هدف واشنگتن از قرار دادن تل اویو در حوزه فعالیت سنتکام

دونالد ترامپ در دوره چهارساله ریاست جمهوری خود بیشترین گام‌ها را در راستای منافع اسراییل در غرب اسیا برداشت و خدماتی بی‌سابقه به نفع اسراییل انجام داد. در آخرین روز‌های حضور ترامپ در کاخ سفید، دولت او اقدام دیگری انجام داد و پنتاگون روز جمعه ۲۶ جدی (۱۵ ژانویه) با تغییر ساختار حوزه فعالیت نظامی خود، اعلام کرد که پس از بررسی «طرح فرماندهی متحد»، اسرائیل را از حوزه فرماندهی اروپایی ایالات متحده (یوکام) خارج و به حوزه فرماندهی مرکزی (سنتکام) اضافه کرده است. این بیانیه می‌افزاید: «کاهش تنش‌ها میان اسرائیل و کشور‌های عربی همسایه‌اش متعاقب توافق‌های آبراهام، فرصتی استراتژیک را به ایالات متحده داد تا شرکای کلیدی خود را علیه تهدید‌های مشترک در خاورمیانه، همسو کند.»

به نظر می‌رسد که تحولات اخیر در زمینه عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و برخی کشور‌های عربی یعنی امارات، بحرین، مغرب و سودان در راستای هدف کلی دولت ترامپ یعنی ائتلاف‌سازی علیه ایران و محور مقاومت در منطقه با شرکت اسراییل و متحدان عرب واشنگتن موجب این تغییر مهم و اساسی در زمینه استراتژی نظامی امریکا در غرب آسیا شده است. بدین ترتیب پنتاگون، اسرائیل را از تحت شمول حوزه فرماندهی اروپا به حوزه فرماندهی مرکزی امریکا یعنی سنتکام منتقل کرده است. به این ترتیب، اسرائیل در کنار کشوری قرار می‌گیرد که در حوزه فعالیت سنتکام قرار دارد. این امر موجب همکاری مستقیم و هر چه نزدیک‌تر سنتکام با اسراییل و از سوی دیگر اقدامات هماهنگ بین متحدان عرب امریکا در منطقه و اسرائیل خواهد شد. پنتاگون در این زمینه ضمن تأکید بر اینکه اسرائیل از اصلی‌ترین متحدان استراتژیک امریکا است مدعی شد که «این اقدام فرصت‌های بیشتری را برای همکاری میان متحدان سنتکام به وجود می‌آورد و همزمان همکاری قدرتمند بین اسرائیل و متحدان اروپایی‌مان را حفظ می‌کند.»

لابی‌های اسرائیلی در امریکا بعد از عادی‌سازی روابط بین برخی کشور‌های عربی و اسرائیل، بار‌ها از دولت ترامپ خواسته بودند که تل‌آویو را به حوزه فعالیت سنتکام اضافه کند. از جمله «بنیاد یهودی برای امنیت ملی امریکا» که یک گروه لابی مستقر در واشنگتن است، در دسامبر ۲۰۲۰ از دولت امریکا خواسته بود به منظور تقویت اتحاد و همکاری میان تل‌آویو و کشور‌های عربی علیه ایران، حوزه فعالیت سنتکام را به اسرائیل گسترش دهد. به گفته «مارتین ایندیک» عضو اندیشکده «شورای روابط خارجی امریکا»، با توجه به اینکه مسائل مربوط به ایران به یک نگرانی فزاینده برای اسراییل و برخی کشور‌های عربی تبدیل شده، اکنون همکاری با سنتکام برای تل‌آویو منطقی و «یک اقدام خوب است».

به نظر می‌رسد که امریکا با این اقدام قصد مدیریت فشار علیه ایران و محور مقاومت را به صورت مستقیم و مشترک در تحت نظر جبهه عربی، عبری دارد. در واقع ناکامی‌های متعدد دولت ترامپ از شکست کارزار فشار حداکثری گرفته تا تهدیدات نظامی علیه ایران موجب شد تا واشنگتن از طریق ایجاد یک ائتلاف عربی- اسراییلی علیه ایران و جبهه مقاومت وارد عمل شود و در این راستا با شمول اسرائیل در حوزه فعالیت سنتکام موجب همکاری‌های نزدیک و مستقیم اسراییلی ها با کشور‌های عربی متحد واشنگتن و با حمایت مستقیم نظامی امریکا شود. در این راستا انتظار می‌رود که اقدامات مشترک اطلاعاتی، امنیتی و نظامی اسراییل و کشور‌های عربی که آن را به رسمیت شناخته‌اند با هماهنگی و نظارت سنتکام افزایش یابد. با این حال، ایران بار‌ها نشان داده که نه فقط هیچ هراسی از تهدیدات امریکا ندارد بلکه با هرگونه اقدام از جانب عوامل منطقه‌ای امریکا نیز قاطعانه برخورد می‌کند. چنان که حضور منطقه ای جمهوری اسلامی موید این مدعاست. نکته مهم اینکه امریکا همواره در راستای منافع اسراییل عمل کرده و تفاوتی بین رؤسای جمهور این کشور در این زمینه وجود ندارد. در این راستا دنیس راس، دستیار ویژه «باراک اوباما» رئیس‌جمهور سابق امریکا اعلام کرد که جو بایدن مخالفتی با این اقدام دولت ترامپ ندارد.

دکتر عبدالطیف نظری