سازش احتمالی پارلمان و‌ ارگ

در اوج جنگ سرد، در ۱۹۸۵ رونالد ریگان اتحاد جماهیر شوروی را “امپراطوری شَر” خطاب نمود. این تعبیر در جهان غرب و بخش مهم از جهان سوم بسیار تکرار گردید. پیش زمینه ی “امپراطوری شَر” اعتقاد مذهبی ریگان بود. وی آدم به شدت مذهبی بود. او کمونیست را ضد دین و شر و لیبرالیسم را خدا باور و نیرو خیر می دانست.

اما در پایان دهه ی ۱۹۸۰، روابط دو ابر قدرت با سرعت بسیار بهبود یافت. ریگان به دعوت گرباچف به مسکو سفر نمود. در یکی از میدان های مسکو، کسی از میان جمعیت صدا زد: آقای رییس جمهور! شما شوروی را امپراطوری شر می دانید؟

ریگان گفت: نه. آن در شرایط دیگر بود و اکنون ما در وضعیت دیگر هستیم!
مقدمه ی فوق برای بیان اختلاف سیاسی آوردم. اختلاف سیاسی با “دشمنی” فرق بنیادی دارد. در سیاست به تبع در اختلاف سیاسی “سازش” اصل اول است. دوم، در اختلاف سیاسی” نسبیت” حتمی است. یعنی، هیچ یک از طرفین بر “حقانیت” تاکید نمی کند. حقانیت وجود ندارد بلکه اختلاف بر سر معامله است. در معامله، آدم ها بحث می کنند؛ چانه زنی می کنند و سر انجام توافق می کنند.

فرض کنید شما برای خرید گوسفند به پل کمنی کابل می روید. فروشنده ۲۰۰۰ افغانی قیمت می کند و شما -خریدار- ۱۶۰۰ افغانی در نظر دارید. بودجه ی اول حکومت غنی را شورا رد نمود. منافع طرفین به طور رضایت بخش در نظر گرفته نشده بود. ارگ با وارد کردن چند تغییر، طرح را به شورا می فروشد و شورا احتمالاً این بار می خرد. اختلاف سیاسی است. اختلاف سیاسی با بده و بستان حل می گردد. همیشه چند درصد نارضایتی وجود دارد. علت آن هم روشن است: فتح در کار نیست بلکه سازش است. در سازش هیچ یک از طرف ها به همه ی خواست های خود نمی رسد. سیاست از این نوع است. در سیاست هم چیز یک جا بدست نمی آید. در سیاست اگر “حقانیت ” و “سازش ناپذیری” راه یافت؛ می شود مذهب یا ایدئولوژی. آن زمان در جهنم گشوده می گردد!

جعفر رسولی