آیا طالبان قابل اعتماد هستند؟

سبک و سیاق مذاکره طالبان به عنوان یک گروه سختگیر اسلامی که اکنون به یک قدرت مهم جهانی تبدیل شده اند، با ایالات متحده امریکا در مورد ریاست دولت افغانستان در نوع خود قابل توجه است. یکی از دلایل این شیوه مذاکره کنترل مستقیم بیش از نیمی از افغانستان توسط این گروه می باشد.

به دنبال حملات تروریستی یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ بر مرکز تجارت جهانی و پنتاگون، واشنگتن القاعده را مسئول این رویداد دانست. سازمان استخباراتی امریکا خیلی زود دریافت اسامه بن لادن، طراح اصلی حملات یازده سپتامبر، در آن زمان توسط طالبان که بیشتر افغانستان را تحت سلطه داشتند، پناه داده شده بود. بنابراین تنها چند هفته بعد، نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا به افغانستان حمله کردند.

طالبان چه کسانی هستند؟

بعد از نزدیک به ده سال اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق، طالبان ظاهر شدند. اتحاد جماهیر شوروی برای حفظ افغانستان در حوزه نفوذ خود در سال ۱۹۷۹ به این کشور حمله کرد اما یک دهه جنگ چریکی توسط افراط گرایان سنی سبب شد ارتش سرخ در فبروری سال ۱۹۸۹ میلادی از افغانستان خارج شوند.

یک سال بعد یا کمی بیشتر یک گروه اسلامی سنی دیگر که خود را طالبان (شاگرد مدرسه دینی به زبان پشتو) می نامیدند ظاهر شدند. آنها به آرامی به یک ماشین نظامی ترسناک تبدیل شدند و خیلی سریع در سراسر افغانستان پیشروی کردند. در پایان سال ۱۹۹۶ میلادی، طالبان کابل، پایتخت افغانستان، را تصرف کردند و دولت برهان الدین ربانی را سرنگون نمودند.
برخی حمایت های اولیه از طالبان به سرعت کاهش یافت چون این گروه اقدامات اسلامی سختگیرانه ای چون «قطع عضو متهمین به دزدی و اعدام عمومی مرتکبین به زنای محصنه» را روی دست گرفتند. مردان به گذاشتن ریش های بلند و زنان به پوشیدن برقعه که سرتاپای آنها را پوشش می داد، مجبور شدند. تلویزیون و موسیقی و سینما ممنوع شد و دختران ده ساله یا ده سال به بالا از رفتن به مدرسه محروم شدند. طالبان علاوه بر این جنگ دو طرفه ای را به راه انداختند: جنگ با دولت افغانستان از یک طرف و مبارزه با حضور نظامی امریکا در افغانستان از طرف دیگر.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده امریکا، از همان لحظه ورود به کاخ سفید در سال ۲۰۱۷ میلادی اعلام کرد که می خواهد به درگیری های پایان دهد و سربازان امریکایی را به خانه بازگرداند. تا قبل از شروع مذاکرات صلح بین امریکا و طالبان در ۲۵ فبروری سال ۲۰۱۹ میلادی، واشنگتن دو سال به صورت مخفی با این گروه گفت و گو می کرد. ملا عبدالغنی برادر، از بنیانگذاران طالبان، پشت میز مذاکره بود.

مذاکرات دوحه به موفقیت رسید و توافق نامه صلح امریکا با طالبان خیلی زود امضاء شد: براساس این توافق نامه صلح، نیروهای امریکا و نیروهای ائتلاف می بایست افغانستان را ترک می کردند و طالبان نیز تعهد سپردند اجازه ندهند دیگر گروه های تروریستی در افغانستان فعالیت کرده امریکا و متحدینش را تهدید نمایند. این توافق نامه صلح بین قوی ترین کشور جهان و یک گروه اسلامی تندرو که در زمان خود فوق العاده به نظر می رسید با عنوان دقیق «توافق برای استقرار صلح در افغانستان بین امارت اسلامی افغانستان که ایالات متحده امریکا آن را یک دولت نپنداشته و به نام طالبان می شناسد و ایالات متحده امریکا» میان دو طرف به امضا رسید.

