دو روی یک سکه

  • انتشار: ۱۸ اسد ۱۳۹۹
  • سرویس: دیدگاهگوناگون
  • شناسه مطلب: 91222

دادگاه عالی ترکیه ماه گذشته بر اثر فشار دولت اردوغان، بر تغییر کاربری ‏موزه «ایاصوفیه» رأی مثبت داد و اولین نماز جمعه سوم اسد پس از ۸۶ سال دوباره در این محل برگزار شد. این کلیسا و بنای تاریخی در قرن ششم میلادی توسط پادشاهان روم شرقی در «قسطنطنیه» ‏بنا شد.

«سلطان محمد» از شاهان خلافت عثمانی در سال ۱۴۵۳میلادی، قسطنطنیه را فتح و کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد. هرچند پس از تأسیس ترکیه نوین در سال ۱۹۲۳میلادی، این مکان تا مدتی به‌ عنوان مسجد مورد استفاده قرار ‏می‌گرفت اما در نوامبر ۱۹۳۴ به دستور «مصطفی کمال آتاتورک» ‏بنیان‌گذار نظام سکولار ترکیه، به موزه تبدیل شد اما همان‌طور که اشاره گردید، اخیراً از موزه به مسجد تغییر کاربری داد. خلاف تصور عامه که این اقدام اردوغان را یک عمل خداپسندانه و اسلامی دانستند اما با توجه به اوضاع داخلی ترکیه و روابط شکننده دولت اردوغان با غرب، تغییر کاربری موزیم ایاصوفیه، کاملاً سیاسی بود.

قبلاً اردوغان یکی از مخالفان سرسخت تبدیل موزه ایاصوفیه به مسجد، به شمار می‌رفت تا جایی که خطاب به طرفداران این ایده گفت: “مسجد «چاملیچا» پنج برابر ایاصوفیه هست و بهتر است وارد چنین بازی‌هایی ‏نشویم.” اردوغان بر این دیدگاه خود تا زمانی باقی بود که انتخابات شهرداری‌ها برگزار نشده بود. اردوغان برای پیروزی حزبش در این انتخابات، روی طرفداران اسلام‌گرای خود حساب ویژه باز کرده بود اما شکست سنگین حزب «عدالت و توسعه» در انتخابات ‏شهرداری‌ها، قدرت سیاسی اردوغان را زیر سؤال برد. از آن پس، دولت ترکیه ‌اقدامات جدی را در سیاست داخلی و خارجی روی دست گرفت که یکی از مهم‌ترین دلایل اقداماتش تثبیت قدرت خود در بین اسلام‌گرایان ترکیه و دلجویی از این قشر بود.

اولین مورد آن به ‏اصرار ترکیه در خرید سامانه ضد هوایی «اس-۴۰۰» از روسیه برمی‌گردد که علی‌رغم مخالفت و تهدیدهای واشنگتن این معامله انجام شد. اقدام بعدی اردوغان، متابعت از اسلام‌گرایانی بود که از سال‌ها پیش، خواهان تغییر کاربری موزه ایاصوفیه به مسجد بودند. با وجود آن که تغییر موزه ایاصوفیه به مسجد، برای ترکیه در بُعد بین‌المللی، تبعات منفی زیادی به دنبال داشت اما سرانجام اردوغان دست به این کار زد تا تضمینی برای بقای او و حزبش در قدرت باشد. رئیس جمهور ترکیه که زمانی تغییر کاربری ایاصوفیه را به مسجد، یک بازی خوانده بود، خود در ایاصوفیه حاضر شد و از حامیانش خواست نماز جمعه را در آنجا ادا کنند.

شبیه این اتفاق دیروز در هند نیز رخ داد. «نارندرا مودی» نخست وزیر این کشور در مراسم نصب سنگ‌بنای معبد هندوها در شهر «آیودیا» حاضر شد و از حامیان تندرو خود خواست که از این پس، در آنجا به عبادت بپردازند. این مکان که در ایالت «اوتارپرادش» هند واقع شده است، به مسجد «بابری» نیز شهرت دارد. زمین مسجد بابری از دیرباز میان مسلمانان و هندوها مورد مناقشه است. در ۱۵۲۸میلادی که مصادف با سال‌های اول حاکمیت «ظهیرالدین بابر» اولین امپراتور مغولی هند بود، در همین مکان برای مسلمانان مسجد ساخته شد. این در حالی بود که هندوها اعتقاد دارند این مسجد در محلی احداث شده که یکی از فرمانروایان مقدس هندوها به نام «رام» در آنجا متولد شده است. به همین دلیل، هندوهای تندرو در سال ۱۹۹۲ به مسجد بابری حمله و آن را تخریب کردند. از آن پس، این مکان همواره مورد اختلاف مسلمانان و هندوها بود تا سرانجام سال گذشته دیوان عالی هند، با صدور رأی، به هندوها اجازه داد تا به جای مسجد تخریب شده بابری، معبد بسازند.

این تصمیم، دیروز عملی شد و مودی، در مراسم آن شرکت کرد. از زمان به قدرت رسیدن حزب تندرو هندو موسوم به «بهاراتیا جاناتا»، هند وارد مرحله جدیدی از منازعات قومی شده که زدودن مظاهر اسلامی از شهرهای هند و فشار بر مسلمانان از این جمله است. مودی که از بین همین حزب برخاسته است، مثل اردوغان ناگزیر است به خواسته‌های گروه‌های تندرو تن دهد. در واقع، اوضاع حاکم بر ترکیه و هند، دو روی یک سکه است که تاوان آن را در بلندمدت، نه تنها مسلمانان این دو کشور بلکه سایر مسلمان‌های جهان هم پرداخت خواهند کرد.

محمد مرادی

نظرات(۰ دیدگاه)

نظر شما چیست؟