دغدغه های جوبایدن/ نگاه تطبیقی به سیاست خارجی ترامپ و بایدن

۱.چین: رقابت اقتصادی و سیاسی چین با آمریکا با وقوع بحران کرونا شدیدتر شد. علاوه بر تلاش ناکام آمریکا برای توقف رشد اقتصادی چین از طریق نهادهایی مانند سازمان تجارت جهانی، مخالفت با سیاست‌های پکن در دریای چین جنوبی، تایوان، هنک‌کنگ و هم‌چنین مسأله اقلیت قومی اویغور نیز بر تنش‌ها افزوده است. رویکرد دولت اوباما نسبت به چین، تعامل دوجانبه و مهار چندجانبه بود. ولی ترامپ با نفی همکاری‌های دسته‌جمعی علیه جمهوری خلق چین، به‌طور یک‌جانبه به وضع تعرفه‌های بالا بر واردات از چین و تنش دیپلماتیک درباره شیوع کرونا پرداخت.

۲.روسیه: سیاست خارجی تهاجمی مسکو پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه در اوکراین، اروپا و آمریکا را نسبت به تداوم این رویکرد نگران کرد. به‌ویژه که موقعیت پوتین در عرصه داخلی نیز مستحکم‌تر شده است. اوباما با همکاری اتحادیه اروپا، روسیه را از گروه هشت کشور صنعتی جهان اخراج کرد ولی ترامپ که کمپین انتخاباتی‌اش در ۲۰۱۶ به همکاری با روسیه متهم شد، به تضعیف ناتو پرداخت که مانع اصلی نفوذ روسیه در اروپای شرقی است. مسأله تداوم مذاکرات خلع تسلیحات هسته‌ای، مهم‌ترین پرونده روی میز دولت آتی آمریکا در قبال مسکو می‌باشد.

۳.کوریای شمالی: تداوم برنامه هسته‌ای و موشکی کوریای شمالی تهدید جدی علیه ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای‌اش در شرق آسیا به‌ویژه کوریای جنوبی و جاپان است. ترامپ برای حل مسأله رویکردهای متناقضی از تهدید به جنگ تا دیدار مستقیم با کیم‌جونگ‌اون در پیش گرفت که نتیجه نداد. علاوه بر این با خروج از «پیمان تجاری اقیانوس آرام» بیش از پیش به اختلاف‌افکنی میان دشمنان کوریای شمالی پرداخت.

۴. ونزوئلا: بحران اقتصادی ونزوئلا در کنار اختلافات سیاسی به تنش امنیتی بی‌سابقه‌ای میان موافقان و مخالفان انجامید که نهایتاً قدرت‌های جهانی را میان دو جناح مستقر به رهبری مادورو و معترض به رهبری گوآیدو تقسیم کرد. آمریکا و اروپا از مخالفان ولی چین و روسیه از دولت ونزوئلا حمایت کردند. در ایالات متحده رویکردها نسبت به این بحران از دیپلماسی و تحریم هدف‌مند تا مداخله نظامی متغیر است.

ترامپ علی‌رغم شعارهای اولیه مبنی بر نوعی تمایز با ساختار هیئت حاکمه ایالات متحده، نهایتاً در برخی مسائل سیاست خارجی از جمله نوع مواجهه با روسیه، مداخله‌جویی در غرب آسیا، امنیت سایبری و توسعه نظامی‌گری به فشارهای نهادی به‌ویژه از سوی کنگره تن داده است

۵.غرب آسیا: برنامه‌های هسته‌ای و منطقه‌ای ایران، جنگ‌های سوریه و یمن و بحران فلسطین، مهم‌ترین مشکلات آمریکا در آسیای غربی هستند. دولت اوباما با توافق برجام به یکی از این مسائل پایان داد ولی دولت ترامپ نه‌تنها با حمایت از حاکمان سعودی و راست‌گراهای اسراییلی، دیگر مسائل را بغرنج‌تر کرد؛ بلکه با خروج از برجام، بار دیگر ایران را در آستانه توسعه برنامه هسته‌ای‌اش قرار داد. «پایان جنگ‌های بی‌پایان» که از شعارهای چند دوره اخیر رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکاست، جدی‌ترین دغدغه و مسأله دولت بایدن در غرب آسیا خواهد بود.

دکتر عبداللطیف نظری