داکتر عبدالله در جایگاه اپوزیسیون یا نفر رئیس جمهور؟

مشکل اساسی سیاست افغانستان نبود اپوزیسیون رسمی در ساختار دولت است. حکومت بدون اپوزیسیون ‌عادت به پاسخگویی ندارد، نگران از دست رفتن قدرت با کاهش مشروعیت مردمی نیست و به آسانی آینده سیاسی کشور را نیز به دلخواه به بازی می‌گیرد.

هر فرد یا گروه ناراضی نمی‌تواند نقش اپوزیسیون رسمی برعهده بگیرد. لطیف پدرام ناراضی بیرون از نظام است، نبیل ، حکمتیار و کرزی و رهبران قومی منتقدان حکومت اند. گروه طالبان شورشی در حال جنگ است، اما هیچ کدام از این گروهها در جایگاهی نیست که به عنوان اپوزیسیون رسمی تعریف شوند.

اپوزیسیون رسمی معیارهای زیاد دارد از جمله مشروعیت عمومی و حضور گسترده در ساختار قدرت دولتی است، مثلا باید حداقل نیمی از نمایندگان پارلمان و یا اکثریت پارلمانی را با خود داشته باشد. در آمریکا مجلس نمایندگان در اختیار دموکراتهاست و احتمال زیاد دارد که در انتخابات پیش‌رو اکثریت سنا را هم بگیرند.

داکتر عبدالله قبلا پیشنهاد ایفای نقش اپوزیسیون حکومت را نپذیرفته بود، حالا با قرار گرفتن در جایگاه رهبری شورای عالی مصالحه نقش اپوزیسیون را بازی می‌کند یا نه؟ بستگی به رویکرد عبدالله به حکومت دارد؛ از این نظر که بنا به توافقنامه دیروز قرار است نیمی از اعضای کابینه را ‘معرفی’ کند، ناچار در مقام دفاع از عملکرد وزیران نزدیک به خود نیز برخواهد آمد، یعنی خود را در درون حکومت قرار می‌دهد.

حالا توپ در زمین داکتر عبدالله است که رهبری شورای مصالحه را زیرنظر رئیس جمهور مانند روسای قبلی پیش می‌برد یا تبدیل به یک مرجع ملی صلح فراتر از حکومت تعریف می‌کند. طالبان در اولین واکنش با احتیاط برخورد کرده و ‘تکرار تجربه‌های ناکام گذشته’ خوانده، پیداست که طالبان حاضر به گفتگو با یک شورای حکومتی نمی‌شود.

طالبان طرف اصلی گفتگوی بین‌الافغانی را نه حکومت اشرف غنی بلکه مجاهدین و رهبران اقوام می‌داند. این فرصت بینظیری در اختیار داکتر عبدالله می‌گذارد که با ایجاد اجماع رهبران جهادی و قومی در شورای عالی مصالحه، این نهاد را به عنوان اپوزیسیون بیرون از چارچوب حکومت معرفی کند، در آن صورت ممکن است طالبان حاضر به گفتگو شود.

اما، اشرف غنی که حاضر به عمل به موافقتنامه صلح آمریکا با طالبان نشده، چگونه حاضر به عمل به موافقتنامه شورای عالی مصالحه با طالبان خواهد شد؟ وارد شدن به این چالش پیش از وقت است.

داکتر عبدالله می‌تواند برای شورای عالی مصالحه نقش یک مرجع عالی غیرحکومتی برای کاهش خشونتها، آتش‌بس و نظارت بر روند تطبیق توافقنامه آمریکا و طالبان مانند مرجع ناظر بر آزادی زندانیان تعریف کند، تا یک نقش بیطرف و میانجی میان حکومت، طالبان و آمریکا را بازی کند، در همین‌حال منتقد سیاستهای حکومت، منتقد عملکرد طالبان و آمریکا نیز باشد.

یاسین رسولی