جشن حکومت یکروزه زنان در افوس اصفهان

در هر سال همزمان با هنگامۀ برداشت محصول یعنی برابر با هشتاد روز بعد از ماه فروردین، یک جشن در افوس اصفهان برگزار می شود که به جشن حکومت زن یا جشن محصول شهرت دارد که رسم و رسومات و قوانین مخصوص خود را دارد.

این جشن از تعدادی ریش‌ سفید و بزرگ و همچنین تعدادی زنان مسن تشکیل مى‌شود. وظیفه اصلى این مجموعه مشخص کردن روز قطعى برگزارى جشن می باشد.

همچنین، این مجموعه گروهى که باید مقدمات این جشن را تهیه کنند، انتخاب مى‌کند. هر کسی در این انجمن وظیفه مخصوص به خود را دارد.

بزرگ ترین و مهم ترین وظیفه این گروه انتخاب حاکم است که بعد از مشورت و گفتگوى زیاد از میان زنان ده انتخاب می‌شود. این حاکم در اصل باید قد بلند و رشید باشد، دارای شهامت باشد و به حسن خلق شهره باشد.

آنچه که برای انتخاب یک حاکم مهم است، آن است که در میان زنان محبوبیت خاص داشته باشد، خوب حرف بزند و امر و نهى کند و در فرمانش هم محکم و ثابت قدم باشد.

شخصی که به عنوان حاکم انتخاب می‌شود، براى خانواده و همسرش هم مایه افتخار و مباهات است. بعد از این که حاکم انتخاب شد، زیر نظر وی رجال دولت و اعیان مملکت انتخاب و جایگاه‌ آنان در بارگاه مشخص مى‌شود. همچنین حاکم وظیفه دارد قراولانى نیز براى بارگاه و دروازه‌ ها انتخاب کند.

موقعیت و آّب و هوای افوس

افوس در سی و هشت کیلومتری غرب شهر داران مرکز فرمانداری فریدن ما بین روستاهای شش جوان، بوئین، داش گسن و خویگان قرار گرفته است.

افوس در دامنه کوهی با همین نام بنا شده است که بلند و برف گیر است و برفش همگی و بدین علت جویبارهای زیادی از این کوه سرچشمه می‌گیرد.

افوس دارای زمستانی سرد و پربرف است و تابستانی ملایم و مطبوع دارد. کوهستانی بودن افوس و تغییرات ناگهانی حرارت موجب وزش بادهایی قبله، توغان، وزمه باد، باد مشرق و باد مغرب می‌شود.

مفیدترین این بادها از نظر افوسی ها وزمه باد است که خوش یمن هم هست. زمان وزش این باد از اواخر ماه آخر زمستان تا اوایل فروردین ماه می باشد.

برگزاری مراسم جشن حکومت زنان درافوس

هنگامی که زمان برگزاری این جشن نزدیک می شود فردی مامور می شود که چند روز پی در پی در ده جار بزند و مردم را مطلع سازد و مردم هم با شوق و ذوق آماده استقبال از جشن می شوند و از بستگان خود در دیگر شهرها و روستاها نیز دعوت می کنند.

در این جشن، زنان کارهای خاصی باید انجام دهند و برای مردان هم مراسمى بخصوص وجود دارد که باید دور و جدا از هم انجام دهند.

میدان بزرگ روستا را چراغانى می کنند و دیوار و کف آن را با قالى فرش می کند. کرسى‌ها و تخت و بارگاه برپا و روى تخت به زیباترین وجه تزئین مى‌شود.

در روز برگزای این جشن نباید هیچ مردى در ده باشد به همین جهت روز قبل از جشن عده‌اى از مردان وسایل خواب و خوراک خود را بر مى‌دارند و به سوی سرچشمه می روند.

مردان و پسران باقی مانده باید صبح روز جشن  از روستا خارج شوند. در این روز اداره امور روستا به دست زنان است.

