طالبان و مدیریت حوادث طبیعی: «از ناکارآمدی تا فساد»

مردم افغانستان در دو ماه اخیر شاهد وقوع چندین حادثه طبیعی وحشتناک بوده‌اند که خسارات مالی وجانی هنگفت به‌جا گذاشته است؛ از زلزله مرگبار در خوست و پکتیکا تا سیلاب‌های ویرانگر روزهای اخیر. میزان خسارات این حوادث چه اندازه بوده است؟ طالبان چگونه این حوادث را مدیریت کرده‌اند؟ آیا کمک‌رسانی و پاسخ‌گویی به موقع صورت گرفته است؟ روند کمک‌رسانی چگونه مدیریت شده است؟

در این گزارش نگاهی انداخته می‌شود به خسارات جانی و مالی سیلاب‌های روزهای اخیر و آمار تلفات حوادث طبیعی در یک سال سلطه طالبان بر افغانستان و نحوه مدیریت و پاسخگویی به این حوادث از سوی طالبان، بررسی می‌شود.

در روزهای اخیر ولایات مختلف افغانستان شاهد باران‌های شدید و جاری شدن سیلاب بوده است که خسارات جانی و مالی زیادی به مردم در ولایت‌های غزنی، لوگر، میدان وردک، نورستان و سایر ولایات، وارد کرده است.

به گزارش منابع محلی، سیلاب در نورستان ۲۰ کشته و ۴۵ زخمی، در پل علم مرکز ولایت لوگر ۱۰ کشته و در ولسوالی خوشی ولایت لوگر ۲۰ نفر کشته و بیش از ۳۰ زخمی برجای گذاشته است.

منابع محلی می‌گویند که پس از جاری شدن سیلاب در ولسوالی خوشی ولایت لوگر، ده‌ها نفر مفقود شده و عملیات جستجو برای یافتن آنها هنوز ادامه دارد و ممکن است آمار تلفات سیل در این ولسوالی هر لحظه افزایش یابد.

سیلاب همچنین در ولایت میدان وردک ۶۰ خانه مسکونی، در مرکز ولایت غزنی ۳۰  خانه مسکونی، در روستای «نو ده» ولسوالی مالستان ولایت غزنی ده‌ها خانه را تخریب کرده است و این روستا کاملا زیر آب رفته است.

در ولسوالی خوشی ولایت ننگرهار نیز ادعا می‌شود که صدها خانه مسکونی بر اثر جاری شدن سیلاب تخریب شده و صدها خانواده را آواره کرده است.

آمار قربانیان سیلاب روزهای اخیر و میزان خسارات ناشی از آن، هنوز به صورت دقیق مشخص نیست و به دلیل تداوم بارندگی‌ها، ممکن است که این آمار افزایش یابد.

سیلاب‌های دو روز اخیر، مرگبارترین حادثه طبیعی بعد از زلزله در خوست و پکتیکا در دو ماه اخیر به شمار می‌رود. در زلزله در ولایت‌های خوست و پکتیکا بیش از ۷۶۰ نفر جان باخته بودند و ۱۵۰۰ نفر دیگر زخمی شدند. این زلزله همچنین باعث تخریب هزاران خانه در ولایت‌های خوست و پکتیکا شد.

آمار تلفات حوادث طبیعی در یک سال اخیر

وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث طبیعی طالبان روز پنجشنبه (۲۷ اسد) اعلام کرد که در یک سال گذشته، بر اثر وقوع حوادث طبیعی چون زلزله، سیل و سایر رویدادهای طبیعی در افغانستان، یک هزار و ۵۱۱ نفر جان باخته‌اند و بیش از سه هزار و ۷۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند.

بر اساس آمار این وزارت، در یک سال گذشته بر اثر وقوع حوادث طبیعی در افغانستان، شش هزار خانه مسکونی ویران شده و ۱۷ هزار خانه مسکونی«قسما» تخریب شده است.

وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث طبیعی طالبان همچنین اعلام کرده است که در یک سال گذشته که این گروه در افغانستان حاکم بوده‌اند، بر اثر وقوع حوادث طبیعی، ۹۷ هزار جریب زمین زراعتی تخریب و ۹ هزار مواشی تلف شده است.

این آمار شامل تلفات سیلاب‌های روزهای اخیر که در بسیاری از ولایات شرقی و مرکزی کشور جاری شده است و تلفات و خسارات زیادی برجای گذاشته است، نمی‌شود.

کمک رسانی

وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث طبیعی طالبان اعلام کرده است که آنها به هر قربانی حادثه طبیعی سال گذشته، ۱۰۰ هزار افغانی کمک کرده است و زخمی‌ها نیز کمک نقدی دریافت کرده‌اند.

این وزارت همچنین گفته است که قرار است به ارزش ۱٫۲ میلیارد افغانی دو هزار خانه مسکونی برای زلزله زدگان ولایات شرقی افغانستان ساخته شود که یک هزار خانه مسکونی در ولسوالی گیان ولایت پکتیکا و یک هزار خانه دیگر در ولسوالی برمل، ساخته می‌شود.

علاوه بر این، قرار است یک شهرک در ولسوالی گیان ولایت پکتیکا برای زلزله زدگان این ولایت و ولایت خوست ساخته شود.

