آمریکا، انگلستان، عربستان و پاکستان چگونه بنیادگرایی را در افغانستان پایه گذاری کرد؟

سال های قبل هنگامی که شوروی سابق با ارتش قدرتمند خود به افغانستان هجوم آورد، دست هایی پشت پرده و با حمایت کشورهای آمریکا، عربستان، مصر، انگلستان، و ده ها کشور عرب و غیر عرب دیگر و البته خود پاکستان صدها هزار جنگجو را به افغانستان روانه کرد که بنیاد افراط گرایی را نهادینه ساخت.

پس از آنکه شوروی سابق اقدام به اشغال نظامی افغانستان کرد، جنگ آزادسازی در افغانستان شروع شد. کشورهای عربی با مقدس خواندن این جنگ، تبلیغات وسیعی علیه دولت شوروی و حکومت وقت افغانستان به راه انداختند و در همین ارتباط کمک‌های مالی و نظامی فراوانی به چریک‌های نظامی درگیر جنگ ارائه کردند.

هم‌چنین نیروهای متعصب مذهبی زیادی از کشورهای مختلف عربی در این جنگ شرکت کردند. این نیروهای چریکی 42 هزار نفری بنیادگرایان تندرو کشورهای مصر، الجزایر، تونس، عربستان، فلسطین، اردن، یمن و افغانستان را شامل می‌شدند که بعد از پایان جنگ افغانستان، شبکه‌ای با عنوان القاعده تأسیس کردند و با هدف گسترش فعالیت خود شعبه‌هایی در سراسر جهان تشکیل دادند.

در سال‌های 1982 و 1983، داکتر عبدالله عزام دفتر «مکتب ‌الخدمة» معروف به «دفتر افغان» را بنیان نهاد. از آنجا که اسامه‌بن‌لادن اصلی‌ترین سرمایه‌گذار این دفتر بود، جانشین داکتر عزام نیز محسوب می‌شد. در بحبوحة ورود اعراب و مسلمانان به پاکستان و افغانستان در سال‌های 1984 تا 1986، بن‌لادن طی سفر به کشورهای عربی به سرمایه‌گذاری در این کشورها پرداخت. وی توانست چندین هزار جوان عرب و مسلمان را برای مبارزه با اتحاد شوروی (سابق) بسیج کند.

دفتر خدمات مجاهدان عرب موفق شد میلیاردها دالر منابع دولتی و مالی برای حمایت از جهادگران افغانی جمع‌آوری کند. این دفتر با دستگاه اطلاعاتی امریکا، دولت‌مردان عربستان و مصر و نیز اخوان‌المسلمین همکاری نزدیک داشت.

از سال 1984 به بعد مزدوران کشورهای امریکا، پاکستان و انگلیس (منظور عناصر القاعده) که بیشتر از مهاجران عرب و افغان مقیم غرب یا دانشجو، سوداگر و پیشه‌ور بودند، مرتباً توسط کارشناسان سیا در پاکستان و افغانستان آموزش می‌دیدند. بدین ترتیب، از میان مهاجران افغانی و عرب ساکن غرب، گروهی انتخاب شدند. صدها تن از اسلام‌گرایان افراطی سنی از نژادهای مختلف مردم شمال افریقا تا برخی اعضای خانوادة سعودی یا وابستگان آنها با اعمال ضدانسانی خود با جریان خالص جهاد و شهادت‌طلبی به مقابله برخاستند. اسامه‌بن‌لادن یکی از این افراد بود که گروهی را نیز زیر پوشش خود داشت.

بین سال‌های 1982 تا 1992 نزدیک به 45 هزار جوان مسلمان از چهل کشور (عمدتاً عرب) در اردوگاه‌های رزمی در مرز افغانستان آموزش دیدند و اولین تجربه جنگی خود را در کنار مجاهدین پشت سر گذاشتند. ده‌ها هزار نفر در مدارسی دینی که دولت و علمای پاکستان در مرز این کشور ایجاد کرده بودند، اقامت گزیدند. چندین هزار نفر از اسلام‌گرایان آسیای میانه که عمدتاً اهل ازبکستان و تاجیکستان و از طرفداران حزب‌ التحریر بودند نیز در افغانستان علیه شوروی جهاد می‌کردند.

بدین ترتیب، بیش از صدهزار مبارز اسلامی از افریقا، آسیا، خاورمیانه، اروپا و حتی امریکا در طول این ده سال در افغانستان و پاکستان ساکن شدند تا در این دانشگاه چریکی، به صورت تئوری و عملی مبارزة مسلحانه را بیاموزند. در همین جاست که برخی از رادیکال‌ترین گروه‌های مسلح اسلامی الجزایری که به «عرب‌های افغان»* مشهورند، شکل گرفتند.

پس از کشته شدن عبدالله عزام، استاد بن‌لادن و دو پسرش در یک حمله در سال 1989 در پیشاور، بن‌لادن رهبری سازمان مکتب الخدمه را به عهده گرفت و بعدها آن را به سازمانی به نام «القاعده» تبدیل کرد که هزاران جنگجو را در اردوگاه‌هایی در شرق افغانستان تحت پوشش داشت.

بن‌لادن به کمک مهندسین خود با کامیون و بولدوزر راه‌ها، انبار، سربازخانه و سیلوهای نظامی در داخل افغانستان ساخت. در سال 1986 با دینامیت غارهای خوست در منطقه ژور را گسترش داد و از طریق تونل‌های متعدد به هم متصل کرد و آنها را به انبار سلاح و مهمات و یک بیمارستان برای جنگجویانش تبدیل کرد. این اولین پایگاه بن‌لادن در افغانستان بود.

اکنون بن لادن در پاکستان توسط امریکایی ها کشته شده، اما میراث افراطی گری و بنیاد گرایی توسط کشورهایی چون آمریکا و انگلستان در افغانستان پایه گذاری شده است که شهروندان افغانستان هر روز درد حملات تروریستی آن را می چشد.