مهار قدرت یا شرکت سهامی؟!

در میان مردم محلی ما سخن طنزآمیزی بود که وقتی کسی کاری را با زور انجام میداد و قضیه را حل می‌کرد، می‌گفتند: زور از بهشت آمده!
این سخن کنایه از این بود که مشکلات بدون اعمال قدرت و زور حل نمی‌شود، بلکه این قدرت خدادادی است که می‌تواند مشکلات را حل کند.
در اصل، این سخن عوامانه حکایت از موضوع مهمی دارد؛ زیرا مهمترین نهاد اجتماعی بشری قدرت سیاسی یا همان حکومت است. حکومت نیز چیزی جز تولید، مدیریت و اعمال قدرت نیست. بنابراین در تشکیل و پایداری حکومت، اولین و مهمترین مسأله تولید قدرت است تا نوبت به مدیریت و اعمال برسد.
تولید قدرت راه‌های گوناگون دارد که مهمترین آنها غلبه نظامی، جلب رضایت عمومی، خریداری با پول و استفاده از عقاید و دین مردم است. این گزینه ها می‌توانند باهم و با اولویت‌ها و وزن‌های مختلف بکار گرفته شوند. حاکمان فعلی افغانستان قدرت را بازور گرفته اند و آن را با دین توجیه می‌کنند. تا اینجای کار مردم افغانستان نقش و اهمیتی نداشته و ندارند. اگر محیط بین المللی پذیرای سیستم حکومتی اینان می‌بود، احتیاجی به نظر مردم و اقناع آن‌ها احساس نمی‌کردند. اما از بخت بد امارت، شرایط بین المللی پذیرای کمی برای این نوع حکومت دارد. بنابراین حاکمان فعلی مجبور هستند برای نمایش رضایت و پذیرش مردمی حکومت خود دست به اقداماتی بزنند. از جمله کارهای نمایشی برای مشروعیت و رسمیت یافتن امارت، تشکیل لوی جرگه، برگزاری انتخابات پارلمانی و سهیم سازی رقیبان شکست خورده می‌تواند باشد.
در شرایط فعلی داخلی و خارجی برگزاری لوی جرگه برگ برنده محسوب نمی‌شود. در سطح جهانی نیز قدرتهای صاحب نفوذ آن را جدی نمی‌گیرند.
بنابراین امارت برای مشروعیت یافتن دو راه پیش روی خود دارد: تشکیل پارلمان انتخابی یا مشارکت دادن احزاب و سران قبایل در حکومت امارت. تشکیل حکومت مشارکتی و سهامی همانند جمهوریت نامراد، راه حل بحران کشور نیست. در صورت تشکیل حکومت مشارکتی و سهامی تمام آن فساد و تبهکاری ها دوباره زنده می‌شوند بدون کدام فایده قابل توجه. حتی این بار از دلارهای بادآورده آمریکا هم خبری نیست! چنین حکومتی منجر به از هم پاشی هسته سخت قدرت امارت و دلزدگی نیروهای نظامی آنان گردیده و جزایر قدرت در هر گوشه سر بر خواهند آورد. راه تشکیل حکومت مشارکتی و سهامی در افغانستان بن‌بست است و جز مصیبت حاصلی ندارد.
با توجه به این مسائل تنها راه معقول منطقی و مطابق با دین و عدالت، حرکت در مسیر مشارکت مردمی و برگزاری انتخابات پارلمانی و مشارکت دادن نمایندگان مردم است. این کار اگر چه در ابتدا نمایشی و صوری باشد، بازهم از حکومت سهامی بهتر است و گامی درست در مسیر حکومت مشروطه و مردم سالار است. مهار قدرت و مشروطه سازی حکومت امارت مسیری است که می‌تواند، کور سوی امید را زنده کرده و راه ناهموار توسعه را با گام‌های کوچک آغاز نماید.

ناطقی بلخابی