به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان برای جنوب آسیا و آسیای میانه بدیمن است

این روزها شاهد تشدید حملات تهاجمی طالبان در نقاط مختلف افغانستان هستیم. هدف طالبان از این حملات و تصرف ولسوالی های بیشتر رسیدن به قدرت سیاسی از طریق زور می باشد. طالبان قصد دارند نظام جمهوری اسلامی افغانستان را به امارت اسلامی تبدیل نمایند و در این میان از حمایت پاکستان برخوردارند. پاکستان در این راستا نقش «دکتر جکیل و آقای هاید» که در رمانی به قلم نویسنده اسکاتلندی سمبل دوگانگی در شخصیت هستند را بازی می کند.

عمران خان، نخست وزیر پاکستان، در تازه ترین مصاحبه خود با یکی از رسانه های غربی گفت پس از اینکه ایالات متحده امریکا تاریخ خروج نیروهایش از افغانستان را اعلام کرد، اهرم فشار اسلام آباد بر طالبان نیز کاهش یافت چراکه این گروه پشتون های شورشگر احساس پیروزی قطعی می کردند.

عمران خان در این مصاحبه مدعی شد اهرم فشار پاکستان بر طالبان از به رسمیت شناختن این گروه سنی سنت گرا پس از به قدرت رسیدن آن در کابل در سال ۱۹۹۶ میلادی نشأت گرفت. پس از تصرف کابل توسط طالبان و اعلام امارت اسلامی از سوی این گروه پاکستان اولین کشور منطقه ای بود که حکومت طالبان را به رسمیت شناخت.

در حالیکه ارتش افغانستان در ولایات بغلان و پکتیا با حمایت نیروهای خیزش مردمی مشغول جنگی سخت با طالبان است، عمران خان با عدم پذیرش ارتباطات گذشته با طالبان در حقیقت یک دوگانگی کلاسیک را به نمایش می گذارد، همان دوگانگی در گفتار که در دو دهه گذشته غرب به ویژه ایالات متحده امریکا با راهنمایی بریتانیا را فریب داده است.

تمام سازمان های استخباراتی که در منطقه افغانستان-پاکستان فعالیت کرده اند به خوبی می دانند که رهبری طالبان تحت حفاظت دولت پنهان پاکستان(سازمان استخبارات پاکستان به رهبری جنرالان قدرتمند پاکستان که از دولت رسمی پاکستان قوی تر عمل می کنند) در کویته و کراچی قرار دارد. تسلیحات و امکانات نظامی و جنگجویان مورد نیاز طالبان از پول مواد مخدر تأمین شده از مسیرهای خیبر پشتونخوا و سپین بولدک به دست این گروه می رسد. در این میان سراج الدین حقانی از شبکه تروریستی حقانی به عنوان بازوی نظامی این گروه فوق العاده محافظه کار سنی مذهب انتخاب شده است. گروه های تروریستی هندی نظیر جیش محمد و لشکر طیبه که در پاکستان مستقر هستند به عنوان کاتالیزو تاثیر پاکستان بر طالبان عمل می کنند و برای گروه های پنجابی در افغانستان کمپ های آموزش های تروریستی برگذار می نمایند.

اکنون که امریکا روند خروج نیروهایش از افغانستان را شروع کرده، نهادهای دموکراتیکی که طی دو دهه گذشته در افغانستان شکل گرفتند و رشد کردند در معرض تهدید قرار گرفته اند چون طالبان هیچ ارزشی برای زنان، اقلیت ها و حقوق بشر قائل نیستند و در مسیر تاسیس امارت اسلامی خود تنها و تنها بر اصول شریعت تکیه خواهند کرد و تمام دستاوردهایی که افغانستان در بیست سال گذشته به دست آورده اند را قربانی خواهند کرد. اگرچه دولت افغانستان وعده سپرده با طالبان مبارزه می کند و اجازه نمی دهد این گروه از راه زور به قدرت برسد اما بازگشت این گروه شورشی به کابل به معنای پیروزی جهاد توسط اسلام گرایان خواهد بود، مساله ای که پیامدهای ناگوار طولانی بر دنیای از قبل ناآرام خواهد گذاشت. به عبارت دیگر به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان دنیای از قبل بی ثبات کنونی را بی ثبات تر خواهد ساخت. این در حالی ست که دنیا هنوز از پیامدهای ناگوار محاصره موصل عراق در سال ۲۰۱۴ توسط داعش رنج می برد.