زمانی که جشن شروع می شود، دروازه ‌هاى ده قرق مى‌ شوند و هیچ مرد یا پسرى حق ورود به آنجا را ندارد. اگر کسى ندانسته وارد شود، قراولان او را به حضور حاکم مى‌آورند.

حاکم یا یکى از وزراء با او صحبت مى‌کنند و علت آمدن را از او می پرسند. دومین سوالی که از او پرسیده می شود این است که مگر نمى‌دانستى قانون این است که روز جشن حکومت زن هیچ مردى حق ورود ندارد؟ با توجه به جوابى که مرد تازه‌ وارد مى‌دهد، او را مى‌بخشند یا تنبیهش مى‌کنند.

در صبح روز برگزاری این جشن زنان بهترین لباس های خود را مى‌پوشند و دسته رامشگران زن در گوشه‌‌‌اى از بارگاه به نواختن مشغول می شوند.

دعوت شدگان و درباریان به دستور حاکم با چاى و شربت پذیرایى مى‌شوند. همه زنان ده، به هر ترتیب که بتوانند، خود را به میدان مى‌رسانند و اگر در میدان جایى نیافتند، به بام‌ خانه‌ها مشرف به میدان مى‌روند.

همه زنان شاد در این روز بسیار شاد و مسرورند و همگی به جایگاه و جلال حاکم یک‌ روزه ده حسرت مى‌‌خورند، کف مى‌زنند و شادى مى‌کنند، با صداى بلند شادباش مى‌گویند.

زنان مسن که رقص چوبى را به خوبی بلدند در وسط میدان حاضر مى‌شوند و دست در دست یکدیگر حلقه مى‌کنند. سپس، ‌با آهنگ ملایم، رقص چوبى آغاز مى‌شود.

اگر حاکم اجازه دهد، زنان جوان ‌تر در میان زنان مسن می رقصند و هنگامی که رقص چوبى زنان پایان یافت، ‌ به دستور حاکم، رقص دختران آغاز می‌شود.

اتمام جشن

این مراسم تا ساعتی بعد از ظهر هم ادامه دارد و بعد از آن حاکم به زنان دستور مى‌دهد مدعوین و زنان ده براى صرف ناهار به منازل خودشان بروند.

بعد از آن‌ که بارگاه حکومتی خالى شد، دستور مرخصى وزراء و درباریان هم صادر می‌شود و حاکم با ندیمه‌هاى مخصوص و قراولانِ حاضر به منزل مراجعت مى‌کند و فقط چند نگهبان از بارگاه نگاهبانى مى ‌کنند.

همچنین در همین روز، ۵ کیلومترى روستا در سرچشمه که در دل کوهستان است، مراسم دیگرى بر پا است. در این مراسم مردان به محض وارد شدن به سرچشمه، جایگاه مخصوص خانوادگى خود را که اجدادشان در آن مى‌نشستند، آب و جارو مى‌کنند و چادرها را برپا مى‌دارند.

وقتى همه چادر ها برپا شد، منظره بسیار زیبا و جالبى به وجود مى ‌آید که چیزی شبیه پلاژهای دریایی زیباست.

چادرها با رنگ های مختلف در دو طرف دره در طول سیصد متر در شیب زمین به طور مطبق نصب شده‌اند، نسیم ملایم و خنک کوهستان که به این چادرها مى‌وزد.

در این مراسم شاهد مردان روستایی با شلوار هاى گل و گشاد که داخل چادرها و در کنار منقل و قورى و سماور لم داده اند هستید.

جمع شدن عده‌اى از بچه‌ها در چادرها، بوى غذا، صداى جوشش آب از زمین، هیاهوى عده‌اى از مردم که هنوز به دنبال جایی براى نصب چادر هستند، منظره کوهستان پر برف افوس و استخرى که در قسمت شمال سرچشمه از انباشته شدن آب به وجود آمده، در نوع خود چشم ‌انداز بسیار نو و زیبایی است