پیش‌داوری و منفی‌بافی

نخبه افغانستانی، به‌صورت اغلب، نمی‌تواند تولید فکر و تولید محتوا کند. نخبه افغانستانی نمی‌تواند با الهام از اندیشه‌های موجود و مفاهیم پایه، تئوری‌پردازی کند. باسواد افغانستان، مبارزه فکری علیه ستم‌گری را نمی‌داند و حتا حوصله خواندن و درک یک متن فاخر و استخوان‌دار را ندارد.

تنها زمینه‌ی که نخبه افغانستانی، از توانایی‌های فوق‌العاده‌ای در آن برخوردار می‌باشد؛ منفی‌بافی و پیش‌داوری است و چهار کلمه هم در مورد حق قومی سرهم‌ می‌کند، بدون آن‌که پیامدهای وحشتناک آن را درک کند.

وقتی از ماهیت و مفاهیم علوم انسانی مثل عدالت، مشارکت در قدرت، مبانی حکومت، حقوق انسانی و آزادی‌های فردی سخن به میان می‌آید، نخبه افغانستانی لنگ می‌زند و بی‌درنگ می‌گوید، افغانستان متفاوت است.

پیش از سقوط نظام جمهوریت‌، همه از سقوط می‌گفتند و در انعکاس اخبار سقوط مناطق، مسابقه می‌گذاشتند، بدون این‌که کسی از اصلاح سخن بگوید و در مورد فردای سقوط اندیشه کند.

پس از روی کارآمدن حکومت طالبان، هر حرکت و برنامه‌ای که روی دست گرفته شده است، نخبه، قلم‌بدست و باسواد افغانستانی آن را به مسخره گرفته و پیش از پیش این‌ حرکت‌ها را محکوم به شکست دانسته‌اند. به‌صورت خلاصه نخبه افغانستان به گذشته بیست‌ساله دشنام نثار می‌کند و همه را مقصر می‌داند، در عین‌حال، حرکت‌های آینده را بی‌نتیجه و محکوم به شکست می‌داند؛ بدون این‌که بداند لازمه آن تایید نظام تال‌بانی و قناعت به آن است.

یک مورد هم حزب عدالت و آزادی آقای سرور دانش است که بسیاری نسبت به آن واکنش منفی نشان داده شد. داوری در این مورد فرصت دیگر می‌طلبد.

اما در میان واکنش‌های متفاوت، یک واکنش اوج افتضاح را نشان می‌دهد. یک دکتر افغانستانی لندن نشین که خود را تقریبا عضوی بسیاری آکادمی‌های علمی انگلستان و اروپا می‌‌خواند، مدعی است که چون او در پروفایل خود از واژه عدالت و آزادی استفاده کرده و نیز در نوشته‌های خود از عبارت عدالت و آزادی بهره گرفته، آقای دانش نام حزب خود را از پروفایل او دزدی کردی کرده، در نتیجه مرتکب نقض حقوق کپی‌رایت شده است و او حق دارد که از آقای دانش شکایت کند. این نشان می‌دهد که این آقای دکتر که نمونه‌ی از نخبه افغانستانی است! یک کلمه در مورد حقوق کپی‌رایت نخوانده است و اصلا نمی‌داند کپی‌رایت چیست.

بنابراین می‌توان گفت به‌صورت غالب نخبه افغانستان اصلا نمی‌اندیشد، کم می‌خواند، کم می‌داند، زیاد حرف می‌زند؛ اما بسیار پیش‌داوری و منفی‌بافی می‌کند.

سید جواد سجادی