تسلط دوباره طالبان بر افغانستان پیامدهای امنیتی کلانی در پی خواهد داشت: همسایگان افغانستان به شمول هند، روسیه، ایران و کشورهای آسیای میانه پیامدهای امنیتی امارت اسلامی طالبان را درک می کنند. به قدرت رسیدن مجدد طالبان سبب رشد اصول گرایان سنی مذهب می شود، وضعیتی که قبل از ظهور طالبان در دهه ۱۹۹۰ میلادی اتفاق افتاده بود. حقیقت این است که با ظهور ملا یعقوب، فرزند ارشد ملا محمد عمر، رهبر پیشین طالبان که در سال ۱۹۹۶ در قندهار خود را امیرالمومنین نامید، بین طالبان اختلافاتی پیش آمده است. ملا هبت الله آخوندزاده، رهبر کنونی طالبان، که بیشتر در نقش یک روحانی عمل می کند شاهد رقابت شدید بین معاونین خود یعنی سراج الدین حقانی و ملا یعقوب بوده است. در این میان اما ملا یعقوب از امتیاز پدر مجاهد داشتن برخوردار است.

به هر صورت انتظار می رود با خروج کامل امریکا و ناتو از افغانستان قدرت های همسایه در مورد کنترل طالبان مشورت های لازم و اقدامات مناسب را روی دست گیرند. در این راستا پاکستان و متحد همیشگی اش چین می تواند نقش مهمی ایفا کنند.

تجربه حکومت طالبان در افغانستان به ویژه خصومت این گروه با زنان، تاجیک ها، هزاره ها و دیگر اقلیت ها نشان می دهد که در صورت تسلط دوباره این گروه بر افغانستان یک جنگ داخلی دیگر محتمل است چون به قدرت رسیدن دوباره طالبان یک چالش نظامی جدی را به همراه خواهد داشت.

با روی کار آمدن مجدد طالبان در افغانستان، دولت پنهان پاکستان(سازمان استخبارات این کشور به رهبری جنرالان پاکستانی که قدرت اصلی هستند) می توانند در جبهه امنیتی بر هند غلبه کنند: با رشد طالبان حداقل در منطقه جامو و کشمیر و شرق افغانستان دولت پنهان پاکستان می تواند عمق استراتژیک برای گروه های تروریستی مانند جیش محمد و لشکر طیبه فراهم کند.

هند به جای اینکه تمام تخم مرغ ها را در سبد غرب بگذارد(به طور کامل به غرب اعتماد کند) می بایست با گام های عملی به حمایت از دولت کنونی افغانستان که با طالبان می جنگد رفته با پشتیبانی از ارتش افغانستان اجازه ندهد طالبان به قدرت برسد. کابوس ربوده شدن پرواز شماره آی سی-۸۱۴ خط هوایی هند به طالبانی که بر قندهار حکومت می کردند و آزادی تروریست های پاکستانی به نام های «مسعود اظهر و عمر سعید شیخ» در ازای گروگان ها نباید فراموش شود.

قابل ذکر است پرواز شماره ۸۱۴ ایندین ایرلاینز که از کاتماندو به مقصد دهلی در حرکت بود در ماه دسامبر سال ۱۹۹۹ میلادی توسط طالبان ربوده شد. در این پرواز ۱۷۶ مسافر و ۱۵ خدمه حضور داشتند.

منبع