طالبان در زمان وقوع این زلزله نیز اعلام کرده بودند که صد میلیون افغانی را برای رسیدگی فوری به زلزله زدگان، اختصاص داده‌اند.

میلیون‌ها دالر کمک نهادهای بین‌المللی و کشورها، به ولایات شرقی در حالی سرازیر شد که سیلاب در ولایات مرکزی افغانستان صدها خانه و هزاران جریب زمین را تخریب و دار و ندار مردم را از بین برده بود.

اما باشندگان این مناطق می‌گویند که تا هنوز حتی خسارات وارد شده به آنها از سوی نهادهای بین المللی و مسئولان محلی طالبان، بررسی و ثبت نشده است، چه رسد به کمک رسانی و اقدام عاجل برای همکاری با آنها.

طالبان و مدیریت ناکارآمد حوادث

حوادث طبیعی در افغانستان همواره مرگبار و غافل گیر کننده بوده است، اما طالبان در یک سال گذشته نشان داده‌اند که هیچ گونه برنامه‌ای برای مقابله با حوادث طبیعی در افغانستان ندارند.

در زمان حکومت قبلی افغانستان، اداره مبارزه با حوادث طبیعی، در ولایات مختلف این کشور فعال بود و در مواقع اضطرار به کمک مردم می شتافت. کارمندان این اداره از نگاه ظرفیت انسانی، تجربه و امکانات فنی، توانایی خوبی در زمینه رسیدگی به قربانیان حوادث طبیعی و کمک‌های فوری به آنها داشتند.

اما نهادهای تحت اداره طالبان، دارای چنین ظرفیت انسانی نیستند؛ زیرا اکثر کارمندان با تجربه و فنی که در دوره حکومت قبلی استخدام شده بودند، از سوی طالبان برکنار و خانه نشین شده‌اند و این گروه به جای آنها افراد خود را جابجا کرده‌اند.

افراد طالبان در زمینه رسیدگی به قربانیان حوادث طبیعی، نه دانش کافی دارند و نه تجربه. آنها علاوه بر این، آگاهی کافی در زمینه اقدامات اولیه در حالت اضطرار نیز ندارند و در چنین وضعیتی نمی‌دانند که چه اقدامی باید انجام دهند.

در سال‌های گذشته بعد از قوع رویدادهای همانند زلزله و سیلاب، نیروهای امنیتی افغانستان نیز به کمک مردم می‌شتافتند و بسیاری از کسانی را که در محل حادثه گیر مانده بودند، نجات می‌دادند.

اما در بین نیروهای طالبان، چنین فرهنگی وجود ندارد و اکثر آنها با فرهنگ همکاری و مدد رسانی در حالت‌های اضطرار، ناآشنا هستند.

وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث طبیعی طالبان و سایر ادارات این گروه، هیچ اقدام پیشگرانه در زمینه مبارزه با حوادث طبیعی تاکنون انجام نداده‌اند و اقدامات آنها بعد از وقوع حوادث طبیعی نیز کند و غیر مسلکی بوده است.

به طور نمونه، آنها هنوز اعلام نکرده‌اند که در زمینه رسیدگی به قربانیان سیلاب‌های روزهای اخیر در ولایات مختلف چه اقداماتی روی دست دارند و چه اقداماتی را انجام داده‌اند.

فساد در کمک رسانی

بعد از تسلط طالبان بر افغانستان، به دلیل بحران اقتصادی و فقر شدید، نهادهای امداد رسان بین المللی، تاکنون حدود ۹۰۰ میلیون دالر به افغانستان کمک کرده‌اند.

علاوه بر این، میلیون ها دالر دیگر نیز بعد از وقوع حوادث طبیعی به افغانستان کمک شده تا به قربانیان این حوادث رسیدگی صورت گیرد.

اما گزارش‌های زیادی وجود دارد که این کمک‌ها به صورت شفاف، بدون تبعیض و تعصب توزیع نشده است و فساد گسترده در امر توزیع این کمک‌ها صورت گرفته است.

شهروندان افغانستان در ولایات مختلف ادعا کرده‌اند که طالبان در امر کمک رسانی به نیازمندان مداخله می‌کنند و کمک‌ها را به جای نیازمندان، به بستگان افراد خود، توزیع می‌کنند.

گزارش‌های نیز وجود دارد که نیروهای طالبان با توسل به «زور و خشونت» کمک‌ها را بنام «افراد خیالی» می‌گیرند و در بازارها به فروش می‌رسانند.

علاوه بر این، شهروندان افغانستان می‌گویند که کمک‌های بشردوستانه در یک سال اخیر در این کشور به صورت «تبعیض آمیز» توزیع شده است.

ساکنان ولایات مرکزی افغانستان که عمدتا شیعیان هزاره هستند، می‌گویند که نهادهای امداد رسان تحت فشار طالبان، به این ولایات توجه جدی نکرده‌اند و بیشتر کمک‌ها به مناطق شرقی و جنوبی این کشور متمرکز بوده است.

مدیریت ناکارآمد طالبان و فساد گسترده با فشار و خشونت این گروه در امر کمک رسانی، باعث شده است که میلیون‌ها دالر کمک در یک سال اخیر، تأثیر چندانی بر وضعیت زندگی مردم نگذارد و فقر و گرسنگی، هر روز رو به افزایش باشد.