دونالد ترامپ به توافق صلح دوحه امیدوار بود. وی در آن زمان گفت:«به شدت اعتقاد دارم که طالبان می خواهند چیزی انجام دهند تا نشان دهند ما در حال هدر دادن زمان نیستیم.»
توافق نامه اما در برابر چالش های احتمالی آسیب پذیر به نظر می رسید و درست چند ماه بعد با مشاجرات زیادی همراه شد. عبدالله وغنی به عنوان دو نامزد پیشرو در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، هر دو خود را پیروز انتخابات دانسته یکدیگر را به تقلب گسترده متهم می کردند. جدال عبدالله و غنی بر سر ریاست جمهوری ماه ها به طول انجامید و حتی منجر به ادای سوگند ریاست جمهوری از سوی هر یک از آنها به طور جداگانه شد. حتی سفر مایک پمپئو در مارچ ۲۰۲۰ نیز نتوانست مشکل پیش آمده را حل کند. پمپئو در راه بازگشت به امریکا در دوحه قطر توقف و با مذاکره کنندگان طالبان دیدار نمود و سپس اعلام کرد مطمئن است طالبان به تعهدات خود در توافق نامه عمل می کنند. سخنگوی طالبان نیز در ادامه خاطر نشان نمود پمپئو به این گروه اطمینان داده ایالات متحده امریکا طبق زمان تعیین شده در توافق نامه نیروهایش را از افغانستان خارج می کند.

خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در آن زمان که انتخابات ریاست جمهوری امریکا نزدیک بود می توانست برای ترامپ یک امتیاز بزرگ به حساب آید. در کمتر از یک هفته مانده به اتمام دوران ریاست جمهوری ترامپ، نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان به ۲۵۰۰ سرباز کاهش یافت.

جو بایدن، رئیس جمهور منتخب امریکا و دولت تازه اش از توافق نامه صلح امریکا با طالبان که در زمان ترامپ به امضا رسید خشنود نیستند. دولت بایدن در هفته اول ریاست جمهوری اش اعلام کرد قصد دارد توافق نامه صلح امریکا با طالبان را بازبینی کند تا مطمئن شود طالبان به تعهدات خود مبنی بر «قطع ارتباط با گروه های تروریستی از جمله القاعده، کاهش خشونت در افغانستان و وارد شدن به مذاکرات معنا دار با دولت افغانستان و دیگر سهامداران» عمل کرده است یا خیر.

جان کربی، سخنگوی پنتاگون، حتی جلوتر رفت و در ۲۹ جنوری به خبرنگاران گفت:«طالبان به تعهداتشان مبنی بر قطع ارتباط با القاعده و کاهش خشونت در افغانستان» عمل نکرده اند.
مشاهدات واشنگتن بر یک یادداشت پنج صفحه ای استوار است که در چهارم جنوری توسط وزارت خزانه داری امریکا منتشر شد: بر اساس این مشاهدات القاعده همچنان به عنوان یک نیروی بالقوه در افغانستان باقی مانده و با طالبان ادغام شده توسط این گروه محافظت می شود. بر اساس گفته های وزارت خزانه داری امریکا شبکه تروریستی حقانی شاخه طالبان که با پاکستان ارتباط دارد و مسئول بسیاری از حملات تروریستی می باشد به تازگی در مورد تشکیل یک واحد مشترک از جنگجویان مسلح با حمایت مالی القاعده سخن زده اند. هدف از تشکیل این واحد مشترک نظامی حمایت از تلاش ها برای سرنگونی دولت اشرف غنی بیان شده است.
این همه در حالی ست که براساس شواهد موجود، دولت ترامپ روی ریاست دولت افغانستان با طالبان مذاکره کرده است. در توافق نامه صلحی که امریکا در زمان ترامپ با طالبان امضا کرد تاکید شده طالبان به شرطی که مذاکرات صلح بین الافغانی را آغاز نماید، می تواند به ریاست حکومت در افغانستان فکر کند. تیم بایدن اما با اشرف غنی و وزرایش سروکار دارد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی تازه امریکا در ۲۲ جنوری طی تماسی تلفنی به همتای افغانستانی اش گفت توافق صلح امریکا با طالبان را بازبینی می کند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا، نیز در ۲۷ جنوری دولت بایدن قصد دارد قبل از پردازش، یک نگاه دقیق به توافق نامه بیندازد تا موارد مورد توافق را بشناسد.

این اظهارات مقامات عالی رتبه دولت بایدن سبب امیدواری غنی و حکومت نیم بند او شده است. بسیاری در کابل معتقدند در توافق نامه صلح امریکا با طالبان امتیازات بیش از حد به این گروه داده شده است. بازنگری و احتمالا ایجاد تغییرات در توافق نامه اما کمی بعید به نظر می رسد. بالاترین چیزی که غنی می تواند نسبت به آن امیدوار باشد تعهد دولت بایدن نسبت به تبعیت از طالبان می باشد.

منبع