تقلای فرهنگ در آسیاب سیاست

  • انتشار: ۱۶ حمل ۱۳۹۶
  • سرویس: اجتماعی
  • شناسه مطلب: 20466

در بین ۸ هزار مدرسه و مکتب خصوصی که در افغانستان فعالیت می‌کنند، مدارس افغان- ترک، برجسته‌تر بوده و تاکنون نیک درخشیده‌اند. به رغم کاستی‌ها در مواد درسی و نصاب تعلیمی مدارس افغان- ترک و همچنین در مواردی عدم مطابقت متدهای درسی این مدارس با سنت‌های جامعه افغانستان، بازهم همین مدارس بودند که تاکنون هزاران محصل را تحویل جامعه نخبه افغانستان داده اند. نخستین مکتب افغان- ترک در سال ۱۹۹۵ در ولایت جوزجان به فعالیت آغاز کرد که از آن پس فعالیت این مدارس گسترده شد. در حال حاضر تعداد مدارس افغان- ترک در افغانستان به ۲۰ مکتب می‌رسد که در آن حدود ۸۵۰۰ شاگرد و دانش‌آموز مشغول تحصیل اند. تاکنون بیش از ۵۰۰۰ دانش‌آموز نیز از مکتب‌های افغان – ترک فارغ‌التحصیل شده اند که این خدمت شایانی به فضای فرهنگی افغانستان است. البته کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ در ترکیه، علاوه بر تغییرات عمیقی که در سیاست داخلی و خارجی دولت اردوغان ایجاد کرد، سوت شماره معکوس برای پایان اقتدار مدارس افغان- ترک را نیز به صدا درآورد.

اگر حدس زده باشید که مدیران مدارس افغان- ترک متهم به ارتباط با «فتح‌الله گولن» فرد مظنون به کودتای نافرجام ترکیه است، حدس شما درست است. بلی مدارس افغان- ترک در افغانستان توسط بنیاد «آ.تی.سی.ای» که خود را یک سازمان مستقل معرفی می‌کند، مدیریت می‌شود اما دولت ترکیه مدعی است که این بنیاد متعلق به جریان فتح‌الله گولن است.

برای اولین‌بار هفت ماه پیش، «علی سید اکین» سفیر ترکیه در کابل، در گفتگو با یکی از تلویزیون‌های خصوصی افغانستان بیان داشت که تغییرات گسترده در سطح رهبری مدارس افغان- ترک به وجود خواهد آمد. وی قدم را از این فراتر گذاشت و تصریح کرد که برخی از مدیران این مدارس، تعدادی از محصلان را برای اهداف شوم خود استخدام کرده اند. اظهارات سفیر ترکیه در کابل از نگاه دیپلماسی، می‌توانست مقدمه‌ای برای تعطیلی این مدارس یا حداقل تغییر در ساختار این مدارس باشد که تلاش‌های بعدی ترکیه، به این گمانه‌زنی، عینیت بخشید.

ترکیه از همان ایام تاکنون به صورت مستقیم و غیرمستقیم از دولت افغانستان خواسته است که مدیریت مکاتب افغان- ترک را به صورت رسمی به بنیاد آموزشی «وقف» که یک نهاد فرهنگی و در عین حال دولتی در ترکیه است، واگذار کند. اشرف غنی به همین منظور، کمیسیونی را برای انتقال مدیریت مدارس افغان- ترک به دولت ترکیه تشکیل داده است.

پارلمان افغانستان چهارشنبه هفته گذشته از نمایندگان وزارت‌های عدلیه/ دادگستری، معارف/ آموزش و پرورش و اقتصاد افغانستان، خواستار توضیح در این باره شد. معاون اداری وزارت دادگستری در نشست پارلمان افغانستان گفت که در صورت انتقال مدیریت مدارس افغان- ترک به دولت ترکیه، آنکارا متعهد شده که ۵ میلیون دالر به این مدارس کمک کند. البته این خبر خوشی برای ادامه حیات مدارس افغان- ترک در افغانستان است اما در کنار آن، نگرانی‌هایی را نیز در پی داشت. مثلاً یکی از نگرانی‌ها این است که اگر مدیریت مدارس افغان- ترک به دولت ترکیه واگذار شود، آنکارا برای رضای خدا به این مدارس کمک نخواهد کرد. لذا مدیران و معلمان این مدارس ناگزیر اند که طبق سیاست خارجی دولت ترکیه، قدم بردارند و مواد درسی و شیوه آموزشی را طبق خواسته‌های آنکارا تنظیم کنند. اما از آنجا آن که دولت اردوغان به حمایت از تروریسم در خاورمیانه متهم است، سرپرستی مدارس افغان- ترک در افغانستان نیز می‌تواند به کانون تروریسم‌پروری ترکیه تبدیل شود. البته افغانستان اکنون نیز از ناحیه افراط‌گرایی در مراکز تحصیلی و آموزشی خود رنج می‌‌برد و مدیریت مدارس افغان- ترک توسط دولت اردوغان، مشکلات بیشتری را در نظام آموزشی افغانستان به وجود خواهد آورد.

نگرانی ها درباره اهداف ترکیه از واگذاری مسئولیت مدارس افغان- ترک به این کشور، زمانی افزایش می‌یابد که «نعمان اردوغان» مدیر مکاتب افغان- ترک در افغانستان، از سیاسی شدن این مکاتب هشدار داد. وی هفته گذشته به «دویچه‌وله» گفت که در برابر هرگونه تصمیم برای واگذاری مسئولیت این مکاتب به نهاد دیگری، از خود ایستادگی نشان خواهند داد.

سخن آخر این که موضوع واگذاری مکاتب افغان- ترک به دولت ترکیه، تقلای فرهنگ در آسیاب سیاست است. بدون تردید که تحقق واگذاری مدیریت این مدارس به آنکارا، چیره شدن سیاست بر یکی از کانون‌های فرهنگی مثمرثمر در افغانستان است که در درازمدت، بدون تبعات منفی نخواهد بود.

محمد مرادی

نظرات(۱ دیدگاه)

نظر شما چیست؟