جنگ سالاران، جهادی ها و جمهوری اسلامی: بازیگران کلیدی در افغانستان

  • انتشار: ۱۵ سرطان ۱۴۰۰
  • سرویس: دیدگاهسیاست
  • شناسه مطلب: 116107

با خروج نیروهای امریکایی و بین المللی از افغانستان و پیشروی های سریع طالبان از افغانستان، تعدادی از بازیگران خود را در فاز بعدی بحران قرار می دهند.
همزمان با تشدید جنگ برای کنترل کشور جنگ زده افغانستان، این قدرت ها از دولت کابل و ملیشه های محلی گرفته تا ملت های منطقه ای با حالتی از موفقیت و شکست روبرو هستند:

نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان

خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در مراحل پایانی قرار دارد و نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در حالی تحت فشار شدید قرار گرفته اند که از یک سو منابع حمایتی آنها کاهش یافته و از طرف دیگر خسته و بی روحیه شده اند.
نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان با حملات شدید از سوی طالبان روبرو هستند: حملات بر مواضع طالبان در ولایات جنوب و عملیات های خفیف و پراکنده در شمال ادامه دارد.
نیروهای دولتی کنترل شهرها را حفظ کنرده اند اما در نواحی دورافتاده و قریه جات، مناطق زیادی را از دست داده اند.
اندرو واتکینز، تحلیل گر ارشد امور افغانستان در گروه بین المللی بحران، می گوید:«بسیاری از مناطقی که به دست طالبان سقوط کرده است ارزش نظامی استراتژیک کمی داشته اند، در نواحی دورافتاده ای بودند که امکان تقویت یا اکمال مجدد کمی وجود داشته است و تصرف آنها کار سختی نبوده است.»
توانایی نیروهای افغان در ماه های باقی مانده از حملات تابستانی طالبان احتمالا نقش مهمی در ماندن آنها در قدرت در بازه زمانی طولانی مدت خواهد داشت.
به هر صورت خروج نیروهای امریکایی از افغانستان به این معناست که نیروهای دولتی حمایت اساسی امریکایی ها را از دست داده است.
تمیم عاصی، رئیس اجرایی انستیتوت جنگ و مطالعات صلح در کابل، می گوید جنگ سال جاری جنگ روی مناطق و بزرگراه ها خواهد بود.
وی می افزاید:«می توانیم بگوییم طالبان در سال بعد احتمالا روی مراکز ولایات و مراکز شهری عمده تمرکز کنند.»

طالبان

طالبان نسبت به دو دهه پیش که توسط امریکا سرنگون شدند بسیار قوی تر شده اند. این گروه مجموعه یی از حملات موفق را در سراسر افغانستان انجام داده اند و از اوایل ماه می تاکنون با سرعت گیج کننده ای در حدود صد منطقه از چهارصد منطقه در افغانستان را تصرف نموده اند.

جامعه بین المل طالبان را به خاطر به بن بست کشاندن مذاکرات صلح دوحه سرزنش می کنند. طالبان به جای رسیدن به یک توافق سیاسی برای ختم جنگ روی به تصرف مناطق و رسیدن به قدرت از راه نظامی روی آورده اند.
جاناتان شرودن، مدیر اتاق فکر نظامی «برنامه مواجه با چالش ها و تهدیدات سی ان ای» می گوید از نظر استراتژیک می توان گفت طالبان با تشدید حملاتشان قصد دارند توانایی نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در نبود امریکایی ها را محک بزنند.»
برخلاف ادعاهای مطرح شده مبنی بر شکاف بین رهبران طالبان، جنگجویان این گروه بسیار متحد و تحت یک سلسله فرماندهی موثر عمل می کنند.

رئیس جمهور غنی

رئیس جمهور غنی که به روحیه آکادمیک و بداخلاقی مشهور هست در زمانی به صورت روز افزون به انزوا رفته است که به شدت به متحدانی نیاز دارد.
حتی فشارهای ناشی از سقوط ولسوالی ها و مناطق بر دولت او هم سبب نشده غنی از تعصب خود دست بردارد.
یک دیپلمات غربی در کابل می گوید:«غنی آدم امریکایی ها بود اما اکنون غیرقابل کنترل شده و مشکلی برای پروسه صلح به شمار می رود.»

