سیاست خارجی روسیه در غرب آسیا

روسیه از جمله بازیگران فعال در محیط بین الملل به شمار می رود. یکی از نقاط عطف در وضعیت سیاست خارجی این کشور، نقش آفرینی بیش از پیش مسکو در خاورمیانه یا غرب اسیا می باشد.

روسیه با اتخاذ سیاست خارجی منعطف و تکثرگرا در حال کارکردن با بازیگران منطقه است. نکته جالب توجه این است که این بازیگران در بسیاری از موارد با یکدیگر متناقض می باشند. برای مثال می توان به ایران، عربستان، ترکیه، اسراییل و سوریه اشاره کرد. اما این وضعیت مانع از همکاری روسیه با آن ها نمی شود.

هم چنین روسیه به دنبال راهکارهایی برای مقابله با سیطره طلبی و یکجانبه گرایی آمریکا در محیط بین الملل می باشد و براین اساس، دست به همکاری با سایر بازیگران رقیب آمریکا نظیر ایران و چین زده است. یکی از آثار این همکاری ها برگزاری رزمایش مشترک در دریای عمان و اقیانوس هند بود.

روسیه در سال جاری با ادامه مسیری که از دو دهه پیش در زمینه سیاست خارجی خود آغاز کرده، به دنبال نقش آفرینی جهانی خود در عرصه های مختلف نظیر منطقه غرب آسیا است. ابزار و مولفه هایی که روسیه در زمینه قدرت ملی خود در دست دارد، این توان مندی را برای مسکو ایجاد می کند که بتواند این چشم انداز را در سال ۱۳۹۹ تقویت کند. عواملی مانند توان نظامی، وابستگی کشورهای اروپایی به حامل های انرژی روسیه نظیر گاز، سرازیر شدن منابع اقتصادی ناشی از قرارداد همکاری با کشورهایی نظیر عربستان و امارات و افزایش همکاری های گوناگون میان روسیه و چین از جمله این مولفه ها هستند.

افزون بر این، بالغ بر ۶۰ تا ۷۰ درصد انرژی گازی ترکیه، توسط روسیه تامین می شود. فروش سامانه موشکی اس ۴۰۰ موجب تقویت این روند شده است. در واقع ادامه حضور روسیه در غرب آسیا به این دلیل است که اولا هیچ قدرت دیگری برای جایگزینی روسیه در منطقه وجود ندارد. دوما هیچ نیرویی وجود ندارد که بتواند روسیه را از منطقه بیرون کند. بنابراین، تداوم نقش آفرینی روسیه در تحولات سوریه، ادامه همکاری با جمهوری اسلامی ایران، مبارزه با تهدیدات تروریستی، جلوگیری از افزایش نفوذ امریکا در منطقه،تقویت پروژه های نظامی- امنیتی و تداوم سیاست صادرات تسلیحاتی، چشم انداز عمده سیاست خارجی روسیه در غرب آسیا در سال جاری خواهد بود.

به نظر می رسد در سال ۱۳۹۹، روسیه از حضور خود در غرب آسیا به عنوان بستری برای ورود به قاره آفریقا بهره گیری نماید. حضور نظامی روسیه در آفریقای جنوبی در سال ۱۳۹۸، شاهدی بر این مدعاست.

دکتر عبدالطیف نظری