مردم افغانستان؛ قربانی تعارضات داخلی طالبان

الف) پیش از آغاز پیشروی‌های طالبان در تابستان گذشته، جناح میانه‌رو طالبان (قندهاری‌ها و درّانی‌ها) به مقامات ایران تعهّد سپرده بودند که تا زمان روشن شدن تکلیف‌شان با دولت غنی (تصرّف کابل یا امضای قرار داد صلح) به هیچ منطقۀ شیعه/هزاره‌نشین حمله نکنند. پس از حصول این توافق، ناگهان تفنگداران آن گروه بر منطقۀ هزاره‌نشینِ مالستان یورش بردند و ضمن تصرّف آن ولسوالی، حدود چهل نفر را عجولانه به قتل رساندند.
چنانکه بعدها اطلاعات بیشتری در بارۀ آن عهدشکنی آشکار به دست آمد، چنین معلوم گردید که جناح تندرو طالبان (شبکۀ حقانی و غلجایی‌ها) عامدانه آن یورش و کشتار را سامان داده بودند؛ تا ضمنِ تخریبِ رابطه‌ای ایران با طالبانِ معتدل، جناحِ رقیب (قندهاری‌ها) را در برابر متحد بیرونی (ایران) شرمسار سازد.
ب) در ماه ثور/اردبهشت سال جاری، اخباری در رسانه‌های رسمی ایران به نشر رسید که دولت این کشور به حکومت افغانستان پیشنهاد یک سرمایه‌گذاری ۵٫۳ میلیارد دلاری در بخش زیرساخت‌های حمل نقل افغانستان (از جمله امتداد خط آهن هرات تا شهر مزار و بندر حیرتان) را داده است.
چندی پیش باز هم در برخی رسانه‌های بین المللی اخباری منتشر گردید که ایران بار دیگر همان پیشنهاد را به امارت طالبان ارائه کرده است و سران امارت در پاسخ گفته‌اند: پیشنهاد مذکور را مورد بررسی قرار خواهند داد.
اما پیش از آنکه پاسخ طالبان به پیشنهاد مذکور اعلام گردد، ناگهان درگیری‌های مرزی میان دو کشور اتفاق افتاد و طرح سرمایه‌گذاری مذکور را با سکوت و بایکوت مواجه کرد. به نظر می‌رسد باز هم جناح تندرو و وابستۀ به پاکستانِ طالبان (حقانی‌ها) بار دیگر آن درگیری مرزی را عامدانه و عجولانه به وجود آوردند؛ تا هم مانع نزدیکی امارت طالبان با ایران گردند و هم مانع دسترسی ایران به بازار آسیای میانه از طریق افغانستان شوند.
از آنجا که ایجاد این کریدور تجاری، آسیای میانه و افغانستان را به بندر چاه‌بهار ایران و از آن طریق به سایر کشورها و از جمله هند، متصل می‌کند و از وابستگی افغانستان و آسیای میانه به بندر کراچی پاکستان می‌کاهد، احتمالا استخبارات پاکستان هم در ایجاد این درگیری نقش داشته است.

مسیح ارزگانی