دیدار نمادین برای صلح جهانی

گفتمان غالب در میان ادیان تاکنون این بوده که کدام دین حق است و کدام دین باطل؛ این گفتمان که میراث جهان کهن است، برای ادیان و مذاهب جنگ‌های طولانی، نزاع‌های ممتد و خون‌ریزی‌های فراوان در پی داشته است. جنگ‌های صلیبی نمونه آن است که بیش از یک قرن طول کشید و جز کشتار، ویرانی، کینه و تعصّب نتیجه‌ای نداشت. دیدار تاریخی پاپ فرانسیس، رهبر مسیحیان کاتولیک جهان با آیت‌الله سیّد علی سیستانی مرجع بزرگ شیعیان جهان در شهر نجف به معنای تغییر رویکرد ادیان ابراهیمی و آغاز یک گفتمان جدید است و نشانه این است که گفتمان صلح‌، همبستگی و همکاری به جای گفتمان بی‌ثمر گذشته خواهد نشست.
پدیده مدرنیزم و پست مدرنیزم پس از سلطه خود بر عالم و آدم، بر چالش‌ها و دغدغه‌های بشریت رنگ دیگری زده است. در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه بشر جنگ، خشونت، تروریسم، فقر، تبعیض، استبداد، استعمار و تخریب محیط‌ زیست است. امروزه بشر، حقّانیت ادیان و مذاهب را در استدلال‌های کلامی و فلسفی دورودراز جست‌وجو نمی‌کند؛ بلکه حقّانیت و اهمیّت ادیان را در راه‌حل‌هایی می‌بیند که در غلبه بر چالش‌های جهانی ارائه می‌دهند؛ معیار حقّانیت، قدرت معنوی و آرامشی است که در برابر توفان‌های زندگی به انسان سرگشته می‌بخشند.

امروزه کره زمین، زیستگاه بشر در خطر نابودی است؛ امریکا و روسیه می‌توانند با بمب‌های اتمی خود چندین‌بار کره زمین و موجودات آن را نابود کنند. گسترش جنگ، خشونت و تروریسم سازمان‌یافته که از جانب قدرت‌های شیطانی حمایت می‌شود از دیگر چالش‌های بشریت است.
این چالش‌ها فراتر از جغرافیا، دین، مذهب و نژاد است و تمام بشریت را تهدید می‌کند. بشر، برای فایق‌آمدن بر این چالش‌ها نیاز به همزیستی و همبستگی فراتر از دین و مذهب خاص دارد. خدای همه ادیان و مذاهب یکی است؛ همه انسان‌ها سرنوشت یک سان دارند؛ از یک خمیرمایه ساخته شده‌اند و سرانجام‌ و منزل نهایی‌شان نیز یکی است.

این دغدغه‌ها و خطرات، پاپ فرانسیس را به شهر نجف و منزل ساده آیت‌الله سیستانی کشانده است. دو رهبر بر نقش ایمان به خدا و پایبندی به ارزش‌های اخلاقی در غلبه بر چالش‌های جهانی تأکید کرده‌اند. معنای سخن آنان این است که بسیاری از این چالش‌ها از بی‌ایمانی و ضعف‌ معنویت و عبور انسان مدرن از مرزهای اخلاقی ناشی شده است.

آیت‌الله سیستانی رهبر معنوی، دانا، خردمند، با تجربه و با تدبیر است که در جهان اسلام میلیون‌ها پیرو دارد و در بسیاری از این کشورها فعالیت‌های فرهنگی، علمی و بشردوستانه انجام می‌دهد. در سال‌هایی پس از سقوط صدام حسین، آیت‌الله در عراق نقش رهبر مصلح، خیراندیش و ملّی را بازی کرده است. او عراق را از خشم و خشونت داعش نجات داده و پدر معنوی حشدالشعبی محسوب می‌شود و در نجات جان مسیحیان از تروریسم داعش نقش عمده داشته است. وی با توصیه سیاست‌مداران عراقی به تشکیل حکومت ملّی و عادلانه، بر اختلافات فرقه‌ای در عراق لجام زده و اهل‌سنّت را فراتر از برادر، جان خود خوانده است. این عالم دینی، در برابر گسترش نفوذ استعماری امریکا ایستاده و سیاست‌مداران عراقی را به عدالت اجتماعی، دموکراسی و مشارکت همگانی دعوت کرده است.

پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌ها نیز آدمی است دانا، روشن، انعطاف‌پذیر و دارای اندیشه انسانی. او به صلح جهانی و هم‌زیستی انسانی باور دارد. وی پیش ازاین با دکتر احمد طیّب رئیس جامعه الازهر مصر؛ بزرگ‌ترین نهاد مذهبی اهل سنّت نیز دیدار کرده و برای ایجاد رابطه دوستانه با مسلمانان جهان پیش‌قدم شده است.

در دیدار تاریخی نجف، دو رهبر دینی به دغدغه‌های خود نیز اشاره کرده‌اند. آیت‌الله سیستانی به رنجی اشاره کرده که انسان‌ها از فقر، سرکوب، تبعیض و نبود آزادی و عدالت اجتماعی می‌کشند. وی به خصوص از فقر، جنگ، خشونت، آوارگی مردم مظلوم فلسطین یاد کرده است.
آیت‌الله سیستانی گفته است: رهبران مذهبی می‌توانند به قدرت‌های بزرگ برای رعایت عقل و حکمت و کنارگذاشتن زبان جنگ و خشونت و رعایت حقوق ملّت‌ها فشار بیاورند.

پاپ نیز بر اهمیت همکاری و دوستی بین فرقه‌های مختلف مذهبی، برای صلح جهانی، برادری انسانی و آینده بهتر تأکید کرده است.

زندگی پر مخاطره بشر در عصر کنونی ایجاب می‌کند که صلح، همبستگی و دوستی در میان پیروان ادیان و مذاهب مختلف، جای دشمنی، نزاع و تبلیغات منفی را بگیرد و لازم است که مسلمانان و مسیحیان دیدار دوستانه و نمادین آیت‌الله سیستانی و پاپ را دنبال کنند و گسترش بدهند.

سیّد اسحاق شجاعی