شرح دعای روز بیست و چهارم ماه مبارک رمضان

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِیهِ مَا یُرْضِیکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا یُؤْذِیکَ وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ وَ لا أَعْصِیَکَ یَا جَوَادَ السَّائِلِینَ. –
ترجمه:
خدایا! در این ماه اسباب خشنودیت را از تو می‌خواهم و ازآنچه تو را می‌آزارد به تو پناه می‌برم و توفیق در اطاعت و عدم نافرمانیت را از تو می‌خواهم؛ اى بخشنده درخواست‌کنندگان.

پاداش خواندن دعا

کسی که این دعا را بخواند، به شمار تمام موی سر و بدنش هزار خدمتکار و غلام که همانند یاقوت و مرجان هستند به وی داده خواهد شد.

واژگان:

یوذی: از «أَذى» ‏: ناخوشایند. ناپسند.
أَسْأَلُ: از «سُّؤْل»‏: حاجت و نیازى که نفس آدمى بر آن حریص است.
توفیق: از «وفق»: مطابقت و همسانى میان دو چیز، براى کارهاى خیر و نیک به کار می‌رود.
اعصی: از «عصی» نافرمانی.

نکته‌ها

1. ماه رمضان، ماه به دست آوردن رضایت پروردگار.
   در بسیاری از این دعاهای روزانه ماه رمضان توجه به رضایت و خوشنودی خداوند شده است. درنیایش روز بیست و یکم خواندیم که «اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ إِلَى مَرْضَاتِکَ دَلِیلاً»؛ خدایا! در این ماه [این روز] براى من به‌سوی خشنودی‌ات رهنمایی قرار ده.
   در اولین فراز دعای روز بیست و چهارم «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِیهِ مَا یُرْضِیکَ» است که شخص روزه‌دار از خداوند درخواست دارد که به هر آنچه باعث رضایت و خوشنودی وی است دست یابد.
2. اهمیت خوشنودی خداوند، برای مؤمن روزه‌دار.
   شخص روزه‌دار همه سعی و تلاشش بر این است هر آنچه را که رضایت و خوشنودی خداوند را فراهم می‌سازد انجام و برای رسیدن به این آرزو در قالب نیایش از او کمک و مساعدت می‌طلبد.
3. رضایت پروردگار، عامل سازنده برای انسان.
   از اینکه اولین فراز دعا، یعنی فراهم‌سازی موجبات رضایت‌مندی خداوند از سوی دعاکننده اختصاص‌یافته است، دانسته می‌شود که رضایت او عامل سازنده برای انسان مؤمن بوده و محرک اصلی وی برای انجام کارهای شایسته است.
4. سنت حسنه پناه بردن به خداوند، در نیایش‌ها.
   در سیره گفتاری و نیایش‌های پیشوایان دین فراوان مشاهده می‌شود، هرگاه مورد درخواست‌ها، دوری و نجات از چیزهای فساد آفرین و شرارت زا هست، به خدا پناه برده‌اند. امام سجاد (ع) در دعای هشتم صحیفه سجادیه چنین بیان می‌فرماید: «اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجَانِ الْحِرْصِ، وَ سَوْرَهِ الْغَضَبِ، وَ غَلَبَهِ الْحَسَد»؛ بار خدایا! به تو پناه مى‏برم از شروشور آزمندى و شدت خشم و غلبه حسد.
5. اهمیت توجه به عوامل نارضایتی خداوند.
   همان اندازه که توجه داشتن به رضایت و خوشنودی خداوند برای انسان مهم است، به همان میزان، نگاه به اموری که نارضایتی او را در پی دارد، از اهمیت برخوردار است. لذا در دومین فراز دعا، نیایشگر از عواملی که باعث ناخوشنودی پروردگار می‌شود به خدا پناه می‌برد.«وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا یُؤْذِیکَ».
6. خداوند پناهگاه مطمئن برای انسان.
   از اینکه انسان در دوری جستن از شر شیطان، رذایل اخلاقی و در سخت‌ترین شرایط به خدا پناه می‌برد، دانسته می‌شود که تنها او پناهگاه مطمئن برای انسان است. لذا برای دوری ازآنچه که نارضایتی خداوند را در پی دارد، باید به خداوند پناه برد.
7. موفقیت در فرمان‌برداری از خداوند، خواسته انسان مؤمن.
   سومین فراز دعا، «وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ» تقاضای عاجزانه شخص روزه‌دار از خداوند این است که در اطاعت و بندگی خود، وی را توفیق عنایت نماید.
8. توفیق اطاعت و بندگی انسان، به دست خداوند.
   به کار بردن کلمه «أَسْأَلُکَ» که از ماده «سؤال»-حاجت و نیازى که نفس آدمى بر آن حریص است- و اینکه شخص دعاکننده و نیایشگر با حرص و ولع از خداوند تقاضای توفیق بندگی و فرمان‌برداری دارد، نشان‌دهنده این است که توفیق بندگی تنها به دست خداوند منان است.
9. لزوم دوری از نافرمانی خداوند.
   در بخش دوم از فراز سوم، «وَ لا أَعْصِیَکَ» درخواست دوری از عصیان است. بایدها و نبایدهای که در قرآن کریم آمده است، باید همه آن‌ها موردتوجه بندگان مؤمن قرار گیرد، انجام بایدها در حقیقت اطاعت و فرمان‌بری خداوند است، دوری و پرهیز از نبایدها، بخش دیگری از احکام الهی که نافرمانی از آن‌ها در اصطلاح شریعت به آن عصیان گفته می‌شود.
10. ضرورت توجه به مستحبات دینی از سوی مؤمنان.
    مؤمن روزه‌دار، بااینکه در بخش اول نیایش خود، از خداوند درخواست توفیق اطاعت و بندگی او را کرده است، درعین‌حال بازهم دغدغه و دل‌نگرانی‌هایش پایان نیافته و بابیان جمله «وَ لا أَعْصِیَکَ» توجه به فرمان‌های مستحبی نیز دارد؛ زیرا که «عصیان» در قرآن کریم، بیشتر به امر ارشادی و مستحبی اطلاق می‌شود، چنانکه در داستان حضرت آدم (ع) آمده است: «وَعَصى‏آدَمُرَبَّهُ‏»؛ و آدم پروردگارش را نافرمانی کرد. همه مفسران معتقدند که نافرمانی از یک امر ارشادی و مستحبی بوده است.
11. بخشنده بودن خداوند برای درخواست‌کنندگان.
    در پایان دعا با توجه به درخواست‌های دعاکننده، «یَا جَوَادَ السَّائِلِینَ» خداوند را به صفت بخشندگی‌اش مورد خطاب قرار داده و خود را جزء گدایان درگاه او به شمار می‌آورد؛ تا به این طریق خواسته‌هایش مورد اجابت پروردگار واقع شود.

نتیجه‌گیری

طبق معمول دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان، این دعا نیز دارای سه فراز است که فراز سوم دو بخش دارد.
در حقیقت، شخص دعاکننده سه خواسته اساسی را در قالب دعا و نیایش باخدایش مطرح می‌کند: ۱٫
فراهم شدن اسباب خشنودی پروردگار؛۲٫ پناه بردن به خداوند از آلوده شدن به رذایل اخلاقی؛ ۳٫ درخواست توفیق در اطاعت و عدم نافرمانی خداوند.

حجت‌الاسلام والمسلمین فصیحی غزنوی