جابه جایی های اخیر در وزارت های دفاع و داخله حامیان غنی را نزدیک تر ساخته و این در کنار حمایت دوامدار واشنگتن می تواند در نجات سیاسی وی در آینده نقش محوری ایفا نماید.
با این حال بسیاری از اعضای تیم وی که سالها در خارج از افغانستان زندگی کرده اند به بیگانگی و عدم آشنایی با بافت پیچیده جامعه افغانستان متهم می باشند.
با این حال، غنی در سفر اخیرش به امریکا توانست تعهدات کمک های میلیون دالری در بخش امنیتی و کمک های انسانی را به دست آورد.

جنگ سالاران

نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان برای پر کردن خلأهای ایجاد شده در صفوف جنگ با طالبان به گروه های ملیشه ای محلی روی آورده اند و این خود می تواند زمینه بازگشت جنگ سالاران را فراهم کند.

طالان در ماه جون راهشان به ولایات شمالی را باز کردند و ندای بسیج عمومی برای مقابله با طالبان بلند شد که طی آن هزاران نفر سلاح برداشتند و خاطرات جنگ داخلی دهه ۱۹۹۰ میلادی را زنده کردند.

پاتریشیا گاسمن، مدیر بخش آسیا در دیده بان حقوق بشر، می گوید فراخوان بسیج عمومی برای مقابله با طالبان از سویی می تواند احتمال انشقاق و چندپارچگی در طرف جمهوری را افزایش دهد، فرماندهی و کنترل را تحت الشعاع خود قرار دهد و غیرنظامیان را با ریسک روز افزون مواجه سازد.

رهبران گروه های ملیشه ای برای به دست آوردن پول و تسلیحات در ازای شناسایی روی زمین ممکن است ارتباط خود با سازمان های استخباراتی خارجی را احیا کنند.
از سویی هم مردان قدرتمند تازه ای در میان اقلیت های قومی افغانستان سربرآورده اند و جذب نیرو را شروع کرده اند. این مساله می تواند اختلافات و تقسیمات قومی و فرقه ای را در افغانستان شدت ببخشد.

کشورهای منطقه

کشورهای همسایه با تلاش برای کسب نفوذ بر روی زمین در افغانستان و چراغ سبز نشان دادن به برندگان احتمالی جنگ افغانستان، یک جبهه تازه در بازی بزرگ منطقه باز کرده اند.
پاکستان سال هاست که از طالبان حمایت کرده است و در نهایت با رسیدن طالبان به قدرت چه از راه تقسیم قدرت و چه از راه نظامی، می تواند سود سرمایه گذاری خود را به دست آورد. هدف عمده اسلام آباد جلوگیری از افزایش نفوذ و قدرت گرفتن رقیب دیرینه اش هند می باشد. مهار قدرت هند از منظر پاکستان می تواند تهدیدات در مرزهای غربی این کشور را مرتفع سازد.

ایران و تلاش برای حفظ منافع

ایران که در دهه ۱۹۹۰ حتی تا مرز جنگ با طالبان نیز پیش رفت در نهایت توانست نفوذ قابل ملاحظه ای در بین حداقل یک شاخه اصلی طالبان به دست آورد.

ایران همین طور ارتباط خوبی با جنگ سالاران که در دوران جنگ داخلی علیه طالبان می جنگیدند ایجاد نمود.
اسد درانی، رئیس سازمان استخبارات قوی پاکستان، می گوید:«برخی در ایران و پاکستان ممکن است در این آرزو باشند که گروه های مورد حمایت آنها بخش بزرگ تر کیک را به دست آورند.»
وی تاکید می کند بعید می دانم طالبان اجازه دهند آنها چیزهایی را که می خواهند به دست آورند.

منبع

نظرات(۰ دیدگاه)

نظر شما چیست؟