِعَهِ» از خداوند درخواست شده است که با براهین واضح و روشن که برای همگان روشن باشد، او را در ماه مبارک رمضان هدایت و راهنمایی کند.
منظور از هدایت،‏ دلایل روشن و براهین‏ آشکارى است که در آئین اسلام وجود دارد و منظور از دین حق همین آئینى است که اصول و فروعش حق و بالأخره تاریخ و مدارک و اسناد و نتیجه و برداشت آن نیز حق است و بدون شک آئینى که هم محتواى آن حق باشد و هم دلایل و مدارک و تاریخ آن روشن، باید سرانجام بر همه آئین‌ها پیروز گردد.
۵٫رمضان، ماه جلب رضایت فراگیر الهی
جمله «وَ خُذْ بِنَاصِیَتِی إِلَى مَرْضَاتِکَ الْجَامِعَهِ» به این مطلب اشاره می‌کند که ماه رمضان زمینه‌ساز جلب رضایت فراگیر و همه‌جانبه خداوند است که فرد روزه‌دار با بهره‌مندی از این ماه مبارک، رضایت کامل خداوند را جلب و به او تقرب جوید. بی‌تردید باورى که مبدأ حرکت و تلاش براى کسب رضایت‏ الهى‏ باشد باورى است که در زندگى بازتاب داشته باشد. و می‌توان به آن حیات طیبه اطلاق نمود که بعضى آن را به معناى روزى حلال و بعضى به قناعت و رضا به داده الهى، بعضى به عبادت همراه باروزی حلال، بعضى به توفیق بر اطاعت فرمان الهى و بعضی نیز به هرگونه پاکیزگى از آلودگی‌ها، ظلم‌ها، خیانت‌ها، عداوت‌ها، اسارت‌ها و ذلّت¬ ها و طهارت و پاکیزگى و رفاه و آسایش را در مفهوم آن مندرج دانسته‌اند.
۶٫ضرورت انقیاد و تسلیم کامل در برابر خداوند
اگر مراد از «بِنَاصِیَتِی» در جمله «وَ خُذْ بِنَاصِیَتِی إِلَى مَرْضَاتِکَ الْجَامِعَهِ» تسلیم و انقیاد باشد، این نکته استفاده می‌شود که روزه‌دار در ماه مبارک رمضان تلاش می‌کند تا در مقابل اوامر الهی تسلیم محض باشد، ازاین‌رو لازم است انسان در مقابل پروردگار تسلیم و منقاد بوده و در برابر فرمان الهی نافرمانی و گردن کشی نکند.
۷٫محبت و دوستی خداوند نسبت به بندگان
عبارت «بِمَحَبَّتِکَ یَا أَمَلَ الْمُشْتَاقِینَ» این مطلب را می‌رساند که خداوند متعال نسبت به بندگان خود محبت دارد. چگونه می‌شود محبت نداشته باشد؟ درحالی‌که او سرچشمه دوستی‌ها و محبت‌ها است و دیگر محبت‌ها ذره‌ای از پرتو محبت بی‌کران اوست.
۸٫رضایت خداوند، آرزوی بندگان و مشتاقان
با توجه به جمله «بِمَحَبَّتِکَ یَا أَمَلَ الْمُشْتَاقِینَ» این نکته استفاده می‌شود که آرزو و امید مؤمنان و افراد روزه‌دار جلب رضایت پروردگار است و تمام تلاششان در زندگی این است که به این مهم دست پیدا کنند و رفتار و سلوکشان مورد رضایت خداوند متعال قرار گیرد.

نتیجه‌گیری

مؤمنان روزه‌دار، در دعای روز نهم ماه رمضان، خواسته‌های مهمی را از خداوند طلب می‌کند که سه خواسته اساسی ذیل از آن جمله است: رحمت، هدایت و رضایت. در اوّلی، فرد روزه‌دار از خداوند می‌خواهد که بهره‌ای از رحمت واسعه و گسترده خود را که شامل همه افراد و دوست و دشمن می‌شود، نصیب او نیز قرار دهد و وی را از رحمت عامه خود محروم نکند. خواسته دوم طلب هدایت است که از خداوند می‌خواهد با دلایل روشن او را هدایت کند. درواقع هدایت، مقدمه‌ای براى رحمت‏ خداوند است و به دنبال آن مشمول رحمت واسعه و نعمت‌های الهی قرار می‌گیرد. خواسته سوم، جلب رضایت کامل و فراگیر خداوند است که مؤمنان روزه‌دار در این روز، از خداوند درخواست می‌کند که آنان را توفیق مقام رضا عنایت کند؛ و این مقام ارزشمند، آرزوی هر فرد مؤمن و پرهیزکار است.

حجت‌الاسلام والمسلمین فصیحی غزنوی