رژیم طالبان و چالش مشروعیت

طالبان برخلاف آنچه وعده داده بودند در تشکیل یک دولت همه شمول کوتاهی کرده اند. این گروه چند روز پیش کابینه سرپرست خود را اعلام کردند و علی رغم ادعای رهبران طالبان مبنی بر همه شمول بودن این کابینه در عمل دیده می شود که فضایی برای چهره هایی که در بیست سال گذشته بخشی از حکومت بوده اند، وجود ندارد. این رویه طالبان در تشکیل کابینه بدون شک مورد پذیرش بسیاری از کشورهای منطقه و جهان نخواهد بود. برداشت طالبان از حکومت همه شمول اگر این باشد از سوی جهان رد خواهد شد.
طالبان علی رغم مخالفت های موجود از جمله مخالفت شورای امنیت سازمان ملل متحد، امارت اسلامی خود را احیا کرده اند. در این راستا، چند روز پیش طالبان سرانجام پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی افغانستان را از ارگ پایین کشیده پرچم سفید رنگ خود را بر فراز ارگ به اهتزاز درآوردند. کاربران و صاحبان رسانه های اجتماعی طالبان نیز عکس هایی از ملا هبت الله را آپلود کردند و نوشتند «امیرالمومنین» یعنی فرمانده پرهیزگاران!

این در حالی ست که به نظر کارشناسان امر اعلام امارت اسلامی از سوی طالبان می تواند دومین مانع کلان در به رسمیت شناخته شدن طالبان از سوی کشورهای منطقه و جهان به حساب آید.

اینکه طالبان به آسانی و بدون مقاومت نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان توانستند طی چند هفته کل افغانستان را تصرف کنند و به کابل برسند اگرچه جای تعجب دارد اما در نوع خود گویای یک توطئه عمیق از سوی اشرف غنی رئیس جمهور پیشین و فراری علیه مردم خود و در حمایت از طالبان می باشد. روش طالبان برای تصرف ولایت پنجشیر تنها مرکز مقاومت مردمی علیه این گروه و استفاده از زور برای کنترل این ولایت خود می تواند نظر بسیاری از کشورها در اعطای مشروعیت به نظام طالبانی را تغییر دهد. طالبان اگرچه در روزهای نخست بر حل مساله پنجشیر از راه مذاکره تاکید می کردند و در این راستا چند نشست مشورتی نیز با بزرگان پنجشیرو رهبران مقاومت مردمی داشتند اما در نهایت به کمک حملات هواپیماهای بدون سرنشین پاکستان و اطلاعات استخباراتی سازمان استخباراتی پاکستانی آی ای آی به پنجشیر حمله ور شدند و توانستند بخش هایی از این ولایت را به تصرف خود درآورند. بعد فجیع قضیه حمله طالبان به پنجشیر دخالت آشکار پاکستان و حمله عملی به خاک افغانستان بود که در اولین گام رژیم طالبان صورت گرفت و چهره ای منفور از این گروه در افکار عمومی افغانستانی ها و جهان ارائه کرد.

کشورهای جهان و منطقه برای به رسمیت شناختن طالبان همان طور که بارها و بارها اعلام کرده اند منتظر اقدامات طالبان می باشند، اینکه این گروه تا چه حد به تعهد خود مبنی بر قطع رابطه با گروه های تروریستی از جمله القاعده عمل می کند و اجازه نمی دهد گروه های تروریستی خارجی از خاک افغانستان علیه امریکا و متحدینش استفاده نمایند.
پاکستان نیز این بار برخلاف دوره قبلی سنجیده تر عمل خواهد کرد: در دوره گذشته امارت اسلامی طالبان پاکستان یکی از سه کشوری بود که رژیم طالبان را به رسمیت شناخت. اسلام آباد این بار برخلاف سال ۲۰۰۱-۱۹۹۶ میلادی منتظر می ماند تا عکس العمل کشورهای دوست و دیگر کشورها در قبال حکومت طالبان را ببیند و براساس آن احتمالا موضع خود را اعلام کند. منظور از کشورهای دیگر همان عربستان سعودی و امارات متحده عربی می باشد.

در این میان اما قطر که چندین دوره مذاکرات صلح بین امریکا و طالبان را میزبانی کرد و در نهایت به امضای توافق صلح میان امریکا و طالبان منجر شد را نباید فراموش کرد. قطر به عنوان تنها کشور نزدیک به طالبان تاکنون هیچ نشانه ای مبنی بر به رسمیت شناختن رژیم طالبان از خود بروز نداده است. قطر اما اولین کشوری ست که وزیر امور خارجه خود را روز گذشته یک شنبه ۱۲ سپتامبر به کابل فرستاد تا با مقامات طالبان از جمله وزیر الوزراء طالبان و عبدالله و کرزی دیدار کند. به گفته مقامات رسمی طالبان شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیر امور خارجه قطر در ارگ ریاست جمهوری با رهبران طالبان دیدار و گفت و گو کرده است.
وزیر امور خارجه قطر پیش از سفر به کابل به کشورهای پاکستان، ترکیه و ایران سفر کرده با مقامات این کشورها در مورد افغانستان گفت و گو کرده بود.

از سوی دیگر موضوع حقوق زنان و اقلیت ها نیز در به رسمیت شناخته شدن طالبان از سوی کشورهای غربی نقش مهمی دارد. این در حالی ست که در کابینه اعلام شده از سوی طالبان هیچ زنی به چشم نمی خورد و هزاره های شیعه به عنوان یک قوم بزرگ در افغانستان در کابینه طالبان جایی ندارد.

نکته مهم دیگر دولت اشرف غنی می باشد: این درست که با فرار محمد اشرف غنی عملا دولت وی نیز ساقط شد اما از لحاظ قانونی هنوز فعال قلمداد می شود و همان طور که امرالله صالح معاون اول رئیس جمهور پیشین افغانستان اعلام کرده است در نبود رئیس جمهور براساس بیان صریح قانون اساسی معاون اولش صاحب اختیار کرسی ریاست جمهوری می باشد. در همین راستا امرالله صالح پس از فرار غنی به پنجشیر رفت و خود را رئیس جمهور خواند.

به هر صورت طالبان اکنون باید بدانند که کنترل یک کشور از راه زور ممکن است بسیار آسان تر از اداره یک کشور جنگ زده و غرق در مشکلات باشد. رژیم طالبان که اکنون با اعلام یک کابینه یک جانبه عملا نشان داده به شریک ساختن دیگر اقوام در قدرت علاقه ای ندارد بدون شک در ادامه با چالش های کلانی در به رسمیت شناخته شدن از سوی کشورهای منطقه و جهان روبرو ست.
بیشتر کشورها منتظر عملکرد طالبان می باشند، اینکه این گروه تا چه حد به همه شمول بودن دولت آینده خود در افغانستان عمل می کند.

منبع