رویای اردوغان برای گسترش نفوذ در افغانستان

«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه روز جمعه گفت که مذاکرات انقره و واشنگتن درباره تامین امنیت فرودگاه کابل همچنان ادامه دارد.اقای اردوغان در ادامه سخنانش گفت: «ترکیه تصمیمات خود درباره ماهیت ماموریتی که در افغانستان بر عهده خواهد گرفت، اتخاذ کرده است». رئیس جمهور ترکیه اضافه کرد: « انقره و واشنگتن درباره نحوه انتقال کنترل میدان هوایی کابل به نیروهای ترکیه‌ای پس از خروج آمریکا از افغانستان به توافق رسیده‌اند».

قبل از طرح و بررسی اهداف اصلی ترکیه در باره تامین امنیت میدان هوایی کابل، باید توجه کرد که سیاستگذاری عمومی رجب طیب اردوغان برای تبدیل ترکیه به قدرت بزرگ منطقه‌ای و جهانی نه تنها در داخل با شکست و ظهور استبداد مواجه شده که در سیاستگذاری خارجی نیز با تبدیل سایر کشورها به ویرانشهر همراه بوده است. سیاستگذاری ایجاد ترکیه بزرگ سبب ویرانی‌های بزرگ در عراق و سوریه شده و اکنون نیز افغانستان در معرض چنین سیاستی از سوی دولت ترکیه قرار گرفته است.

ادامه سیاستگذاری مداخله‌گرای دولت اردوغان در سایر کشورها اکنون به ایستگاه سرنوشت‌ساز افغانستان رسیده است. افغانستان وسوسه‌ای جدید برای تکمیل سیاستگذاری خارجی اردوغان در تسلط بر آسیای جنوب غربی است.

هرچند مردم افغانستان نسبت به پیامدهای منازعه قومی و مذهبی شدید ناشی از مداخله ترکیه در افغانستان هوشیار اند، اما با این وجود، سیاستگذاری دولت اردوغان در افغانستان را می‌توان در چند محور مورد بررسی قرار داد:

نخست – اداره میدان هوایی کابل: پیشینه دولت ترکیه طی یک دهه اخیر نشان داده که این کشور به یکی از مراکز اصلی صادرات و ترانزیت تروریست‌ها و افراط گرایان منطقه‌ای در آسیای جنوب غربی تبدیل شده است. صادرات و ترانزیت افراط گرایان از سوی دولت اردوغان به سایر کشورها ازجمله عراق و سوریه که با حمایت بی‌دریغ در توسعه و تقویت داعش همراه بود و سپس اعزام افراط گرایان از سوریه به جنگ ارمنستان و آذربایجان را می‌توان نمونه‌های برجسته سیاست ترانزیت افراطیون از سوی دولت ترکیه محسوب کرد.

اکنون که چندی است دولت ترکیه مدعی اداره و تأمین امنیت میدان هوایی کابل شده، نباید پیامدهای این سیاست که بخشی از سیاستگذاری مداخله‌گرای دولت اردوغان است را ناچیز دانست، زیرا اداره میدان هوایی بین المللی کابل می‌تواند به مثابه مدیریت مطلق این فرودگاه و آغاز ترانزیت گسترده افراط گرایان حاضر در لیبی و سوریه به افغانستان باشد.

در واقع ترکیه می‌تواند در پوشش اداره و تأمین امنیت میدان هوایی کابل، به جابه جایی و انتقال افراط گرایان سایر مناطق به افغانستان اقدام کند و قدرت امنیتی خود را در افغانستان نیز مسلط سازد.

دوم – اردوگاه افراط گرایان: افغانستان طی چند دهه اخیر هر چند جهنم اشغالگران بوده، اما آرمانشهری واقعی برای گروه های افراطی و خشونت‌طلبان نیز بوده است. دولت ترکیه برای حفظ و تقویت افراط گرایان وابسته به خود به یک پایگاه جدید نیاز دارد که افغانستان می‌تواند بهترین اردوگاه آنان باشد تا ضمن دور کردن بخشی از این تروریست‌ها از مرزهای ترکیه، تهدید و چالش امنیتی برای دیگر بازیگران مهم منطقه‌ای و جهانی ازجمله: ایران، هند، چین و روسیه را نیز تشدید کند.

حضور و فعالیت گروه های افراطی تحت کنترل و هدایت ترکیه در مرزهای چین و هند و حتی حوزه جنوب روسیه می‌تواند چالشی بزرگ برای امنیت و اقتصاد این کشورهای بزرگ جهانی محسوب شود که دستاویزی برای پرستیژ جهانی اردوغان و البته با‌ستانی ترکیه از این قدرت‌های بزرگ باشد.

ترکیه که اکنون تنها ۵۰۰ نظامی در افغانستان دارد و بنا به گفته “خلوصی آکار” وزیر دفاع این کشور، قصد افزایش و اعزام نیروی نظامی جدید به افغانستان را نیز ندارد، برای حفظ جان همین تعداد نیروی نظامی خود نیازمند حمایت و پشتیبانی سایر بازیگران منطقه‌ای است. در چنین شرایطی است که دولت ترکیه برای کاهش خسارات و تلفات انسانی نیروهای مسلح خود در افغانستان به افراط گرایان حاضر در لیبی و سوریه متوسل شده و تعداد زیادی از آنان را به افغانستان ترانزیت خواهد کرد.

نیروی نظامی ۵۰۰ نفره ترکیه در افغانستان در حال حاضر حتی قادر به حفظ جان خود در مقابل طالبان نیز نخواهند بود تا اینکه بخواهند اداره و امنیت میدان هوایی کابل را بر عهده بگیرند. بنابراین تنها راه دولت اردوغان برای حفظ خود در افغانستان و تحقق سیاستگذاری خارجی ستیزه‌جوی خود در این کشور، اعزام گروه های افراطی به افغانستان خواهد بود تا با کمک آنان بتواند به اهداف سیاست خارجی خود دست یابد.