چرا روسیه علاقمند است تا حکومت طالبان را برسمیت بشناسد؟

وزارت خارجه روسیه پس از سفر هفتۀ قبل ضمیر کابلوف نماینده ویژۀ پوتین در امور افغانستان به کابل با انتشار بیانیه ای گفته است که این سفر برای مشورت و بحث روی به رسمیت شناختن طالبان به عنوان حکومت افغانستان صورت گرفته است.

هر چند روسیه همچون جمهوری اسلامی ایران در رابطه با افغانستان بازی دوگانه از طریق نهادهای دیپلوماتیک و نهادهای استخباراتی و امنیتی خود دارد، اما به نظر میرسد که ایجاد رابطۀ نزدیک با طالبان و شناسایی رسمی حکومت آنها را بیشتر در جهت منافع خود ارزیابی می کند.

برای روس ها آسیای میانه نوارامنیتی و حفاظتی و در واقع همان حیات خلوطی شمرده می شود که از همان دوران استعمار تزار و سپس دوران شوروی و حکومت بلشویکی و کمونیستی حفظ این نوار و این حیات خلوط بخشی از منافع ملی و حیاتی شان بود. حالا نیز آسیای میانه برای روس ها علی رغم فروپاشی شوروی و تشکیل کشورهای مستقل و آزاد از چنین اهمیت و اولویت برخوردار است و جنگ اوکراین هنوز اهمیت آسیای میانه را برای روس ها بیشتر ساخته است. آسیای میانه در پشت سر روس ها در هر دو حالت پیروزی و شکست شان در جنگ اوکراین می تواند به میدان بی ثبات سازی روسیه تبدیل شود و از سوی امریکایی ها و اروپایی ها به عنوان جبهۀ موثر علیه روسیه استفاده شود.

ناگفته روشن است که زمین آسیای میانه زیر پای روس ها از طریق افغانستان می تواند داغ شود و روس ها را بسوزاند. از این رو توجه به افغانستان برای روس ها از همان گذشته های استعمار تزاری روسیه و سپس دوران حاکمیت کمونیست ها و شکل گیری امپراتوری شوروی در صدر اولویت های امنیتی مسکو قرار داشت. حمله به افغانستان و اشغال نظامی آن در دهۀ هشتاد نیز به رفع خطری بر می گشت که روس ها فکر می کردند از افغانستان و از سرحدات جنوبی شان تهدید می شوند.

روس ها حالا نیز به خصوص در وضعیت فعلی جنگ اوکراین که با امریکایی ها و اروپایی ها در خصومت خونین قرار گرفته اند و عملا در زمین اوکراین با هم می جنگند، به طالبان که افغانستان را در تسلط خود دارند، چشم دوخته اند تا از طریق آنها این حیات خلوط خود را آرام و با ثبات نگهدارند. اینکه اگر روس ها حکومت طالبان را به رسمیت بشناسند آیا می توانند تداوام و پایداری نفوذ و حضور خود را در آسیای میانه تضمین کنند، پرسشی است که شاید خود روس ها نیز پاسخ درست و دقیق به آن نداشته باشند. اما به نظر میرسد که فعلاً روس ها در همین مسیر گام بر میدارند تا به زعم خودشان بتوانند طالبان را به قول بهادر امینیان سفیر پیشین تهران در کابل از مصادرۀ امریکا باز دارند و به نفع خود مصادره کنند.

محمد اکرام اندیشمند