موانع پیش روی طالبان در تشکیل حکومت

طالبان پس از دو هفته تسلط بر کابل، هنوز نتوانسته اند حکومت مطلوب خود را تشکیل دهند.

طالبان در مسیر تشکیل و تثبیت حکومت، با سه ‌چالش اساسی مواجه هستند:

اختلافات درونی

اختلافات درونی طالبان، اولین چالش آنها در تشکیل حکومت است.

نزاع قدیمی تیره ای میان پشتون ها، اکنون به شکل رقابت درون تشکیلاتی طالبان خود را نشان داده است.
اختلافات و رقابت میان پشتون های جنوب که ملا برادر از آنها نمایندگی می‌کند با پشتون های مشرقی که سراج الدین حقانی سرکرده آنها شمرده میشود بر سر دست‌یابی به قدرت ببشتر، چیزی نیست که از نظرها پنهان مانده باشد.

این جدال قدرت میان رهبران طالبان، مادامی که به غلبه یک طرف بر دیگری نینجامد یا طرفین به راه حلی در تقسیم قدرت دست نیابند، کار تشکیل حکومت و اعلام آن را مشکل خواهد کرد. چرا که طرفین میدانند به هر میزان که همین الان بتوانند از قدرت سهم بگیرند، در آینده می‌توانند از منافع آن مستفید شوند و سستی در شرایط کنونی، افسوس آینده را در پی خواهد داشت.

این اختلاف، زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که این نکته کلیدی را مورد توجه قرار دهیم: از دو سال پیش تا کنون، هیچ پیامی یا نشانه ای که ثابت کند ملاهبهالله اخند زاده رهبر طالبان زنده است، منتشر نشده و اگر شایعه مرگ او واقعیت داشته باشد، جدال بر سر رهبری طالبان، اولویت بیشتری برای رهبران این گروه نسبت به تشکیل حکومت خواهد داشت. جدالی که احتمال دارد تا وقوع درگیری نظامی میان آنها هم پیش برود.

بی اعتمادی همسایگان و جامعه جهانی

دومین چالش طالبان در مسیر تشکیل حکومت، عدم اعتماد همسایگان و جامعه جهانی به آنهاست.

گذشته سیاه طالبان، از آنها هیولایی ساخته که کمتر کسی میتواند به آنها اعتماد کند و تمام تلاشهای چند هفته گذشته طالبان برای اینکه نشان بدهند تغییر کرده اند، در حد یک ظاهر سازی فریبکارانه مورد توجه قرار گرفته است.

کشور‌های همسایه، خواسته‌های روشنی از طالبان دارند، اما طالبان علیرغم تعهد هایی که پیش از این به کشورهای مختلف داده اند تا منافع آنها را از خاک افغانستان به خطر نیندازند، اکنون که زمان عمل به تعهدات رسیده، هیچ ابزاری برای اینکه ثابت کنند تعهدات خود را اجرایی خواهند کرد در دست ندارند.

بدیهی است که نه کشورهای همسایه و نه جامعه جهانی، به مفاهیمی چون دموکراسی، حقوق بشر، حقوق زنان، ساختار حکومت افغانستان و میزان مشارکت اقوام و مذاهب در چارچوب حکومت مورد نظر طالبان اهمیت نمی‌دهند، و برای چنین چیزهایی به طالبان فشار نخواهند آورد.
در خاور میانه دهها کشور دیکتاتور که نظام هایی شبیه آنچه که طالبان خواهان آن هستند (همچون سعودی، کویت، قطر، بحرین و…) وجود دارد، اما چون آسیبی برای همسایه ها و دنیا شمرده نمی‌شوند، نقض حقوق بشر و تمام معایب شان نادیده گرفته می‌شود.
از منظر جامعه جهانی، افغانستان هم می‌تواند یکی از آن کشورها باشد، به شرط اینکه منافع آنها را به خطر نیندازد و اگر طالبان، در سیاست خارجی خود، همانی باشند که آنها می‌خواهند، به آسانی به رسمیت شناخته خواهند شد.

اما کشورهای دنیا، حتما تضمین های لازم را از طالبان می‌خواهند تا طالبان یا متحدین تروریست آنها نتوانند به کشور های دیگر آسیب بزنند و تا این لحظه، طالبان نتوانسته اند تضمین عینی و قابل قبولی به آن‌ کشورها بدهند و در نتیجه به رسمیت شناخته شدن حکومت احتمالی طالبان، عمیقأ با چالش مواجه است.

جبهه مقاومت‌‌

اما سومین مشکل طالبان در تشکیل دولت، جبهه مقاومت است.
این جبهه، حتی اگر جغرافیای اندکی هم در اختیار داشته باشد و امکانات قابل توجهی در اختیارش نباشد، مادامی که با یک راهکار سیاسی با طالبان به توافق نرسد، حتی اگر سرکوب هم شود، یک‌ مانع جدی بر سر راه طالبان است.

طالبان مدعی هستند که قصد دارند حکومت همه شمول‌ ایجاد کنند. در عین حال بخش زیادی از مخالفین که نمیتوان به آسانی از آنها چشم پوشید، در پنجشیر گرد آمده اند و اگر طالبان مشکل خود با آنها را حل نکند، دنیا و مردم افغانستان، حکومت احتمالی طالبان را همه شمول‌ نخواهند دانست.

این وضعیت، ممکن است رسمیت بخشی به حکومت طالبان توسط جامعه جهانی را با اما و اگر های جدی مواجه کند،

حتی این امکان نیز وجود دارد که چنانچه جبهه پنجشیر در تقابل با طالبان بتواند ظرفیت قابل توجهی از خود نشان دهد، برخی کشورهای بی اعتماد به طالبان ترغیب شوند از جبهه مقاومت حمایت کرده و به آنها کمک کنند گستره جغرافیایی خود را توسعه دهند.
اگر این اتفاق بیفتد، علیرغم اینکه مردم افغانستان عمیقأ از جنگ خسته اند و در آرزوی صلح می باشند، اما ممکن است مردم با توجه به نگرانی گسترده ای که نسبت به عملکرد طالبان در آینده وجود دارد، از جبهه مقاومت حمایت کرده و دومینوی سقوط، این بار به ضرر طالبان اتفاق بیفتد.

سید احمد موسوی مبلغ