اشرف غنی؛ سازش یا خیزش؟

اظهارات محمد نعیم وردک، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر و سهیل شاهین، عضو تیم مذاکره‌کننده‌ی طالبان در دوحه و سخنگوی رسانه‌های بین‌المللی این گروه، نشانگر ادعاهای تازه‌ی این گروه شورشی است: «حکومت انتقالی قابل‌پذیرش نیست، اشرف غنی باید از قدرت برکنار شود، آتش‌بس با حکومت فعلی و گفتگوهای صلح نه واقع‌بینانه است و نه عملی؛ زیرا این حکومت کابل بود که به نیروهای طالبان اعلان‌جنگ داد، طالبان فعلاً برنامه‌ی نظامی خود را بر روی تصرف ولایات متمرکز نموده و درباره‌ی تصرف کابل بعداً تصمیم‌گیری خواهد شد».

در این‌سو، اشرف غنی نیز باور به گفتگو با طالبان ندارد و فرایند صلح را تقریباً تمام‌شده می‌داند. رهبران جهادی ازبک و تاجیک مانند عبدالرشید دوستم و عطامحمد نور از وضعیت جاری بسیار نگران‌اند و احتمال بازسازیِ اتحاد شمال وجود دارد. آیا این‌ نشانه‌ها به معنای رفتن به سمت جنگ داخلی است یا در پس پرده سناریویِ دیگری طراحی شده است؟ رخدادهای اخیر و دومینوی سقوط ولایات (نیمروز، فراه، جوزجان، کندز، سرپل، تخار، سمنگان، بغلان، بدخشان) نشان می‌دهد که حکومت اشرف غنی توان خیزش علیه طالبان و قطعِ زنجیره‌ی دومینوی سقوط ولایات را ندارد، از کنترل مناطق اصلی شهری، به‌جز کابل، عاجز است.

درعین‌حال اشرف غنی از برنامه‌های بسم‌الله محمدی، وزیر دفاع تاجیک‌تبارِ افغانستان حمایت جدی نمی‌کند، به وعده‌ی تمویل و پشتیبانی تسلیحاتی و نظامی از نیروهای خیزش مردمی در هرات به رهبری اسماعیل‌خان عمل نکرده است، و در دیدار با دوستم، عطامحمد نور، محقق و جمعه‌خان همدرد، تجهیز و بسیج نیروهای خیزش مردمی در زون شمال را مشروط به قرار گرفتن در زیر چتر نیروهای امنیتی می‌داند. گروه شورشی طالبان نیز تسخیر و تصرف دیگر ولایات را قطعی انگاشته و با خاطری آسوده اظهار می‌کنند که پس از تصرف تمام ولایات، درباره‌ی تصرف کابل تصمیم خواهند گرفت. شتابِ مضاعفِ دومینوی سقوط ولایات و خاطرجمعی طالبان از تصرف تمام ولایات، این گمانه را به ذهن برخی رسانیده است که ممکن است در پس پرده میان حکومت غنی و طالبان سازشی صورت گرفته باشد؛ برای نمونه یاسین ضیا، رئیس پیشین ستاد کل ارتش در یک فایل صوتی که منسوب به اوست، ادعا می‌کند که حکومت اشرف غنی با طالبان وارد معامله شده است.

به هر ترتیب، بر اساس سناریوی سازش، احتمالاً در یکی دوسال آینده طالبان قدرت را به شکل مطلق قبضه خواهند کرد. فایده‌ی این سازش برای اشرف غنی این است که به آینده‌ی نجیب دچار نخواهد شد. در این وضعیت، احتمال بروز جنگ داخلی در امارت طالبانی پساسازش، دور از ذهن نیست.

دکتر سید یحیی موسوی