تفسیر سختگیرانه از دینداری و محرومیت زنان از تحصیل

با یک مطالعه نه چندان جدی متوجه می‌شویم که شیخ حقانی تا توانسته است از فقه سنتی تفسیر سختگیرانه به دست دهد و آن را تحت عنوان تطبیق شریعت به آرمان و برنامه حکومت تبدیل کند.
شیخ عبدالحکیم حقانی می‌گوید:
در قرآن به زنان پیامبر دستور داده شده است که در خانه بمانند، و پشت پرده و حجاب باشند ، چون در خانه ماندن و در حجاب بودن برای قلب آنها پاکیزگی بیشتر می‌آورد . پس بر همه زنان عالم واجب است تا قیام قیامت در خانه باشند، چون‌ سبب می‌شود که قلب آنها پاک بماند.
ضعف این‌گونه استدلال برای آگاهان به موازین اجتهاد روشن است.‌ چون مخاطب آیه زنان پیامبر اسلام است و در آیه دیگر می‌گوید که شما مانند سایر زنان نیستید و این تفاوت می‌تواند مبنای حکم متفاوت باشد، و لذا محور تعلیل ، یعنی بیان علت حکم، نیز زنان پیامبر است، خطاب به آنان می‌فرماید برای پاکی قلب شما سوال از پشت پرده مفید است و خداوند اراده کرده است که اهل بیت را پاک گرداند.‌ پس احتمال خصوصیت داده می‌شود.
باز ایشان می‌فرماید: در قرآن به مردان و زنان دستور داده شده است که نسبت به یکدیگر غض بصر کنند. ایشان غض بصر را به نگاه نکردن تفسیر کرده است. و از این استنباط خود نتیجه گرفته است، پس هرگونه محیط مشترک میان زن و مرد درست نیست، چون سبب می‌شود که به یکدیگر نگاه کنند و همین طور تحصیل در فضای مشترک ….. پس باید زن را تا می‌توانیم محدود و منزوی کنیم تا مبادا یک نگاه مبادله شود.
مفسران غض بصر را به “کاهش” دادن نگاه تفسیر کرده‌اند و به عبارتی چشم چرانی را از دو سوی یعنی زن و مرد ممنوع کرده است و چنین چیزی در حالتی رخ می‌دهد که زن و مرد در فضای مشترک حضور یابند. پیش‌فرض این آیه حضور زن و مرد ، در یک فضای مشترک است. و لذا دلالتی بر منزوی کردن زنان و مردانه سازی حوزه عمومی و یک دست ساختن آن، ندارد.

دکتر محمد امین محمدی